خطر جهانی ناقلان خاموش

زهرا خلجی_خبرنگار

با گسترش و ریشه‌ای‌تر شدن بحران کووید-19، دانشمندان مدام شواهد بیشتری درباره عملکردهای عجیب و نگران‌کننده ویروس کرونا کشف می‌کنند. به گزارش بی‌بی‌سی، درحالی‌که گفته می‌شد در افراد مبتلا به کووید-19علائمی مانند سرفه، تب و از دست دادن حس بویایی و چشایی پدیدار می‌شود اما بسیاری از افراد هستند که باوجود داشتن ویروس، هیچ‌گونه علامت ظاهری مبنی بر بیماری ندارند و به این ترتیب ناخواسته و بدون دانستن، عامل انتقال و انتشار ویروس خطرناک کرونا هستند. محققان معتقدند دانستن میزان افراد مبتلا به کرونای بدون علائم، حیاتی و مهم است چرا که حاملان بدون علامت به فراگیرتر شدن این بیماری همه‌گیر دامن می‌زنند.


گزارش یک انتقال خطرناک
داستان نحوه انتشار ویروس کرونا در سنگاپور، بهتر می‌تواند ابعاد خطرناک این قضیه را روشن کند. 19ژانویه 2020 افراد زیادی در کلیسای سنگاپور گرد هم آمده بودند، اما هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که این رویداد می‌تواند بزرگ‌ترین شریک جرم برای انتشار ویروس کرونا باشد.
آن روز در کلیسا زن و مردی 56ساله‌ای حضور داشتند که تازه از چین آمده بودند اما آنقدر سالم و بدون علائم بودند که هیچ‌کس تصور نمی‌کرد آنها ناقل ویروس کرونا هستند. در آن زمان، سرفه‌های خشک، مهم‌ترین علامت و عامل انتقال ویروس کرونا اعلام شده بود و نداشتن علامت نیز نشانه بیمار نبودن، بود. 
چند روز بعد، زن و شوهر چینی به فاصله 2روز، سخت بیمار شدند، از آنجا که آنها از ووهان آمده بودند، بیماری‌شان چندان جای تعجب نداشت. اما در طول همان هفته، 3نفر از افراد محلی بدون هیچ علت واضحی بیمار شدند که در نهایت منجر به نخستین و پرمخاطره‌ترین مورد ابتلا در سنگاپور شد. بررسی آنچه اتفاق افتاده منجر به بینش جدید و نگران‌کننده‌ای در مورد چگونگی موفقیت‌آمیز بودن ویروس در یافتن قربانیان جدید شد.


شواهدی که هیچ‌کس انتظارش را نداشت
محققان برای یافتن سرنخ‌ها به جست‌وجوی فیلم‌های ضبط شده دوربین مدار بسته کلیسا در روز یکشنبه متوسل شدند و به چیزی کاملا غیرمنتظره برخوردند. زنی که پس از رفتن زوج چینی، فردای آن روز سوار سرویس شده بود روی صندلی‌ای نشسته بود که زوج چینی چند ساعت قبل از آن استفاده کرده بودند.
هرچند زوج چینی علائم و احساس بیماری نداشتند اما توانسته بودند ویروس را به اندازه کافی پخش کنند. شاید ویروس روی دستشان بوده و صندلی‌ها را لمس کرده‌اند یا شاید نفس آنها توانسته ویروس را به سطوح برساند، این مورد هنوز مشخص نیست اما همین نشان می‌دهد آنها بزرگ‌ترین متهم پخش ویروس در سنگاپور هستند. دکتر لی با کنار هم گذاشتن قطعات پازل فقط به یک توضیح ممکن رسید و آن این بود که ویروس، توسط افرادی منتشر شده است که بدون علامت آن را با خود حمل می‌کردند.
این کشف پروتکل‌های بهداشتی را در جهان تغییر داد. چرا که اصلی‌ترین پیام تمام دستگاه‌های بهداشتی جهان همیشه این بوده که به‌دنبال وجود علائم در خود و دیگران باشید تا سریع‌تر برای درمان اقدام کنید. اما حالا ویروس رفتار عجیبی از خود نشان داده بود و توسط افرادی که هیچ‌گونه علائمی ندارند در سکوت و نامرئی منتشر شده بود. حالا با رویکرد جدید ویروس، بیماری را چگونه باید متوقف کرد؟ لی به یاد می‌آورد لحظه‌ای را که در حال کار در دفتر خود واقعیت را کشف کرد. یک دانشمند هر زمانی که یک کشف علمی انجام می‌دهد مثل لحظه «یافتم» ارشمیدس است؛ لحظه‌ای که پس از تلاش‌های سخت انفرادی و تیمی، سرانجام توانسته است از یک راز پرده بردارد.


