خیز خطرناک کشته‌های کرونا

مهدیه تقوی‌راد ، فهیمه طباطبایی- خبر‌نگار

  200کشته و 2‌هزار و 637مبتلا تازه‌ترین آماری است که کرونا روی دست ایران گذاشته است. 200مورد فوتی در روز، رکورد جدیدی از کشندگی کرونا در ایران محسوب می‌شود؛ عددی که جایگاه ایران را در رده‌بندی مرگ‌ومیر جهانی هم تغییر داد و چند پله بالاتر برد. روزهای نگران‌کننده‌ای در راه است، آمار کشته‌ها بیشتر می‌شود.
کرونا در پنجمین‌ماه حضورش در ایران همچنان یکه‌تازی می‌کند. تا همین چند هفته قبل یکی از جمله‌های ثابت سخنگوی وزارت بهداشت تأکید بر مراجعان سرپایی ویروس کرونا بود و مسئولان دولتی هم می‌گفتند اگرچه آمار ابتلا زیادشده اما کشندگی کرونا کم شده و دلیل بالا‌رفتن آمار هم توانایی بیشتر نظام بهداشت و درمان کشور در تشخیص مبتلایان و انجام تست‌های بیشتر است؛ سخنانی که منتقدان آن را مصداق عادی‌سازی بحران کرونا دانستند و درنهایت هم منجر به رواج این باور نادرست در جامعه شد که «ویروس کرونا ضعیف‌شده» و «مبتلایان سرپایی درمان می‌شوند». حالا حدود 3هفته بعد از همان روزهایی که شماری از مسئولان دولتی بر عادی‌‎انگاری وضعیت و تخفیف دادن بحران کرونا اصرار داشتند، نه‌تنها آمار ابتلا به کووید-19 رو به افزایش است، بلکه منحنی کشندگی کرونا در ایران رکورد هولناکی را ثبت کرده است؛ 200کشته در روز؛ 40نفر بیشتر از دیروز.
2هزارو637 مبتلا و 200کشته آخرین آماری است که سخنگوی وزارت بهداشت برای 24ساعت گذشته اعلام کرد. سیما سادات لاری گفته تخت‌‌های بیمارستانی به‌طور کامل پر شده است. از سوی دیگر رئیس سازمان بهشت زهرای تهران هم اعلام کرد روز دوشنبه 70کشته کرونایی در قبرستان معروف تهران دفن شده‌اند درحالی‌که اوایل خرداد این رقم به 19نفر رسیده بود.
 نکته قابل توجه درباره آمار کرونا در ایران این است که آمار کشته‌‌ها در حالی رو به افزایش است که در آمارهای جهانی، منحنی فوتی‌ها رو به افول است؛ اما چه اتفاقی افتاده که کشندگی کرونا در ایران بیشتر شده است؟

