مکرون در بحران

محمدامین خرمی ـ خبرنگار

امانوئل مکرون، دیروز برای چهارمین بار طی 4‌ماه گذشته در یک نطق تلویزیونی با مردم فرانسه سخن گفت تا شاید بتواند بار دیگر اعتماد آنها را برای 2سال باقیمانده از دوره ریاست‌جمهوری‌اش جلب کند.
فرانسوی‌ها از عملکرد دولت در واکنش به شیوع ویروس کرونا و پیامدهای اقتصادی آن چندان راضی نیستند و همین مسئله باعث شده تا در روزهای اخیر در نظرسنجی‌های متعدد به مکرون و کابینه‌اش نمره قبولی ندهند؛ وضعیتی که 2هفته مانده به انتخابات شهرداری‌ها، حزب او را در وضعیتی نه چندان مناسب قرار داده است.
علاوه بر این، ده‌ها هزار نفر از فرانسوی‌ها 10روز گذشته را به نشانه اعلام همبستگی با اعتراض‌های ضدنژادی در آمریکا و البته در اعتراض به عملکرد پلیس فرانسه، در خیابان‌ها گذرانده‌اند. تظاهرات مردم در پاریس و برخی دیگر شهرهای فرانسه همچون گذشته ابتدا مسالمت‌آمیز بود اما خیلی زود به خشونت کشیده شد و به صحنه زد و خورد میان معترضان و نیروهای پلیس تبدیل شد تا دولت مکرون بیش از پیش در بحران فرو رود.
در چنین شرایطی، انشعاب در حزب مکرون یعنی حزب «حرکت به پیش» وضعیت را بحرانی‌تر کرده است. شماری از نمایندگان این حزب در پارلمان، راه خود را از مکرون جدا کردند و احزاب مستقلی تشکیل دادند. این وضعیت، احتمال کسب نتایج ضعیف در انتخابات پیش رو را تقویت کرده است. حزب مکرون احتمالا کنترل بسیاری از شهرهای بزرگ ازجمله پاریس را از دست خواهد داد. این وضعیت برای حزبی که تنها 3سال است در قدرت بوده، نتیجه چندان جالبی نخواهد بود.

فرانسه روی موج اعتراض
موج اعتراض به نژادپرستی از مرزهای آمریکا فراتر رفته و در روزهای اخیر بسیاری از شهرهای اروپایی هم شاهد تظاهرات اعتراضی بوده‌اند. در فرانسه اما شرایط کاملا متفاوت پیش رفته است. ده‌ها هزار نفر به‌خصوص طی روز شنبه به خیابان‌های پاریس و دیگر شهرهای بزرگ آمدند تا به بهانه مرگ جورج فلوید در آمریکا، به رفتارهای خشن نیروهای پلیس فرانسه اعتراض کنند و خواسته‌های خود را برای اصلاح عملکرد پلیس مطرح کنند. نیروهای پلیس برای متفرق کردن معترضان از گاز اشک‌آور استفاده کردند و در بلوار اصلی مرکز شهر و بسیاری از خیابان‌های منشعب از آن با معترضان درگیر شدند. صحنه‌های درگیری مردم معترض و نیروهای پلیس، دیگر در فرانسه اتفاق تازه‌ای نیست. اتفاق تازه رویارویی و زد و خورد میان گروه‌های راست افراطی با معترضان است. گروه‌های سفیدپوست راست افراطی در اعتراض به «نژادپرستی علیه سفیدپوستان» به خیابان‌ها آمده‌اند. 2روز گذشته، پاریس صحنه درگیری میان این 2گروه با یکدیگر و هردو گروه با نیروهای پلیس بوده است.

