حیات وحش
قربانیان پنهان آتش‌سوزی‌جنگل‌ها
گونه‌های جانوری که امکان جابه‌جایی و حرکت سریع ندارند، بیش از دیگر گونه‌ها در آتش‌سوزی جنگل‌ها تلف می‌شوند \ مهاجرت اجباری و فرار حیات‌وحش از نقاط آتش به مناطق امن، گونه‌های جانوری را با تهدید دوباره مواجه می‌کند
الهام مصدقی‌راد- خبرنگار
آتش‌سوزی وسیع در جنگل‌ها به‌جز سوزاندن درختان و گونه‌های گیاهی متعدد و کاهش توان بازسازی و نوزایی در آنها، حیات وحش را نیز به نابودی می‌کشاند. این اتفاق به میزان از بین رفتن جنگل و درختانش دردناک و آسیب‌زا‌ست. حیات‌وحش اما در بحبوحه و التهاب شعله‌های سرخ، فراموش می‌شوند و پس از خاموش‌شدن آتش هم به آنچه بیشتر پرداخته می‌شود، وسعت نابود‌شده جنگل است.
متخصصان حیات‌وحش می‌گویند تاکنون بعد از آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های کشور آماری از حیات‌وحش آسیب‌دیده منتشر نشده و این به‌دلیل فقدان بررسی دقیق است. آنچه اعلام می‌شود همواره چیزی شبیه این جمله است که گونه‌هایی از حیات‌وحش ساکن در محدوده جنگلی در آتش سوختند و تلف شدند.
کدام گونه‌ها بیشترین آسیب را می‌بینند؟
گونه‌هایی که امکان جابه‌جایی و مهاجرت ندارند، بیشترین تلف‌شدگان در آتش جنگل‌ها هستند. خزندگان، برخی حشرات و جوندگان ازجمله گونه‌های در آتش سوخته هستند. هوشنگ ضیایی، متخصص حیات‌وحش به همشهری می‌گوید: «دوزیست‌ها، انواع مارمولک‌ها، لاک‌پشت‌ها و جوندگانی مانند سنجاب که در جنگل‌های زاگرسی مأمن دارند، ازجمله گونه‌های تلف‌شده در آتش‌سوزی جنگل‌ها هستند. اما به جز اینها بسیاری از پرندگان که لانه دارند، ترجیح می‌دهند در لانه خود یا کنار جوجه‌هایشان بمانند و به همین دلیل در آتش می‌سوزند.»
جنگل‌های زاگرسی در فصل گرما بیشتر دچار آتش‌سوزی می‌شوند و این فصل، مدتی بعد از زادآوری یا تخمگذاری پرندگان در بهار است. به همین دلیل جوجه‌های این پرندگان امکان پرواز ندارند و در آتش جنگل تلف می‌شوند. در برخی موارد که آتش‌سوزی‌ها گسترده و مهیب است، پستاندارانی همچون خرس که آرام و آهسته حرکت می‌کنند نیز از آتش آسیب می‌بینند. در این میان گونه‌های در معرض خطر انقراض نیز ممکن است آسیب‌ببینند یا تلف شوند. اما از آنجا که آمار دقیق و درستی نه از گونه‌های در معرض انقراض و نه از جانوران سوخته و تلف‌شده وجود ندارد، نمی‌توان وسعت فاجعه تحمیل‌شده ناشی از آتش‌سوزی بر حیات‌وحش را ارزیابی کرد. رئیس سازمان دامپزشکی کشور چندی پیش و بعد از وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های زاگرسی به تمامی ادارات کل دامپزشکی در استان‌های درگیر اعلام کرد که تلاش خود را برای درمان جانوران آسیب‌دیده از آتش‌سوزی جنگل‌ها انجام دهند اما ایمان معماریان، دامپزشک به همشهری می‌گوید: «در بررسی‌های انجام‌شده گزارشی از جانوران آسیب‌دیده که زنده مانده باشند، اعلام نشده و تمام جانورانی که در آتش گرفتار شده بودند، جان خود را از دست دادند.» هوشنگ ضیایی و ایمان معماریان هر دو معتقدند جمعیت و گونه‌های حیات‌وحش آسیب‌دیده از آتش، نیازمند بررسی دقیق و تحقیقات گسترده است که تاکنون چنین بررسی‌ای در کشور انجام نشده و به‌طور دقیق مشخص نیست کدام گونه‌ها در معرض خطر بیشتر قرار گرفته‌اند.
سرنوشت گونه‌های جان‌به‌در برده از آتش
جانورانی که امکان فرار از آتش جنگل را می‌یابند، به نقاط جدید پناه می‌برند. جدید‌بودن این مناطق و عدم‌آشنایی حیات‌وحش با منطقه جدید، مشکلات و خطراتی برای جمعیت حیات‌وحش دارد. به گفته هوشنگ ضیایی، این جانوران نه آبشخورهای منطقه را می‌شناسند و نه تهدیداتش را، به همین دلیل ممکن است گرفتار شکارچیان شوند. معماریان، دامپزشک حیات وحش نیز می‌گوید: «حیوانات قلمروطلب مانند پلنگ، در این مواقع به قلمرو گونه‌های دیگر هجوم آورده و هر دو در معرض خطر و آسیب قرار می‌گیرند. همچنین مهاجرت ناخواسته و ناگزیر، به انتقال بیماری در جمعیت گونه‌ها منجر می‌شود. به گفته او، آنچه در مجموع رخ می‌دهد، از بین رفتن تعداد قابل‌توجهی از انواع گونه‌های جانوری است که نابودی‌شان تأثیرات منفی زیادی بر اکوسیستم می‌گذارد و محیط‌زیست را با مشکل مواجه می‌کند.