روزهای نگران‌کننده‌تری در راه است
یکی از شاخص‌هایی که میزان ابتلا و خطرناک‌بودن ویروس کرونا را در جوامع انسانی مشخص می‌کند، تعداد مرگ‌ومیرهای ناشی از ابتلا به این ویروس است. دیروز آمار کشته‌های کرونایی در حالی 200نفر اعلام شد که نسبت به روز قبل از آن حدود 40نفر بیشتر شده بود. این افزایش شتابان، سریع و به‌شدت نگران‌کننده است چرا‌که همواره تعدادی از افراد هستند که بر اثر ابتلا به کرونا جانشان را از دست می‌دهند اما به دلایل مختلف (آگاه‌نبودن نسبت به ابتلا، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و عوامل دیگری) در شمار کشته‌شدگان ثبت نمی‌شوند و به همین دلیل در همه کشورها آمار واقعی مرگ‌ومیر در اثر کرونا بیشتر از آمارهای رسمی تخمین زده می‌شود.
محمد‌رضا محبوب‌فر، عضو کمیته ملی پیشگیری و مقابله با کرونا با بیان اینکه ساختار ژنتیک ویروس کرونا در مسیر تکاملی خود در ماه‌های اخیر جهش پیدا کرده، درباره علت افزایش کشندگی کرونا در ایران به «همشهری»، می‌گوید: «براساس یافته‌های پزشکان ویروس‌شناس و اپیدمیولوژیست‌ها ساختار ژنتیک کرونا ترکیبی از ویروس سارس و ایدز است که این ویروس در مسیر تکاملی خود و در نتیجه عوامل محیطی و مصرف بی‌رویه داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها جهش ژنتیک پیدا کرده است.»
عضو ‌انجمن‌علمی ‌بهداشت‌محیط توضیح داد: «قبل از اینکه موج اول شیوع این ویروس راه بیفتد، شاهد ویروس کرونای ضعیفی بودیم که این ضعف ویروس از ابتدای شیوع تا اردیبهشت‌ماه مشاهده می‌شد، اما در پس شرایط محیطی و بعد از اینکه داروها و آنتی‌بیوتیک‌های مختلف در سراسر جهان و کشورمان مورد استفاده قرار گرفت، شاهد جهش این ویروس شدیم به‌طوری که در ابتدا مبتلایان علائمی شبیه سرماخوردگی و آنفلوآنزا را از خود بروز می‌دادند اما امروزه این علائم از حالت سرماخوردگی تغییر پیدا کرده و اگر‌چه هنوز هم کمابیش علائم سرماخوردگی را در مبتلایان مشاهده می‌کنیم، اما علائم گوارشی، کلیوی و پوستی هم به این علائم اضافه شده. در کل می‌توانم بگویم که ویروس نه‌تنها ضعیف نشده بلکه قوی‌تر از قبل نیز شده است.»
محبوب‌فر با هشدار نسبت به افزایش آمار فوتی‌ها در هفته‌های آینده گفت که باید در انتظار آمارهای بالاتری حتی تا 400نفر در روز هم باشیم. او گفت: «با توجه به موج مسافرت‌‎هایی که در هفته‌های اخیر شاهد آن بودیم، این ویروس به مناطق روستایی و خوش آب و هوا هم منتقل شده و افزایش 60درصدی مسافرت به این مناطق، زنگ خطر ابتلا را در روستاها و شهرهای کوچک به صدا در‌آورده است.»
به‌گفته او، نگرانی‌ها برای روزهای آینده بیشتر است: «نکته تأسف‌بار ماجرا آنجاست که با توجه به کمبود تجهیزات و امکانات درمانی مراکز استان‌ها و روستاها در دوران تحریم و ترددهای بالا به مناطق ییلاقی، مسئله ایمنی جمعی که تا مدتی قبل توسط نهادهای بالادستی - به‌صورت پنهانی - زیر پوست شهرها دنبال می‌‎‎شد، شکست خورده و قطعا طی هفته‌های آینده هم تعداد مبتلایان آمار صعودی خواهد داشت و هم تعداد مرگ‌ومیرهای روزانه به 300 تا 400نفر خواهد رسید.»
عضو کمیته کشوری مقابله با کرونا، با انتقاد از اینکه در به‌وجود آمدن شرایط فعلی دولت و نهادهای حاکمیتی نقش اول و دست بالا را دارند، ادامه داد: «نهادهای بالا‌دستی در برداشتن قرنطینه، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها تعجیل کردند و بازگشایی‌ها را زودتر از زمانی که باید، انجام دادند. پروتکل‌ها و دستورالعمل‌هایی که بعد از بازگشایی به جامعه ابلاغ شد، هیچ ضمانت اجرایی نداشتند و بعد از بازگشایی‌ها، دولت جامعه را به حال خود رها کرد، به این ترتیب خوش‌خیالی کاذبی برای مردم به‌وجود آمد که در نهایت منجر به نافرمانی‌های گسترده در اجرای پروتکل‌ها و دستورالعمل‌ها شد.»
او تأکید کرد: «مقصر بعدی به‌وجود آمدن این وضعیت مردم نیز هستند. وقتی مردم هیچ ارزشی برای سلامتی خودشان و دیگران قائل نیستند و شرایط کشور را عادی تلقی می‌کنند، به وضعیت امروز جامعه مبتلا می‌شوند و تعداد بالای مرگ‌ومیرها کاملا قابل پیش‌بینی بود.»
به‌گفته محبوب‌فر، دولت از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا درکشور یک سیاست واحد و مشخصی نداشت و نهادهای دولتی که باید وارد موضوع کرونا می‌شدند، اندک بودند و بار اصلی بیماری کرونا به روی دوش وزارت بهداشت گذاشته شد.
او گفت: «در تهران و مراکز استان‌ها شاهد غیبت ستاد مدیریت بحران در استانداری‌ها و ستاد ملی مقابله با کرونا بودیم. این در حالی است که کنترل وضعیت فعلی کشور از عهده یک یا چند نهاد خارج است و باید همکاری و هماهنگی ‌نهادهای مرتبط برای کنترل شرایط بحرانی کرونا وجود داشته باشد.»
عضو‌ انجمن ‌علمی ‌بهداشت ‌محیط تأکید کرد که اگرچه این ویروس جهش یافته اما هنوز هم تنها راه مقابله با آن علاوه بر استفاده صحیح از ماسک، شست‌وشوی مرتب دست‌ها و حفظ فاصله اجتماعی است که شهروندان برای حفظ جان خود و دیگران باید آن را رعایت کنند.

