تقویت زیرساخت‌های آنلاین در اولویت نیست

یاسر سلیمانی  _ مدرس و پژوهشگر رسانه

اینکه چرا زیرساخت‌های اینترنت و فضای مجازی در ایران فراهم نیست، مباحث زیادی را دربرمی‌گیرد. ما در این موضوع، با دو چالش مواجهیم؛ یکی اینکه بسترها و زیرساخت‌های استفاده از فضای مجازی را در کشور نداریم یا کم داریم یا به روز نیستند. دیگر اینکه فرهنگ استفاده از این امکانات را نیز فراهم نکرده‌ایم. فضای آنلاین برای درآمدزایی، اشتغال‌زایی و آموزش ظرفیت بسیار گسترده‌ای دارد. ولی بسیاری از مردم درباره آن آگاهی ندارند و استفاده آنها از اینترنت در پیش‌پا‌افتاده‌ترین حالت ممکن است. بیشتر افراد نهایت استفاده‌شان از اینترنت به دانلود فیلم و بازی یا چک کردن اینستاگرام و به‌طور کلی استفاده به‌عنوان سرگرمی ختم می‌شود. برای چنین استفاده‌هایی تفاوتی ندارد که اینترنت با سرعت 8مگ باشد یا 50مگ. بنابراین بخش زیادی از فراهم نشدن زیرساخت‌ها به مردم بازمی‌گردد. آنها باید نشان دهند که استفاده‌شان از بستر آنلاین، سطحی نیست و به شکل حرفه‌ای به آن نیاز دارند. البته این به‌معنای پاک کردن صورت مسئله نیست و به هر حال اینترنت با سرعت بالا و امکانات زیاد مشتریان حرفه‌ای هم دارد و باید دسترسی آنها به این بستر به شکل مستمر، راحت و سریع وجود داشته باشد؛ افرادی که استفاده علمی و آموزشی می‌کنند، افرادی که تولیدکننده محتوا، صاحب وب‌سایت، مدرس دانشگاه، صاحب فروشگاه و کسب‌و‌کار آنلاین، فعال حوزه بورس و بسیاری بخش‌های دیگر هستند. اگر امکانات مناسب و حرفه‌ای آنلاین در اختیار آنها قرار‌گیرد، می‌توانند باعث رشد همگانی شوند. اگر همه مردم یاد بگیرند که از این بستر به‌عنوان ظرفیتی برای پیشرفت استفاده کنند و به روزرسانی زیرساخت‌های آن را تبدیل به یک مطالبه عمومی کنند، با سرعت بیشتری به این خواسته رسیدگی می‌شود و در مورد آن اقدامات لازم انجام می‌گیرد.

بخش دیگری از موضوع که به کمبود زیرساخت‌ها و بی‌توجهی مسئولان مربوط می‌شود، به شرایط ایران برمی‌گردد. آیا ارتقای زیرساخت‌های فضای مجازی از اولویت‌های کشور است؟ متأسفانه پاسخ به این سؤال منفی است. طرح‌های زیادی در حوزه‌های مختلف برای ارتقای فناوری اطلاعات مطرح شده و حتی در هیأت دولت یا مجلس به تصویب رسیده اما نشانی از اجرای آنها ندیده‌ایم. این نبود اولویت باعث شده در تامین زیرساخت‌ها دچار مشکل باشیم. متأسفانه به این حوزه به‌عنوان فرصت و ظرفیتی که طرفین یعنی هم دولت و هم مردم می‌توانند از آن نفع ببرند، نگاه نمی‌شود. نبود چنین دیدگاهی باعث می‌شود در ارائه زیرساخت‌ها کند باشیم.
این روزها تبلیغات بسیاری برای استفاده از بستر آنلاین می‌شود، مردم به خانه ماندن تشویق می‌شوند تا خدمات مختلف را به ‌صورت آنلاین دریافت کنند اما وقتی برای استفاده از این خدمات آنلاین مراجعه می‌کنند، با مشکلاتی مواجه می‌شوند؛ مثلا سایت باز نمی‌شود یا ثبت‌نام برایشان ناقص انجام می‌گیرد یا اینکه برنامه دائم قطع می‌شود. این تبلیغات برای خدمات فضای مجازی و بعد مشکل در استفاده از آنها، شبیه یک شوخی دردناک است. متولیان این حوزه، جامعه را با همه ابزارهایی که در اختیار دارند، به سمت استفاده از فضای مجازی هدایت می‌کنند و وقتی آنها به این دعوت پاسخ مثبت می‌دهند، با یک خلأ بزرگ زیرساختی مواجه و در نهایت از کل این حوزه دلسرد می‌شوند. همین باعث می‌شود نسبت به اتفاقات خوب این حیطه هم دید مثبتی نداشته باشند. نمونه آن را در مورد شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و موتورهای جست‌و‌جوی داخلی دیده‌ایم.
نسل‌های جدید، می‌بینند جهان با سرعت در حال پیشرفت است و بیشتر کشورها دسترسی آسانی به فناوری‌های اطلاعاتی دارند. این موضوع را با محدودیت‌های اینترنت در کشور خودمان مقایسه می‌کنند و سرخورده می‌شوند. در نتیجه دیدشان نسبت به همه‌‌چیز منفی می‌شود و شاید حتی غیرمنطقی به مسائل نگاه کنند. این تهدید بزرگی برای کشور است. این نسل از وقتی چشمشان را باز کردند، تلفن‌های هوشمند وجود‌داشتند، از کارت مترو استفاده می‌شده و از بسترهای هوشمند برای کارهای روزمره مدرسه و دانشگاه استفاده کرده‌اند. آنها قطعا روحیه متفاوت و مطالبه‌گری دارند و شاید با همین روحیه بالاخره به خواسته خود دست یابند.
کرونا با همه تلخی‌هایی که داشته باعث شده بدانیم اینترنت چه بستر خوبی است و چقدر ظرفیت بالایی دارد و در زمینه‌های مختلف به ما کمک می‌کند. حالا کم‌کم تلاش می‌شود از بستر آنلاین استفاده بهتری شود و فرهنگ استفاده از آن ارتقا پیدا کند که در نهایت منجر به ارتقای زیرساخت‌ها نیز خواهد شد.