گزارش
سهم بیشتری از زاینده‌رود می‌خواهیم
کشاورزان حوضه زاینده‌رود بعد از سال‌ها خشکسالی و اختصاص نیافتن حقابه، زمینهایشان را صحرای بی‌آب و علفی می‌دانند که هیچ عایدی برایشان ندارد
سیده زهرا عباسی- خبرنگار
اهل «خوراسگان» است. زاینده‌رود که آب داشت، کار و کشاورزی‌اش به راه بود. دستش به دهانش می‌رسید و از مانده درآمدش به ندارها کمک می‌کرد. کارخانه‌ها و صنایع که آمدند، زاینده‌رود هم بی‌جان شد. حقابه‌اش با وجود سند 400 ساله، نرسید و حالا از زمین‌هایش، صحرایی خشک به جا مانده و خودش هم خانه‌نشین شده. زندگی آن‌قدر سخت گرفته که نمی‌داند از کجایش بگوید. از 2 دختری که چند سال است بدون جهیزیه نمی‌توانند سر خانه و زندگی‌شان بروند یا از پسری که با وام، ماشین قراضه‌ای خریده و مسافرکشی می‌کند. نمی‌داند از سرطان زنش ناراحت باشد یا از ناتوانی خودش که حالا همان فرصت کارگری روزمزد را هم از او گرفته. این‌ها را می‌گوید و با هق‌هق گریه به صحرای بی‌آب و علفی اشاره می‌کند که تصمیم‌های اشتباه مدیران برای زاینده‌رود، روی دست او و اصفهان گذاشته. صنایعی که قرار بود آبادانی به بار بیاورند جز بی‌آبی، خشکسالی، بیکاری، مهاجرت و فقر چیزی برای کشاورزان اصفهان یا استان همسایه، چهارمحال و بختیاری، نگذاشته است. «حسین» یکی از 700 هزار بهره‌بردار کشاورزی حوضه زاینده‌رود است که باید نان‌شان را از زمین سخت، رود خشک و آسمان نامهربان طلب کنند.
بقیه کشاورزان هم حال و روز خوشی ندارند. «حسین» زمین‌های کشاورزی‌اش را فروخته و آن چند هکتاری هم که براش مانده، از خشکی ترک برداشته و جانی برای بار آوردن محصول ندارد. آن‌هایی هم که زمین دارند، باید هر سال چشم به راه یک تصمیم و یک امضا در پایتخت باشند که زاینده‌رود را قطره‌چکانی به زمینهایشان برساند. «مجید امینی» هم مانند «حسین» از انتظار خسته شده. بعد از سال‌ها کشاورزی زمین‌های پدری را فروخته‌اند و حالا در تره‌بار منطقه «جی» اصفهان کارگری می‌کند. زمین‌های کشاورزی وقتی از زاینده‌رود سیراب می‌شد، کفاف زندگی پدر و 4 برادر را می‌داد، اما حالا «مجید» و برادرهایش هر کدام سرگرم شغلی شده‌اند که هیچ ارتباطی با کار آبا و اجدادی‌شان ندارد؛ شغلی که از 5 ماه پیش حقوقش را هم نگرفته و معلوم نیست چطور باید زندگی خود و خانواده‌اش را تامین کند.بود و نبود زمین‌های باقی‌مانده هم برای «مجید» و خانواده‌اش تفاوتی نمی‌کند. کشاورزان پشت‌شان برای کاشت محصول گرم نیست و حتی اگر با دریافت وام و قرض کردن پول، بتوانند محصولی بکارند، اگر آب زاینده‌رود بهشان نرسد، جز ضرر و بدهی چیزی نصیب‌شان نمی‌شود.