روزهای نگران‌کننده‌تری در راه است
اگرچه هشدارها و توصیه‌ها برای استفاده از ماسک در روزهای اخیر کارساز بوده و تعداد بیشتری از مردم در زندگی روزمره به استفاده از ماسک روی آورده‌اند، اما مجموعه شواهد نشان می‎دهد وضعیت بسیار نگران‌کننده است؛ بیش از آنچه همه پیش از این پیش‌‎بینی می‌کردند. این نگرانی‌ها تنها درباره ابتلا و مرگ‌ومیر نیست؛ درباره میزان تاب‌آوری جامعه نیز هست. درباره کادر درمان که فرصتی برای استراحت و تجدید قوا نداشته؛ جامعه‌ای که دست‌کم در 9‌ماه گذشته در معرض زنجیره حوادث پیش‌بینی‌نشده با پیامدهای گسترده اجتماعی و روانی بوده‌ و اقتصادی که تحت‌تأثیر تحریم‌ها و کرونا دشوارترین شرایط ممکن را سپری می‌کند.
سعید نمکی، وزیر بهداشت هم در بحبوحه افزایش آمار ابتلا و مرگ‌ومیر کرونا بار دیگر در تلویزیون ایران حاضر شد و از مردم و همکارانش در دولت گلایه کرد و از فشارهایی گفت که بر دوش‌ او و کادر درمان بیش از اندازه سنگین شده است: «به یاد دارید که در آن روزها تقاضاها و تمناهای زیادی از مردم کردیم؛ هم از مردم شریف و هم آنهایی که برای تسریع در برخی بازگشایی‌ها فشار زیادی می‌آوردند؛ از اصناف و مشاغل و هنرمندان و مراکز فرهنگی و مذهبی که همواره ما آنها را به حوصله بیشتر و وقت مناسب‌تر توصیه می‌کردیم. بارها عرض کردم با این ویروس ناشناخته شطرنج بازی می‌کنیم و ممکن است در دقایقی ما را کیش و مات کند. این عادی‌انگاری شرایط و اینکه فکر کنیم ویروس کرونا تمام شد، یکی از خطرناک‌ترین باورهایی است که ممکن است ما را گرفتار کند.»
وزیر بهداشت افزود: «سفرهایی انجام شد و در جریان آن بمب ویروس را با خود حمل کردیم و دیگران و خودمان را گرفتار کردیم. هیچ‌وقت نمی‌توانم غم سنگینی که در این مدت بر دل بنده و همکارانم سنگینی کرد را فراموش کنم؛ اینکه کودک ۱۰ساله‌ای که با پدر و مادر به قشم رفت و در بندرعباس به جای بازگشت به آغوش پدر و مادر، به خاک سپرده شد.»
او در آخر به تأکید از مردم خواست که ماسک بزنند: «ماسک می‌تواند بالای ۸۰درصد با رعایت فاصله‌گذاری ما را در پیشگیری از بیماری موفق کند و این موضوع بسیار جدی و مهم است. البته می‌دانم که فراهم‌کردن ماسک با قیمت بالای ۱۵۰۰تومان برای گروهی از افراد جامعه ممکن نیست، استفاده از ماسک‌های خانگی هم جواب می‌دهد.»

