مقابله با ترافیک اینترنت

«اگر سردار دل‌های ما، حاج قاسم عزیز را در بغداد به شهادت رساندند، آیا جمهوری اسلامی منطقه رو خالی کرد؟»، «چرا باید یک پیام ساده بین 2 شهروند ابتدا به خارج برود بعد به داخل بازگردد؟» شاید این 2جمله از سوی وزیر ارتباطات و ریاست مجلس به‌خوبی تفاوت 2دیدگاه را در بحث‌های روز گذشته در بهارستان و «خانه ملت» ‌درباره فضای مجازی نشان دهد. روز گذشته محمد‌جواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات که به مجلس رفته بود، بارها به‌خاطر بالا‌بودن ترافیک اینترنت و فیلتر‌نکردن اینستاگرام مورد انتقاد قرار گرفت و او با مثالی از شهادت سردار قاسم سلیمانی در دفاع از دیدگاهش اعلام کرد که نباید میدانی مانند اینستاگرام را با فیلترینگ برای دشمن خالی کرد. ازسوی دیگر محمدباقر قالیباف که به‌تازگی بر صندلی ریاست مجلس تکیه زده، بارها از لجام‌گسیختگی فضای مجازی گفت و حتی در جایی با انتقاد از بیشتر‌بودن ترافیک خارجی یا همان اینترنت در مقابل ترافیک داخلی یا شبکه ملی اطلاعات از تعرفه‌گذاری در صنعت خودروی کشور مثال زد و خواستار آن شد که رشد حوزه داخلی و خارجی متناسب شود. روز گذشته پس از ارائه گزارش عملکرد از سوی وزیر ارتباطات، نمایندگان اصولگرا به‌صورت خاص از سیاستگذاری‌ها در قبال شبکه اجتماعی اینستاگرام انتقاد کردند و دلایل آنچه توسعه‌نیافتگی شبکه ارتباطی می‌خواندند را از وزیر جوان جویا شدند.
محمدباقر قالیباف در جلسه علنی صبح روز گذشته و در جریان بررسی مسائل حوزه ارتباطات بر اهمیت شبکه ملی اطلاعات تأکید کرد و گفت: این نیاز همه مردم در شئونات مختلف زندگی است و از سوی دیگر امنیت ملی، عمومی، اجتماعی و اخلاقی ما در گرو‌ شبکه ملی اطلاعات است.
او ادامه داد: همین شبکه ملی اطلاعات که الان وجود دارد، دارای اشکالاتی است. ما عدم‌تناسب در رشد ترافیک داخلی و خارجی را داریم و آنقدر که رشد ترافیک در بخش خارجی است، در حوزه داخلی نتوانستیم کنترل کنیم، لذا نیازمند سیاست‌های تعدیلی و راهبردی هستیم که در اختیار این وزارتخانه است.
شاید بتوان به‌صورت صریح‌تر فحوای کلام اکثریت جدید و اصولگرای مجلس را در صحبت‌های نمایندگان آنها فهمید. فاطمه محمدبیگی، نماینده قزوین با بیان اینکه اختصاص نیمی از ترافیک اینترنت کشور برای اینستاگرام موضوعی ساختاری است، گفت: «طبق مصوبه‌های موجود در کشور نباید بیش از یک‌سوم کل ترافیک داده‌ها به مجموع پیام‌رسان‌های خارجی اختصاص یابد. افزایش میزان جرائم رایانه‌ای، فروش اسلحه و مهمات در این فضا موجب نگرانی بیشتر است. عدم‌فرهنگسازی، افزایش جمعیت کاربران باعث افزایش جرائم و حتی پیوستن به سایت‌های پورن است، آیا اقدامی در این‌باره انجام داده‌اید؟»
از سوی دیگر، مصطفی طاهری، نماینده مردم زنجان و طارم هم اعلام کرد که هم‌اکنون اینستاگرام در کشور جولان می‌دهد و موارد مشابه داخلی توان مقابله با آن را ندارند. 