این دغدغه هر سال کشاورزان زیادی را دور هم جمع می‌کند تا به وزارت نیرو انتقاد کنند؛ اتفاقی که هفته گذشته هم رخ داد و نتیجه‌اش، نامه نمایندگان اصفهان به وزیر نیرو و درخواست رسیدگی فوری به مشکلات آب اصفهان و دغدغه‌های کشاورزان اصفهانی شد. هرچند روز گذشته، سه‌شنبه 10 تیر، بعد از جلسه طولانی استاندار اصفهان در وزارت نیرو، اعلام شد که خروجی زاینده‌رود برای تامین نیاز آبی کشاورزی شرق اصفهان افزایش می‌یابد، اما کشاورزان معتقدند باید چاره‌ای اساسی اندیشید. نمی‌شود هر سال تجمع برگزار کرد و نامه نوشت تا بلکه اندکی آب به کشاورزان برسد.
«حمید امینی» یکی از همین کشاورزان است که برای کشت تابستانه خود معطل قطره‌ای آب از زاینده‌رود مانده. او در بخش «کرارج» زندگی می‌کند و خود و دیگر کشاورزان را طلبکار آب زاینده‌رود معرفی می‌کند. از پیگیری چندساله برای دریافت این طلب می‌گوید که چندان مورد توجه دولتمردان قرار نگرفته است.
او دل پر دردی دارد و تاکید می‌کند کشاورزان ممکن است در تجمع‌ها یا در مراجعه به فرمانداری، بخشداری، استانداری و آب منطقه‌ای لحنی تند داشته باشند، اما این لحن تند نتیجه مطالبه حقی است که برایش سند 400 ساله دارند و حالا هیچ‌کس این سند را قبول ندارد.
امینی توضیح می‌دهد که ممکن است به خاطر کم‌آبی و شرایط خشکسالی آب کم شده باشد، اما نباید به این بهانه کل حق کشاورزان اصفهانی را نادیده گرفت. او البته به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن تفاوت میان ملاکان و کشاورزان خرده‌پاست. به گفته امینی، در جلسه‌های رسیدگی به مشکلات کشاورزان، اغلب ملاکان و زمین‌داران حاضر می‌شوند که اوضاع مالی خوبی دارند و مسئولان هم با دیدن آنها تصور می‌کنند کشاورزان دست‌شان به دهان‌شان می‌رسد. این در حالی است که بخش زیادی از بهره‌برداران این منطقه کشاورزان خرده‌پایی بیش نیستند که معمولا هم در جلسه‌های تصمیم‌گیری حضور ندارند و دیده نمی‌شوند. او هم مانند بسیاری از کشاورزان این منطقه معتقد است مسئولان همیشه در تصمیم‌گیری‌ها جانب صنعت را می‌گیرند و کمتر پیش می‌آید که دل‌شان برای کشاورزان بسوزد.
«حسین محمدرضایی» عضو هیات مدیره نظام صنف کشاورزی اصفهان، هم این خواسته کشاورزان را بحق می‌داند و معتقد است باید تصمیمی مناسب در این باره گرفته شود تا دیگر شاهد تنش‌های آبی در اصفهان نباشیم. او به بارندگی‌های نزدیک به میانگین طبیعی سال آبی جاری اشاره می‌کند. با وجود این بارندگی و همچنین ذخیره 640 میلیون متر مکعبی سد، شرق اصفهان در جدول منابع و مصارف آبی دیده نشده بود تا اینکه با تجمع 5-6 هزار نفره کشاورزان و درخواست نمایندگان و همچنین جلسه استاندار و مسئولان استانی در وزارت نیرو، قرار شد برای این بخش هم تصمیم‌گیری شود. او کم‌آبی را یکی از هزاران مشکلی می‌داند که کشاورزان شرق اصفهان با آن درگیر هستند و توضیح می‌دهد که با وجود شیوع کشاورزان به دلیل شرایط کرونا و گرانی اجناس مختلف نتوانستند محصول قبلی خود را بفروشند و درآمدی داشته باشند. محصول پیاز کشاورزان الان خوراک دام شده است. اگر آنها نتوانند این تابستان هم محصولی کشت کنند، فصل آینده درآمدی نخواهند داشت و همه این‌ها می‌تواند منجر به هرج و مرج شود. یکی از نکاتی که «محمدرضایی» به آن اشاره می‌کند، تصمیم‌گیری برای زاینده‌رود در تهران است. او و کشاورزان اصفهان معتقدند صحرای شکل‌گرفته در این شهرستان را باید از نزدیک دید و بعد برای اینکه زاینده‌رود کی و چگونه به آن برسد، تصمیم گرفت. برنامه‌ریزی پایتخت، همان مانعی است که، به گفته آنها، اجازه تصمیم‌گیری درست را از مسئولان گرفته است.