بازرسان وارد میدان شدند
دکتر ورنن لی، رئیس بخش بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت سنگاپور می‌گوید: ما بی‌نهایت گیج و سردرگم بودیم. افرادی که هرگز یکدیگر را نمی‌شناختند، بیماری را به هم منتقل کرده بودند درحالی‌که علامتی از بیماری نداشتند. با توجه به آنچه در مورد کووید-19در آن زمان شناخته شده بود، این شکل از موارد جدید معقول به‌نظر نمی‌رسید. بنابراین دکتر لی و همکاران دانشمندش به همراه افسران پلیس و ردیابان حرفه‌ای بیماری، تحقیقات خود را آغاز کردند و نقشه‌ای با جزئیات ایجاد کردند که نشان می‌داد چه‌کسی چه زمانی کجا بوده است. این بهترین فرایند معروف به ردیابی مخاطب بود که همین نسخه‌ای است که اکنون در انگلیس نیز در حال انجام است. این سیستم به‌عنوان یک سیستم حیاتی برای ردیابی همه افراد درگیر در شیوع بیماری و کمک به برطرف کردن آن شناخته می‌شود و سنگاپور به مهارت و سرعتی که این کار را انجام داده است، مشهور است. به‌طور عجیبی در طول چند روز، بازرسان با 191نفری که به کلیسا می‌رفتند صحبت کردند و متوجه شدند که 142نفر از آنها روز یکشنبه در کلیسا حاضر بودند و خیلی زود به این نتیجه رسیدند که 2سنگاپوری که به این بیماری مبتلا شدند در همان سرویسی حضور داشتند که زوج چینی هم بودند. دکتر لی می‌گوید: آنها در طول انجام فعالیت‌های خود در کلیسا، با یکدیگر صحبت کرده بودند.
این شروع خوبی بود برای توصیف نظری اینکه چطور عفونت کووید-19می‌تواند نفر به نفر پخش شود. البته همچنان سؤال مهم بی‌پاسخ بود: چطور این بیماری در مرحله‌ای که هیچ علامتی در زوج چینی بروز نکرده بود به دیگران سرایت کرد. البته معمای بزرگ‌تر زمانی خودش را نشان داد که اعلام شد که سومین فرد سنگاپوری مبتلا به کووید-19یک زن 52ساله است که اصلا در سرویسی که زوج چینی سوار بودند، حضور نداشته اما فردای آن روز در کلیسا حاضر شده است.