مسافران مترو از مرز یک میلیون گذشت
در روزهای پرمخاطره شیوع دوباره کرونا در ایران، رئیس شورای شهر تهران هم دیروز حرف‌های هشدار‌دهنده‌ای زد. محسن هاشمی از افزایش آمار فوتی‌ها خبر داد و به خبرنگاران گفت: «متأسفانه آمار فوتی‌های کرونا در تهران رو به افزایش رفته است و روز گذشته ۷۰فوتی ناشی از ویروس کرونا در بهشت زهرا(س) دفن شدند.» او گفته تعداد مسافران در متروی تهران از مرز یک میلیون مسافر در روز عبور کرده و در شرایطی که بیماری روزبه‌روز در حال افزایش است، ‌این وضعیت مخاطره‌آمیز و نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد.

کنکور در هر شرایطی برگزار می‌شود
«فعالیت مشاغل گروه3 و 4 تا یک هفته ممنوع است»؛ این جمله‌ای است که روز گذشته‌ علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشستی آن را اعلام کرد.
گروه۳ شامل مدارس، دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه، آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و زبانسراها، کتابخانه‌ها، مهدکودک‌ها، استخرهای سرپوشیده، سینما، تئاتر، موزه و باغ‌موزه، تالار پذیرایی، آرایشگاه‌های زنانه و سالن‌های زیبایی، کاهش فعالیت مترو و حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری، مساجد و مصلی‌ها و برگزاری آزمون‌های حضوری است.
گروه۴ نیز برگزاری مراسم اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و همایش‌ها، باشگاه‌های ورزشی ورزش‌های پربرخورد، مدارس شبانه‌روزی،  کافه‌ها و قهوه‌خانه‌ها بدون عرضه مواد دخانی، باغ‌وحش و شهربازی، مراکز تفریحی آبی و استخرهای سرپوشیده و باشگاه‌های ورزشی سالنی را شامل می‌شود.
با وجود تعطیلی این مشاغل اما کنکور تعطیلی‌بردار نیست؛ آنچنان که ربیعی، درباره برگزاری کنکور سراسری گفته، کنکور برگزار می‌شود و خانواده‌ها هم نگران نباشند: «از لحاظ تمهیدات بهداشتی باید بگویم که فاصله‌ صندلی‌ها به ۱۶۰سانتی‌متر افزایش یافته است، هیچ‌کس بدون ماسک نمی‌تواند وارد شود و حوزه‌های برگزاری کنکور یک‌ونیم برابر شده است و وزیر بهداشت هم اگر تصمیم جدیدی باشد، اعلام می‌کند.» برگزاری کنکور همزمان با اوج‌گیری دوباره کرونا در ایران و رفتار پیش‌بینی‌ناپذیر آن نگرانی‌های زیادی در خانواده‌ها ایجاد کرده است. در روزهای اخیر حتی اعضای کادر درمان هم نسبت به این تصمیم دولت برای برگزاری کنکور سراسری در شرایط کنونی اعتراض کردند. ازجمله  پیام طبرسی، مدیر بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری که نسبت به اوج‌گرفتن کرونا و برگزاری کنکور سراسری هشدار داد. او گفت: «این وضعیت قابل پیش‌بینی بود و خود بنده از ۵خرداد مکررا هشدار دادم که مسافرت‌های بی‌رویه و شرکت در مراسمات و تجمعات باعث می‌شود که کرونا از کنترل ایجاد‌شده، خارج شود و متأسفانه این اتفاق افتاد و همه کسانی که این توصیه‌ها را جدی نگرفته و رعایت نکردند، امروز باید خود را مسئول بدانند.» به گفته او، هم‌اکنون تعداد زیادی از بیماران کرونا در نوبت بستری هستند: «متأسفانه سیستم در مقابل این اتفاقات واکنش سریع ندارد. همین مسئله باعث بروز بحران کنونی شده، به‌گونه‌ای که حداقل در شهر تهران تخت خالی برای بستری بیمار کرونایی وجود ندارد و همین الان بیماران زیادی در نوبت بستری در بیمارستان هستند؛ وضعیتی که شایسته ما نیست. در چنین شرایطی برگزاری حضوری کنکور تجمعات چند صدهزار نفری ایجاد می‌شود که این مسئله باعث انتقال شدید بیماری خواهد شد که بسیار خطرناک خواهد بود.»

