آمریکا
روایت عربی از بحران آمریکایی
رسانه‌های عربی بار دیگر بر سر روایت متفاوت از تحولات آمریکا مقابل یکدیگر صف‌کشی کرده‌اند
سیاوش فلاح‌پور ـ خبرنگار
«آمریکا و دیگر هیچ!»؛ این جمله خلاصه‌ای است از وضعیت حاکم بر رسانه‌های عربی طی روزهای گذشته، رسانه‌هایی که در رقابتی 24ساعته با پوشش مرتب تحولات، تلاش می‌کنند روایت مطلوب خود را پیش از دیگران در اختیار مخاطب عرب زبان قرار دهند. تحولات اخیر آمریکا بدون شک برای افکار عمومی جهان عرب از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است؛ نه‌تنها به‌دلیل موقعیت ویژه این کشور و تأثیری که بر معادلات منطقه دارد، بلکه از بابت اتفاقات مشابهی که تا همین چند‌ماه پیش در بسیاری از پایتخت‌های عربی در حال وقوع بود. شهروندان معترض عربی که ماه‌ها خیابان‌های کشورهای خود، از سودان و الجزائر گرفته تا عراق، لبنان و حتی اردن را تسخیر کرده بودند حالا در سایه انتشار ویروس کرونا به خانه برگشته‌اند و اعتراضات مردمی مشابه را، این بار در شهرهای آمریکا و از طریق رسانه‌های بزرگ عربی همچون العربیه، الجزیره، الحدث، المیادین و... دنبال می‌کنند؛ پدیده‌ای واحد با روایت‌های متکثر.
تکثیر گفتمان سرکوب
رسانه‌های وابسته به عربستان، امارات و حتی در برخی موارد مصر، به شکل باورنکردنی به دفاع از ترامپ و ارائه روایتی منفی از مخالفان او مشغول هستند. این کشورها در جریان تحولات منطقه به محور «الثورات المضاده» به‌معنای ضد‌انقلاب مشهور هستند؛ چرا که در جریان تمام جنبش‌های مردمی منطقه همواره از حاکمان و سرکوب‌گران دفاع کرده و می‌کنند. حالا اما به‌نظر می‌رسد مسئله از منطقه خاورمیانه هم فراتر رفته و دیگر حتی جنبش‌های مردمی در آمریکا را نیز شامل می‌شود!
تنها مروری مختصر بر صفحه عبدالرحمن الراشد، نماد رسانه‌ای این جریان، مدیر مؤسسه العربیه و البته مشاور ولیعهد سعودی در توئیتر برای درک این مطلب کافی است. او در تکرار کامل گفتمان ترامپ مدعی است تحولات اخیر آمریکا از سوی جریان دمکرات در پشت پرده مدیریت می‌شود و برنده اصلی آن نیز کسی نیست جز چین! الراشد همچنین تأکید ویژه‌ای هم بر نقش Fake news (اخبار جعلی) در آشوب‌های اخیر آمریکا دارد.
در روایت رسانه‌هایی نظیر العربیه، الحدث، اسکای‌نیوز، الغد، الشرق‌الاوسط، عکاظ و... از اتفاقات اخیر آمریکا هم تأکید اصلی بر اغتشاشات خیابانی، تخریب‌های صورت گرفته و تأثیر منفی آنها بر وضعیت اقتصادی آمریکاست. باید یادآوری کرد که روابط شخصیت‌هایی همچون محمد بن‌سلمان، محمد بن‌زاید و حتی ژنرال سیسی با ترامپ، فراتر از نوعی ائتلاف سیاسی است تا جایی که این جریانات، شکست دولت ترامپ در انتخابات را تهدیدی جدی برای منافع منطقه‌ای خود به‌حساب می‌آورند.
حمله به ترامپ؛ یک تیر با دو نشان!
از سوی دیگر اما رسانه‌هایی که مرکز تجمع روزنامه‌نگاران چپ یا اسلامگرای عربی است رویکرد به کلی متفاوت نسبت به تحولات آمریکا دارند. این رسانه‌ها ضمن پوشش گسترده اعتراضات، بر رفتار خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی و البته فراتر از آن، سیاست سرکوبگرانه ترامپ تمرکز کرده‌اند؛ سیاستی که برای افکار عمومی عربی شباهت‌های زیادی با رفتار دیکتاتورهای منطقه دارد.
توسل ترامپ به نیروهای نظامی برای آرام کردن خیابان‌ها، تأکید او بر نقش عوامل خارجی، نگاه کاملا منفی به رسانه‌ها و البته عدم‌اقدام جدی علیه نژادپرستی که عامل اصلی اعتراضات مردمی بوده ازجمله محورهایی است که در روایت رسانه‌هایی نظیر الجزیره، العربی الجدید، العربی، عربی بوست و... دیده می‌شود. اگرچه در این رسانه‌ها نامی از حکام عربی برده نمی‌شود اما روایت آنها مرتبا چنین مقایسه‌ای را پیش چشم مخاطب عربی قرار می‌دهد؛ مخاطبی که می‌داند سیاستمدارانی همچون بن‌سلمان یا ژنرال سیسی تا چه اندازه از حمایت شخص ترامپ برخوردار هستند.
یکی از موارد جنجالی در این باره، توئیت عباس ناصر، مدیر شبکه قطری العربی بود. او با اشاره به خبر بازداشت خبرنگار شبکه سی‌ان‌ان در جریان پوشش اعتراضات مردمی آمریکا نوشت: آیا فکرش را می‌کردید ما از جهان عرب روزی مجبور شویم با روزنامه‌نگاران آمریکا ابراز همراهی کنیم؟
توهم توطئه؛ نظریه‌ای برای تمام فصول
همچون همیشه باز هم برخی تحلیلگران عربی، خارج از دوگانه بررسی شده در این گزارش از زاویه نظریه توطئه به بررسی تحولات آمریکا پرداخته‌اند؛ دیدگاهی که همواره مخاطب و هواداران ثابت خود را در میان مخاطبان عربی داشته و دارد! این منابع عمدتا غیرحرفه‌ای که به لطف ویروس کرونا، پیش از تحولات اخیر نیز حسابی فعال شده بودند بحران داخلی آمریکا را نتیجه تنش‌های میان ترامپ با قدرت‌های پنهان حاکم بر اقتصاد جهان می‌دانند. عمیره ایسر، نویسنده الجزائری که مقالاتش در برخی رسانه‌های بی‌اعتبار مصری هم منتشر می‌شود در این‌باره می‌نویسد: ناآرامی‌های اخیر مقدمه توفانی است که به تجزیه و در نهایت نابودی آمریکا منجر خواهد شد!
