ارزش بازارسهام به 350میلیارد دلار رسید

بهزاد رنجبر_روزنامه نگار

اقتصاد ایران به تقاطع بورس رسیده است و مردم و دولت برسر آن توافق کرده‌اند. برهمین اساس نقدینگی به شکل حیرت‌آوری در حال ورود به بازار سهام است و بورس را دچار بیش فعالی کرده؛ این موضوع منجر شده تا بورس فقط ظرف 2روز نزدیک به 9درصد رشد کند و دیروز برای نخستین بار از مرز 350میلیارد دلار عبور کند و در عین حال در یک رویداد بی‌سابقه بیش از 4.5میلیون نفر در عرضه اولیه سهام یک شرکت در بورس مشارکت کردند که نشان از آن دارد که فعلا همه راه‌ها به بورس ختم می‌شود.
به‌گزارش همشهری، نقدینگی به طرز حیرت‌آوری درحال ورود به بورس است؛ به‌طوری که آمار‌ها نشان می‌دهد روزانه 1500میلیارد تومان پول تازه و پرقدرت وارد بازار سرمایه می‌شود. اینکه چرا نقدینگی با بیشترین توانش در حال ورود به بورس است به عوامل مختلفی بازمی‌گردد که برخی از آنها ناشی از برنامه دولت برای هدایت نقدینگی افسارگسیخته به بازار سهام و برخی دیگر ناشی از همراهی مردم و افزایش میل اجتماعی برای سرمایه‌گذاری در بورس تحت‌تأثیر تورم است.در واقع دولت به دلایل مختلفی درحال هدایت نقدینگی به بازار سرمایه است و مردم هم برای حفاظت از پس‌اندازهای‌شان در برابرکاهش ارزش ریال به‌ویژه با تداوم رکود اقتصادی و کاهش رونق کسب‌وکارها از این ایده دولت استقبال کرده‌اند.

رشد شدید نقدینگی
مطابق تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی، حجم نقدینگی رکورد تازه‌ای خلق کرده و با 31.3درصد رشد به رقم بی‌سابقه 2472هزار میلیارد تومان رسیده است. این میزان رشد یکی از کم سابقه‌ترین رشد‌های سالانه نقدینگی از سال1385 تاکنون در اقتصاد ایران محسوب می‌شود.
طی 2سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، بیش از ۹۰۰هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی اضافه شده که بیش از  ۶۰۰ هزار میلیارد تومان آن، فقط در سال۱۳۹۸ اتفاق افتاده است. اکنون پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری هم بیش از 600 هزار میلیارد تومان به حجم کل نقدینگی کشور اضافه شود.
حتی برخی برآورد‌ها نیز نشان می‌دهد که در یک دوره 2.5ساله یعنی از ابتدای سال 97 تا پاییز امسال، میزان کل نقدینگی اقتصاد ایران 2برابر کل سال‌های قبل خواهد شد، یعنی حجم نقدینگی در کل تاریخ اقتصاد ایران فقط در این دوره 2برابر افزایش خواهد یافت. این رشد شدید نقدینگی در حالی اتفاق افتاده است که تولید ناخالص داخلی در اقتصاد ایران کاهش یافته است، یعنی اینکه اقتصاد ایران ظرفیت جذب این میزان نقدینگی را از دست داده است. این اتفاق منجرخواهد شد؛ قدرت نقدینگی برای خلق تورم بیشتر شود؛ در نتیجه دولت که تحت‌تأثیر تحریم‌ها با کاهش فروش نفت و درآمدهایش و همینطور کسری بودجه شدید مواجه شده تصمیم گرفته است از بار تورم‌زای این نقدینگی بکاهد و آن را به سمت بازار سرمایه هدایت و حتی بخشی از کسری بودجه‌اش را از این بازار تامین کند. هر چند به‌زعم بسیاری از اقتصاددان‌ها این تصمیم فقط زمان بروز تورم را به تأخیر می‌اندازد اما به‌نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت راه‌حلی پیش پای دولت باقی نمانده است. از سوی دیگر دولت که با کسری بودجه مواجه است تلاش خواهد کرد از طریق رونق بورس بخشی از منابع مالی مورد نیازش را از طریق فروش اوراق بدهی و سهام شرکت‌های دولتی تامین کند و در عین حال مانع از ورود نقدینگی به سایر بازارها ازجمله بازار کالا و خدمات و طلا و ارز شود، موضوعی که به‌نظر می‌رسد دولت چندان توفیقی در آن نداشته است؛ چراکه با وجود هدایت نقدینگی به بورس قیمت کالا و خدمات و حتی طلا و ارز هم مدام در حال افزایش است و نشان می‌دهد که حجم نقدینگی به جایی رسیده که دیگر کنترل آن از دست همه خارج شده است.