وی همچنین در بخشی از صحبت‌هایش حتی به استارتاپ‌های مشهور کشور هم تاخت و گفت: ظاهرا سهامداری اسنپ و دیجی‌کالا در دست کشورهای خارجی است که درصورت صحت آن شاهد مشکلات امنیتی خواهیم بود. مسئله‌ای که حداقل مقام‌های دیجی‌‌کالا درباره آن اعلام کردند: میزان سهام واگذار شده امکان اداره شرکت و دسترسی به اطلاعات را به سهامداران خارجی نمی‌دهد. سرورهای دیجی‌کالا هم در داخل ایران است.
رئیس مجلس هم که به‌نظر تأکید ویژه‌ای درباره بومی‌کردن همه پلتفرم‌ها ازجمله شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و حتی سیستم‌عامل کامپیوترها دارد، با تأکید به لزوم استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی، گفت: در ارسال یک پیام ساده بین 2شهروند ابتدا این پیام به خارج می‌رود و بعد به داخل بازمی‌گردد که ضعف جدی است. ما در همین شبکه ملی اطلاعات در خدمات پایه عمومی دچار کمبود جدی هستیم ازجمله در بخش پیام‌رسان و سیستم عامل که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید به آن توجه کند.
او اعلام کرد: این فضای آلوده را باید از 2 جهت نگاه کرد؛ یکی تولید محتوا که هم وزارتخانه و هم بقیه دستگاه‌ها مسئول هستند و دیگری توسعه سرویس‌های داخلی‌، سیاست‌های دولت و اعمال مدیریت در شبکه. امروز ما این لجام‌گسیختگی را می‌بینیم. این ضعف مدیریت و بدون سیاستگذاری‌بودن را در کشور مشابهی در شرق و غرب نداریم و حس می‌کنیم حالت لجام‌گسیخته و رها‌شده‌ای وجود دارد.

دفاع آذری‌جهرمی در مقابل تیغ فیلترینگ
اینستاگرام، تنها شبکه اجتماعی پرمخاطب و بین‌المللی است که به‌صورت معجزه‌آسایی تاکنون از تیغ فیلترینگ به دور مانده است. به همین‌خاطر از میان حرف‌های نمایندگان مجلس و انتقادهای آنها از وزیر ارتباطات مشخص بود که یک مشکل اصلی آنها باز باقی‌ماندن این شبکه اجتماعی و فیلتر‌نشدن آن است. محمد‌جواد آذری‌جهرمی که در دوران وزارت خود بارها به مخالفت با فیلترینگ غیرکارشناسی پرداخته است، در مجلس اما گفت: اگر سردار دل‌های ما، حاج قاسم عزیز را در بغداد به شهادت رساندند، آیا جمهوری اسلامی منطقه را خالی کرد؟ چرا با اقدام تروریستی آنها در حذف تصاویر سردار سلیمانی باید فضای اینستاگرام و سایر رسانه‌های بین‌المللی را خالی کنیم؟ خود شما نماینده‌های مجلس، امروز چگونه با مردم در ارتباط هستید؟جز فضای مجازی! دغدغه شما درست است اما نگاه دیگری هم هست. آیا عرصه رسانه بین‌المللی و حضور جریان‌ساز که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است را نباید ببینیم؟
وزیر ارتباطات اتفاقا تأکید کرد که فیلترینگ‌های بی‌حساب و کتاب در سال‌های گذشته باعث شده تا حالا اینستاگرام به یک قطب در کشور ما تبدیل شود. او گفت: بنده هم نگران فرزندم هستم. همه دغدغه‌های دینی و فرهنگی و تغییر سبک زندگی شما بجاست اما با دست روی دست گذاشتن مسائل حل نمی‌شود. باید کار کنیم. اینستاگرام امروزه به‌دلیل سیاست‌های نادرست و از دسترس خارج‌شدن پلتفرم‌های دیگر تبدیل به قطب شده است.