3هزار پرستار استخدام می‌شوند
دیروز سازمان برنامه و بودجه با استخدام 3هزار پرستار با اولویت نیروهای قراردادی و شرکتی شاغل موافقت کرد. همچنین هیأت دولت با قید فوریت پرداخت 600میلیارد تومان برای وصول بدهی پرستاران را تصویب کرد. پرستاران روزهای سختی را سپری می‌کنند و این دو اتفاق شاید بتواند کمی از خستگی آنها را رفع کند.

وضعیت قرمز در استان‌های جنوبی
اما مردم کدام استان‌ها در معرض خطر جدی ابتلا به ویروس کرونا هستند؟ سیما سادات لاری، ‌سخنگوی وزارت بهداشت روز گذشته گفت: «استان‌های خوزستان، هرمزگان، بوشهر، کرمانشاه، کردستان، ایلام، آذربایجان‌های غربی و شرقی و خراسان رضوی در وضعیت قرمز قرار دارند و استان‌های تهران، اصفهان، مازندران، گلستان، البرز، کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان، همدان، زنجان و اردبیل در وضعیت هشدار هستند.»

صادرات ماسک 3 لایه ممنوع
رئیس سازمان غذا و دارو از فعالیت چند شرکت ایرانی برای تولید واکسن کرونا و نیز ممنوعیت صادرات ماسک 3لایه و توقف صادرات ماسک N95 خبر داد. به گزارش ایسنا، محمدرضا شانه‌ساز در جمع خبرنگاران، گفت: سهم‌ تولید مواداولیه و مکمل‌ها و اقلام ‌وارداتی‌مان به‌شدت به نفع تولید حرکت کرده است؛ به‌طوری که واردات مکمل‌های تغذیه‌ای و ورزشی از حدود ۱۷۵ میلیون دلار در سال ۱۳۹۶ به ۷۲ میلیون دلار کاهش یافته و برنامه ما این است که این عدد به کمتر از ۳۰ میلیون دلار برسد و برای اقلامی باشد که مشابه تولید داخل ندارد. او ادامه داد: با این روند حتما می‌توانیم تولید را جدی‌تر دنبال کنیم. همچنین تولید ما در حوزه مکمل‌ها از ۲۴ میلیون بسته در سال ۹۶ به ۱۰۵‌میلیون بسته در سال ۱۳۹۸ ارتقا پیدا کرده که امیدواریم امسال آن را به ۱۵۰ میلیون بسته ارتقا دهیم که نشان‌دهنده تغییر سریع ما از واردات به سمت تولید است.