بیکاری، مهاجرت، کسادی و نچرخیدن چرخ اقتصاد گلایه‌هایی است که شاید کمتر به اصفهان بیاید. نام اصفهان اغلب تداعی‌گر گردشگری پررونق است یا صنعت قدرتمند؛ تصویری که نمایانگر یک استان برخوردار است، اما کشاورزان معتقدند باید 10 کیلومتر از مرکز استان فاصله گرفت و اوضاع روستاها و روستاییان را از نزدیک دید.
وزارت نیرو به قوانین عمل نمی‌کند
نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی درباره مشکل کشاورزان حوضه زاینده‌رود به دو نکته اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: اول، باید آبی پشت سد باشد که آزاد شود و به دست کشاورزان شرق اصفهان برسد که متاسفانه در سال‌های خشکسالی حجم آب پشت سد بسیار کم بود. نکته دوم، اینکه اگر پروژه‌های انتقال آب مثل بهشت‌آباد و سد سوم کوهرنگ عملی شود، مشکل آب استان اصفهان و استان‌های همجوار مانند یزد یا چهارمحال‌وبختیاری را حل می‌کند. حسین میرزایی می‌افزاید: با توجه به مصوبه‌های قانونی قرار بود آب ابتدا به استان اصفهان برسد و بعد به استان‌های دیگر، اما وزارت نیرو بر خلاف مصوبه‌ها این کار را نکرده است و آب به سایر استان‌ها رسیده است، اما پروژه‌های اصفهان عملیاتی نشده است. همین مساله موجب شده است در سال‌های گذشته مشکلات زیادی برای اصفهان به وجود بیاید و کشاورزان هر سال با چالش کم‌آبی روبه‌رو باشند. در صورتی که این پروژه‌های عملیاتی شود، آب به اصفهان و استان‌های دیگر می‌رسد. وی عمل به قوانین مصوب درباره آب را راهکار نهایی حل مشکل اصفهان می‌داند و در پاسخ به اعتراض خوزستانی‌ها درباره طرح بهشت‌آباد توضیح می‌دهد: با این طرح قرار است سالانه فقط 250 میلیون متر مکعب آب به اصفهان منتقل می‌شود در حالی که در حال حاضر از حوضه آبی اصفهان سالانه یک میلیارد و 800 میلیون متر مکعب آب به سمت خوزستان می‌رود.
افزایش خروجی زاینده‌رود از سه‌شنبه
عضو هیات مدیره نظام صنف کشاورزی اصفهان از افزایش خروجی سد زاینده‌رود برای تامین نیاز آبی مزارع شرق اصفهان خبر داد. «حسین محمدرضایی» اظهار کرد: با پیگیری و مطالبه کشاورزان و تلاش مسئولان اجرایی، سیاسی، قضایی، انتظامی، صنف کشاورزی و شورای میراب‌ها، روز گذشته (سه‌شنبه 10 تیر) آب برای کشت تابستانه شرق اصفهان افزایش پیدا کرد. وی افزود: با توجه به شیوع بیماری کرونا و افزایش نیاز آشامیدنی و بهداشت و پیشتازی کشاورزان اصفهان در اجرای اصلاح الگوی کشت و استفاده بهینه از آب و خاک، مقدار و نوع و کیفیت کشت و کار مدیریت خواهند شد.
مسئولان وزارت نیرو و آب منطقه‌ای اصفهان هنوز در این باره اظهار نظری نکرده‌اند و پیگیری همشهری برای گفت‌و‌گو با آنها بی‌نتیجه ماند.