پیش از این بارها در مقابل تلاش‌های صورت‌گرفته برای فیلترینگ اینستاگرام، وزیر ارتباطات مخالفت خود را با این مسئله و همچنین روند نادرست بستن سایت‌ها و پلتفرم‌ها اعلام کرده بود. او همچنین به‌همراه ۵وزیر دیگر بیشتر از 2سال قبل طی نامه‌ای به‌صورت رسمی خواستار رفع فیلتر توییتر شده بود؛ نامه‌ای که هیچ‌وقت جلسه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه برای بررسی آن برگزار نشد و ‌با وجود همراهی حتی وزیر اطلاعات به نتیجه‌ای نرسید. آذری‌جهرمی در این رابطه به همشهری گفته بود: ما هم فضای رسانه را می‌فهمیم. هجمه ضد‌انقلاب را می‌فهمیم. نگرانی‌های مختلف را متوجه هستیم. دید ما این است در شرایطی که استکبار جهانی در تلاش است ایران را منزوی کند و علیه ما در افکار عمومی جهان دست به هم‌افزایی و فضاسازی بزند تا افکار عمومی را برای تهاجمات آماده کند، مردم جهان باید صدای ایران و مردم ایران را بشنود.

شبکه ملی اطلاعات؛ مکمل یا جایگزین 
 «مدینه فاضله برخی قطع اینترنت است»؛ شاید این جمله محمد‌جواد آذری‌جهرمی که چندی پیش آن را مطرح کرده بود، به‌خوبی حالا در شرایط فعلی، قصد و نیت این گروه را برای بستن همه‌‌چیز نشان می‌دهد. مدت‌هاست گروهی در کشور شبکه ملی اطلاعات را معادل جدایی ایران از شبکه جهانی تلقی می‌کنند و بر این عقیده با عناوینی مثل اینترنت ملی پافشاری دارند.
سال‌هاست که به‌صورت آشکار و پنهان 2 نگاه به‌صورت جدی درباره شبکه ملی اطلاعات وجود دارد و تقابل این 2دیدگاه به خوبی در جلسه روز گذشته مجلس درباره شبکه ارتباطی کشور بار دیگر دیده شد.
دیدگاه وزارت ارتباطات طی سال‌های اخیر این بوده ‌که شبکه ملی اطلاعات مکمل اینترنت است. در واقع توسعه شبکه ملی اطلاعات براساس این دیدگاه کمک می‌کند که کاربران و کسب‌و‌کارها به استفاده از سرورها و خدمات فنی داخلی با هزینه بسیار کمتر نسبت به استفاده از امکانات خارجی به استفاده از شبکه ارتباطی بپردازند. براساس همین دیدگاه است که اکنون هزینه ترافیک استفاده از شبکه‌های خانگی و آنلاین برای دیدن ‌فیلم و سریال رایگان یا نیم‌بهاست. همچنین کاربران با استفاده از شبکه ملی‌ اطلاعات می‌توانند سرعت بهتری را در دانلود یا پخش آنلاین تجربه کنند.
در مقابل این نگاه اما دیدگاهی است که شبکه ملی اطلاعات را به‌صورت مطلق یا حداکثری جایگزین اینترنت می‌داند. براساس این دیدگاه است که باید همه پلتفرم‌ها، پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور فیلتر شوند تا مردم مجبور به استفاده از نمونه‌های داخلی باشند. این نگاه از سیستم عامل ویندوز گرفته تا موتور جست‌وجو و پیام‌رسان را شامل می‌شود. براساس همین دیدگاه با وجود مخالفت‌های دولت، تلگرام، توییتر، یوتیوب و بسیاری دیگر از پلتفرم‌های جهانی فیلتر شدند و بازار فیلترشکن‌ها طی سال‌های اخیر هر روز داغ‌تر شد. این گروه حتی با استفاده از لفظ اینترنت ملی، بدون درنظر‌گرفتن شرایط ایران و مقتضیات کشور به‌شدت متعقد به پیاده‌کردن مدلی مانند چین در فضای مجازی هستند که حتی گوگل را هم فیلتر می‌کند.
وزیر ارتباطات چندی پیش در مقابل این دیدگاه در مصاحبه با همشهری گفته بود: عده‌ای تعبیرشان از شبکه ملی اطلاعات این است که باید دور خودمان دیوار بکشیم. استقلال را با قطع ارتباط با دنیا مساوی می‌دانند. استقلال معنایش این نیست که ارتباطمان را با دنیا قطع کنیم. هر وقت از شبکه ملی اطلاعات صحبت می‌کنند، کلمات فیلترینگ و حذف وابستگی به سرویس‌های خارجی را کنارش می‌‌آورند. این تعبیر غلطی است.