ماجرای یک نامه
او درباره نامه مدیرکل سابق به سندیکای مواداولیه دارویی نیز گفت: سیاست اصلی ما حرکت از سمت داروی ساخته شده به تولید داروهای ساخته شده است. همچنین اقدامی که اکنون انجام می‌دهیم این است که مواداولیه دارویی را هم در داخل کشور تولید کنیم. سیاست جدی ما حمایت از تولید مواد اولیه در داخل کشور و تولید مواد حدفاصل دارویی در کشور است تا بتوانیم حلقه‌های اقتصاد مقاومتی را با موفقیت ایجاد کنیم، این سیاست کلی ماست؛ زیرا ارزبری ما را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد. اگر بتوانیم از داروی ساخته شده به مواد حدفاصل برسیم، ارزبری ما کمتر از یک بیستم می‌رسد؛ یعنی 5درصد. علاوه بر این می‌توانیم ارزش صادرات را هم ایجاد کنیم. واقعا از شرکت‌های تولیدکننده مواداولیه و مواد حدفاصل‌ساز به جد و به‌صورت ویژه حمایت می‌کنیم.
شانه‎‌ساز افزود: مکاتبه‌ای که به آن اشاره شد، دغدغه‌ای بود ناشی از نگرانی از این موضوع که کمبودی ایجاد نشود، سندیکا هم پاسخ و قول داده که اجازه ندهد مشکلی برای تامین دارو ایجاد شود. این هم موضوع جدیدی نیست. این حرف که این نامه در تغییر مدیرکل نقش داشته بی‌اساس است و فقط می‌توانم از اینکه چنین مسائلی را به هم ربط می‌دهند، ابراز تأسف کنم. همه ارکان سازمان غذا و دارو با هر سلیقه‌ای سیاست کلی سازمان را قبول دارند.
او درباره روند تخصیص ارز نیز گفت: تخصیص ارز متوقف نشده است و با همه تنگنایی که بانک مرکزی داشته ارز را تخصیص می‌دهد. طبق ۲.۵ میلیاردی که دیده شده همان درصد را دریافت می‌کنیم.

تولید واکسن کرونا در ایران
رئیس سازمان غذا و دارو درباره وضعیت تولید واکسن کرونا، گفت: ما داریم پا به پای دنیا کار می‌کنیم و چند شرکت ما در زمینه واکسن کرونا در حال فعالیت هستند. ما هم به‌عنوان سازمانی که باید مجوز دهیم، این آمادگی را داریم که به محض ارائه مدارک و مستندات، رسیدگی کرده و در اسرع وقت مجوزها را صادر کنیم. هنوز هیچ کشوری واکسن کرونا را نساخته است و سازمان بهداشت جهانی نیز از صرف زمان ۱۲‌ماه و ۱۸‌ماه برای ساخت آن صحبت می‌کند.
او ادامه داد: در مجموع ما هم گام به گام با دنیا پیش می‌رویم. اگر چه همه اطلاعات را به‌ شدت از هم مخفی می‌کنند، اما در کشور ما هم شرکت‌های متعددی روی این موضوع کار می‌کنند و واقعا من به توان داروسازی کشور اعتقاد راسخ دارم که ما از بقیه دنیا چیزی کم نداریم و می‌توانیم ‌جزو کشورهای پیشرو باشیم.

توقف صادرات ماسک95 N
شانه‌ساز درباره وضعیت ماسک و بحث صادرات ماسک، گفت: صادرات ماسک 3لایه هیچ‌گاه آزاد نبوده است. زیرا ظرفیت‌مان در این حوزه متناسب با نیاز کشور است و بیشتر از نیاز کشور نیست، اجازه صادرات آن را ندادیم. صادرات ماسک N95 قبلا آزاد بود اما به‌دلیل وضعیتی که اکنون پیش آمده متوقف شده است.
او درباره برخی اخبار مبنی بر جمع‌آوری ماسک‌های فیلتردار، گفت: چنین چیزی مطرح نشده است. البته این مباحث از آنجایی که در حوزه تامین است، بیشتر به وزارت صمت بازمی‌گردد.

قبل از اینکه موج اول شیوع این ویروس راه بیفتد، شاهد ویروس کرونای ضعیفی بودیم که این ضعف ویروس از ابتدای شیوع تا اردیبهشت‌ماه مشاهده می‌شد. اما در پس شرایط محیطی و بعد از اینکه داروها و آنتی‌بیوتیک‌های مختلف در سراسر جهان و کشورمان مورد استفاده قرار گرفت، شاهد جهش این ویروس شدیم