افزایش نرخ بهره
آمارها نشان می‌دهد که مهار این حجم بزرگ نقدینگی دیگر کار آسانی نیست و به‌نظر می‌رسد در روزهای آینده، همه دارایی‌ها وحتی بازارهای مالی و هرآنچه که با این حجم از نقدینگی ارتباط داشته باشند به‌طور جدی تحت‌تأثیر قرار خواهند گرفت. افزایش نرخ رشد نقدینگی موجب می‌شود تا سرریز نقدینگی از سیستم بانکی به بازارهای دیگر به سرعت انجام شود و این خود به‌معنای تورم بیشتر است.ضمن اینکه کاهش نرخ بهره در عملیات بین بانکی که تحت عنوان عملیات بازار باز انجام می‌شود نیز یک سیاست انبساطی و تورم زاست که منجر به رشد بیشتر تورم و هدایت نقدینگی به سایر بازار‌ها می‌شود. با انجام عملیات بازار باز از اواخر سال قبل، که منجر به کاهش نرخ بهره بین بانکی شده است، شتاب رشد در قیمت‌ها و همینطور شاخص بورس هم بسیار بیشتر شده است؛ چراکه کاهش نرخ بهره هم خود یک سیاست انبساطی است که می‌تواند محرکی برای رشد بیشتر تورم باشد.
کاهش نرخ سود منجر می‌شود، سپرده بانکی عملا جذابیتی برای بخش قابل توجهی از نقدینگی نداشته باشد. در چند‌ماه گذشته سیاست‌های پولی و مالی کشور به‌گونه‌ای بوده که نرخ سود بانکی از نرخ تورم کمتر بوده و در واقع، نرخ بهره حقیقی منفی شده است. بازده اوراق بدهی هم‌اکنون به 17.5درصد رسیده است؛ درحالی‌که میزان تورم و چشم‌انداز آن بیش از این ارقام است؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد سرریز نقدینگی به سمت بازارها و بسترهای دیگر سرمایه‌گذاری حرکت کند که بخش قابل توجه آن وارد بازار سرمایه و بورس خواهد شد.

تمایل مردم و چشم‌انداز تورمی
درشرایطی که کسب وکارها تحت‌تأثیرکرونا از رونق افتاده، نرخ بیکاری به‌دلیل رکود اقتصادی درحال افزایش است و انتظارات تورمی تحت‌تأثیر افزایش حجم نقدینگی بیش از ارقامی است که دولتمردان می‌گویند اکنون یک راهکار پیش پای مردم باقی مانده که آن تلاش برای محافظت در برابر دارایی‌هایشان در مقابل تورم یا کاهش ارزش ریال است. اینکه مردم منتظر بمانند که پس‌انداز‌هایشان در مقابل تورم کاهش پیدا کند، منجر خواهد شد که آنها فقیر‌تر شوند بنابراین مردم هم تصمیم گرفته‌اند با دولت همگام شوند. درواقع میل اجتماعی برای ورود به بورس افزایش یافته است چرا که هم تورم درحال رشد است و هم انتظارات تورمی با توجه به رشد شتابان نقدینگی افزایش یافته و همه در تلاشند تا از کاهش شدید ارزش دارایی هایشان در مقابل تورم محافظت کنند و اکنون بورس را به‌عنوان بهترین گزینه شناسایی کرده‌اند.این موضوع منجر شده است که از یک طرف روزبه‌روز بر تعداد افراد تازه وارد در بورس اضافه شود و از طرف دیگر بر حجم ورود پول‌های تازه به بورس اضافه شود؛ چرا که این افراد جدید هر روز نقدینگی بیشتری وارد بازار سرمایه می‌کنند به‌طوری که این روز‌ها ارزش روزانه معاملات از مرز 20هزار میلیاردتومان هم فراتررفته است و هرروز هزاران میلیارد تومان پول تازه و پرقدرت وارد بازار سهام می‌شود.دیروزدرعین‌حال یک رویداد شگفت انگیز که درکمتر کشوری در مقایسه با میزان جمعیت سابقه دارد، نشان داد که مردم هم با دولت برسر تقاطع بورس هم قسم شده‌اند و توافق دارند که نقدینگی را وارد این بازار کنند به‌طوری‌که در جریان عرضه اولیه سهام یک شرکت بیش از 4.5میلیون نفرمشارکت کردند.همه اینها به این دلیل اتفاق می‌افتد که میزان انتظارات تورمی بیش از تورم واقعی و آن چیزی است که برآورد‌های رسمی نشان می‌دهد.

رشد بازار سهام 
تحت‌تأثیر عوامل گفته شده شتاب رشد بورس هر روز بیشتر می‌شود و آمار‌ها نشان می‌دهدکه ازابتدای امسال تاکنون بیش از 75هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید وارد بورس شده است و این نقدینگی منجر شده است تا بازار سهام بیش از 200درصد در 3‌ماه رشد کند. شتاب رشد بورس حتی ظرف روز‌های سه‌شنبه و چهارشنبه بیشتر شده است و در طول این 2روز شاخص بورس بیش از 130هزار واحد یعنی معادل 9درصد رشد کرده است و دیروز هم برای نخستین بار با 4.3درصد رشد از مرز یک میلیون و 600هزار واحد عبور کرد.این میزان رشد معادل رشد بازار سهام در طول نیم قرن گذشته است. با این میزان رشد ارزش کل بازار سهام (بورس تهران و فرابورس) برای نخستین‌بار از 7148هزار میلیارد تومان معادل 350میلیارد دلار عبور کرد و رتبه بازار سهام ایران به بیست و هفتمین بازار سهام بزرگ دنیا تغییر کرد و در کنار بورس مالزی قرار گرفت.