بیماران بدون علامت
سناریوی ناقلان خاموش مرموزتر از خود کروناست. تقریبا هیچ‌کدام از دانشمندان نتوانسته‌اند پاسخی قطعی برای علت آن بیابند. قبلا محققان دریافته بودند بیماران پیش از بروز علائم می‌توانند ناقل ویروس باشند اما حالا مشخص شده است که بسیاری از افراد می‌توانند به این بیماری مبتلا شده ولی هرگز علامتی نداشته باشند.
این مورد همان چیزی است که کرونا را خطرناک‌تر می‌کند، چرا که یک نفر می‌تواند بدون اینکه رنجی ببرد باعث مریضی صدها نفر شود.
مشهورترین مورد در این میان یک زن ایرلندی است که اوایل قرن اخیر به‌عنوان سرآشپز در نیویورک مشغول به‌کار بود. ماری ملون از خانه‌ای به خانه‌ای دیگر و از جایی به جایی دیگر، همه افراد را به حصبه مبتلا می‌کرد و حتی 3نفر نیز در این میان از دنیا رفتند اما او کوچک‌ترین علامتی از بیماری حصبه نداشت. سرانجام مشخص شد که او یک ناقل بدون علامت است. 
خبرنگاران از او با نام «مری حصبه» یاد می‌کردند؛ برچسبی که او همواره از شنیدن آن خشمگین می‌شد. سرانجام مقامات نیویورک موفق شدند او را دستگیر کنند و 23سال تا زمان مرگش در زندان نگه‌دارند.
هیچ مطالعه‌ای قابل اعتماد کامل نیست. مطالعات و مقالات مختلف نشان می‌دهد که آمار ناقلان بدون علامت می‌تواند از 5درصد تا 80درصد در هر جامعه‌ای متغیر باشد. این نتیجه یک تجزیه و تحلیل از سوی پروفسور کارل هنگان از دانشگاه آکسفورد و همکارانش با نگاهی به 21پروژه تحقیقاتی است.
آنها می‌گویند هیچ مطالعه‌ای وجود ندارد که با قاطعیت تعداد افراد ناقل بدون علامت را مشخص کند. آنها می‌گویند که اگر تحقیقات تنها روی افراد مبتلا به کووید-19با علامت صورت گرفته باشد ممکن است موارد بسیار زیادی درباره بیماران بدون علامت از دست رفته باشد.


پرستار ناقل
آملیا، پرستاری است که به‌عنوان یک ناقل خاموش شناخته می‌شود. مهم‌ترین دغدغه او این بود که نکند ناخواسته این ویروس را به همکاران و بیماران تحت نظارتش منتقل کرده باشد؛ «با انجام تست کرونا از همکارانم متوجه شدم که خوشبختانه ویروس را به آنها منتقل نکرده‌ام اما نگرانی اصلی من این است که تا چه زمانی کرونا مثبت بوده‌ام.» 
هنوز نمی‌دانیم ناقلان بدون علامت همچنان می‌توانند ویروس را منتقل کنند یا نه، این مورد بسیار عجیب است و اطلاعات درباره آن بسیار کم. 
یکی از تحقیقاتی که چینی‌ها در این رابطه انجام داده‌اند نشان می‌دهد که تعداد ناقلان بدون علامت از افراد بیمار بسیار بیشتر است.


نقطه تاریک 
در مسیر تلاش برای گرفتن جواب، دانشمندان در نورویچ در حال ترغیب جمعیت داخلی شهر برای انجام آزمایش کووید-19هستند. پروفسور نیل هال، مدیر انیستیتوی ارلهام می‌گوید: ناقلان بی‌علامت شاید تاریک‌ترین وجه پاندمی کووید-19باشد. او حتی معتقد است که موارد ناقل بدون علامت، ممکن است واقعا این پاندمی را هدایت کنند و آن را به‌رغم مقررات سلامت عمومی به پیش ‌ببرند؛ «بسیاری از افراد حاضر در جامعه ممکن است ناقل خاموش باشند، آنها از سیستم حمل‌ونقل عمومی و مراکز بهداشت و سلامت عمومی نیز استفاده می‌کنند، به این ترتیب گسترش ویروس اجتناب‌ناپذیر است. یک تیم از دانشمندان کالیفرنیا معتقدند که تشخیص ندادن ناقلان خاموش، پاشنه آشیل مبارزه علیه پاندمی کووید-19است. از نظر آنها تنها راه متوقف کردن این بیماری و انتشار ویروس کرونا، یافتن راهی برای تشخیص افرادی است که به ویروس کرونا مبتلا هستند اما علامتی ندارند.»