داوطلبان؛ رکن مهم حفاظت از منابع طبیعی

رضا افلاطونی‌ _ مدیرکل حقوقی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور

در موضوع محیط‌زیست و منابع طبیعی با طیف‌های مختلفی از مردم مواجه هستیم؛ یک گروه مأموران رسمی منابع طبیعی و کارمند رسمی دولت و البته مورد حمایت قانون هستند، گروه دیگر افراد داوطلبی هستند که به شکل‌های مختلف فعالیت می‌کنند که می‌توان از خدمات داوطلبانه آنها در قالب وزارت جهادکشاورزی استفاده کرد.

جمعیت‌های مختلفی از همیاران طبیعت، محافظان افتخاری و داوطلبان مردمی با منابع طبیعی همکاری می‌کنند که برای صیانت از منابع طبیعی و جنگل‌ها و مراتع کشور گام برمی‌دارند. این افراد تا پیش از تصویب قانون حمایت از مأموران یگان حفاظت محیط‌زیست و جنگلبانی، هیچ‌گونه حمایتی نداشتند، اما لایحه‌ای به مجلس رفت که پوشش بیمه‌ای و جبران خسارت برای آنها را درنظر گرفته بود و حتی در مجلس هم تصویب شد اما با ایراد شورای نگهبان برگشت خورد.
در این لایحه هدف آن بود که داوطلبان مردمی و همیاران طبیعت تحت پوشش قانونی قرار بگیرند و نقص به‌کارگیری سلاح برای مأموران حل شود. قسمت دوم در این قانون حل شد، اما بخش اول لاینحل ماند و تنها در پوشش بیمه‌ای برای همیاران طبیعت و داوطلبا‌ن مردمی متوقف ماند.

در تبصره2 ماده2 این لایحه‌ آمده بود که سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها موظف به پرداخت هزینه‌های درمانی جبران خسارات محافظان افتخاری و داوطلبان مردمی هستند، اما این نکته مورد تأیید شورای نگهبان قرار نگرفت و با 2ایراد مواجه شد؛ یکی اینکه بار هزینه‌ای و اعتبار لازم برای حمایت از داوطلبان در لایحه اولیه دولت پیش‌بینی نشده بود و مغایر با اصل 75قانون اساسی تشخیص داده شد. دوم آنکه داوطلبان در ردیف نیروهای رسمی دولت نیستند و به لحاظ قانون اساسی نمی‌توان هیچ پرداخت مالی به آنها داشت. بنابراین، خاصیت لایحه مذکور با این دو نکته از بین رفت که لازم است این قانون اصلاح شود.
در شرایطی که مخاطرات بسیاری عرصه‌های طبیعی، جنگل‌ها و مراتع کشور را تهدید می‌کند، داوطلبان مردمی هستند که در نقاط مختلف حضور دارند و در اطفای حریق عرصه‌های طبیعی کمک می‌کنند. 2روز قبل 3تن دیگر از داوطلبان مردمی که برای اطفای حریق جنگل‌های پاوه رفته بودند، در آتش جنگل جان باختند. چند روز پیش از این اتفاق البرز زارعی در آتش خائیز جان باخت و سال گذشته نیز در مریوان 4داوطلب دیگر طعمه حریق شدند و جان باختند. ‌باید توجه داشت که سازمان جنگل‌ها براساس قانون امکان پرداخت هزینه درمان یا جبران خسارات جانی و فیزیکی به داوطلبان و همیاران طبیعت را ندارد. درحالی‌که هدف اصلی از ارائه لایحه حمایت از اعضای یگان حفاظت محیط‌زیست و جنگلبانی، حمایت رسمی و قانونی از داوطلبان حفاظت از محیط‌زیست نیز بود که این امکان میسر نشد.

83درصد از عرصه کل کشور منابع طبیعی است و امکان اینکه مأموران رسمی دولت توان کنترل تمامی این عرصه‌ها را داشته باشند، وجود ندارد و ناگزیر به استفاده از نیروهای مردمی در صیانت از عرصه‌های طبیعی ایران هستیم. بنابراین لازم است بازنگری جدی در قانون حمایت قضایی و بیمه‌ای از اعضای یگان حفاظت محیط‌زیست و جنگلبانی صورت بگیرد تا نیروهای مردمی حفاظت از عرصه‌های طبیعی ایران نیز مشمول قانون رسمی کشور شوند. سازمان جنگل‌ها نیز در این مسیر از تمام ظرفیت‌های خود بهره می‌گیرد تا با حمایت از مشارکت مردمی، با قوت بیشتر به حفاظت از منابع طبیعی کشور بپردازد.
سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در مورد مرحوم البرز زارعی که در آتش‌سوزی کهگیلویه و بویراحمد صدمه دید و جان باخت، ‌در راستای وظایف خود و با استناد به ماده‌36 مقررات مالی جهادکشاورزی، این دلسوز محیط‌زیست کشور را که در راه صیانت از عرصه‌های طبیعی ایران جان باخت، به‌عنوان داوطلب درنظر گرفت و پیگیر اختصاص عنوان شهید برای او‌ست.