پلیس، سمت دیگر اعتراض
اتفاق تازه‌تر در فرانسه، اعتراض نیروهای پلیس به طرفداری برخی مقام‌های دولتی ازجمله وزیر کشور از خواسته‌های معترضان است. روز جمعه، افسران پلیس در مقابل مقرهای خود در سراسر فرانسه، دستبند‌های‌شان را به زمین انداختند تا اعتراض‌شان را به رویکرد دولت در پذیرش خواسته‌های تظاهرکنندگان نشان دهند؛ وضعیتی که به کلی شرایط پرتنش مکرون و دولتش را بحرانی کرده است.
معترضان به پلیس فرانسه معتقدند اکنون یک فرصت تاریخی پیش آمده و دولت باید یک‌بار برای همیشه رفتار خشن نیروهای پلیس در برخورد با متهمان را پایان دهد. آنها می‌گویند پلیس فرانسه همچون پلیس آمریکا، در برخورد با اقلیت‌های نژادی تبعیض‌آمیز رفتار می‌کند. علاوه بر این، به گفته آنها نیروهای پلیس هنگام بازداشت افراد یا در برخورد با متهمان در بازداشتگاه‌ها، رفتار خشن دارند و بیش از حد از زور استفاده می‌کنند؛ وضعیتی که به جان‌باختن برخی متهان نیز منجر شده است.
اگرچه مهاجران بخش بزرگی از جامعه فرانسه را تشکیل می‌دهند اما اغلب نیروهای پلیس این کشور سفیدپوست هستند. رفتار تبعیض‌آمیز و نژادپرستانه پلیس فرانسه حقیقتی است که بارها در تحقیقات دولتی و مطالعات اجتماعی مستقل به اثبات رسیده است. ادامه تظاهرات اعتراضی در شهرهای فرانسه و تصمیم دولت برای پایان دادن به این وضعیت پیش از انتخابات باعث شد تا وزیر کشور روز دوشنبه در سمت معترضان بایستد و اعلام کند که دولت تصمیم دارد استفاده بیش از حد نیروهای پلیس از زور به هنگام بازداشت متهمان، به‌خصوص استفاده از روش فشار مستقیم بر گلوی افراد، را ممنوع اعلام کند. کریستوف کاستانر همچنین اعلام کرد که دولت تمام نیروهای پلیس را که «مظنون به نژادپرستی» باشند اخراج خواهد کرد. به گفته او، برای شناسایی این افراد، گروه‌های واتس‌اپی نیروهای پلیس نیز رصد خواهد شد. اعتراض جدی نیروهای پلیس به سخنان وزیر کشور اما باعث شد تا او از موضعش عقب‌نشینی کرده و سخنان خود را اصلاح کند. گفته می‌شود او در نشستی با اتحادیه‌های پلیس، از آنها معذرت‌خواهی کرده است. خیز دولت برای مقابله با پلیس از همان ابتدا شکست‌خورده تلقی می‌شد. 3سال حضور امانوئل مکرون در قدرت، با اعتراض‌های گسترده خیابانی همراه بوده است؛ اعتراض‌هایی که اصلاحات مدنظر مکرون به‌خصوص در زمینه قوانین کار و بازنشستگی را هدف قرار داد. طی این مدت، این نیروهای پلیس فرانسه بودند که وفادارانه از دولت مکرون حمایت کردند. در واقع پلیس فرانسه ناجی دولت مکرون بوده است. پلیس به نمایندگی از دولت، ماه‌ها در خیابان‌های پاریس و دیگر شهرهای فرانسه در مقابل معترضانی که به جلیقه‌زردها معروف شدند ایستادگی کرد. شمار زیادی از نیروهای پلیس در درگیری با معترضان خشن زخمی شدند اما همچنان سعی کردند خیابان‌ها را در کنترل خود داشته باشند. بعد از اعتراض‌های خیابانی، بار دیگر در میانه بحران کرونا، این نیروهای پلیس بودند که برنامه سفت و سخت دولت برای قرنطینه خانگی و کاهش تردد در سطح شهرها را اجرا کردند. بدون همراهی گسترده پلیس فرانسه، اجرای این طرح غیرممکن بود. دولت مکرون نیز، مطلع از این حقایق، بلافاصله از موضع اولیه خود در مورد ضرورت برخورد با نیروهای پلیس عقب‌نشینی کرد.

شایعه استعفای مکرون
شیوع ویروس کرونا، برنامه‌های اصلاحی مکرون را به کما فرو برده است. با وجود اعتراض‌های گسترده مردمی، او اعلام کرده بود برای اصلاح وضعیت نظامی قراردادها و بازنشستگی در فرانسه مصمم است. کرونا اما همه‌‌چیز را برای او و دولتش تغییر داده است. شرایط دولت به قدری آشفته است که در روزهای اخیر، دفتر رئیس‌جمهور مجبور شد با انتشار بیانیه‌ای، شایعه استعفای او را تکذیب کند. روزنامه فیگارو هفته قبل در گزارشی خبر داد که به اطلاعاتی دست پیدا کرده که نشان می‌دهد مکرون قصد دارد با استعفا از ریاست‌جمهوری و اعلام انتخابات زودهنگام، بار دیگر با رأی بالای هوادارانش به کاخ الیزه بازگردد تا شاید بتواند از این راه، منتقدان را خاموش و مسیر پیش روی اجرای برنامه‌هایش را هموارتر کند. رئیس‌جمهور جوان فرانسه شاید قصد کناره‌گیری از قدرت نداشته باشد، اما تغییرات ساختاری در دولت و کابینه برای ادامه راه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.




3 سال حضور امانوئل مکرون در قدرت، با اعتراض‌های گسترده خیابانی همراه بوده است؛ اعتراض‌هایی که اصلاحات مدنظر مکرون به خصوص در زمینه قوانین کار و بازنشستگی را هدف قرار داد. طی این مدت، این نیروهای پلیس فرانسه بودند که وفادارانه از دولت مکرون حمایت کردند. در واقع پلیس فرانسه ناجی دولت مکرون بوده است