سرنوشت نامعلوم 110 تن تایر مازاد

با وجود ظرفیت‌های بالای تولید تایر در کشور و تامین بخشی از تقاضای بازار کشور با واردات، بازار این محصول با چالش‌هایی از جمله کمبود و گرانی مواجه بوده است؛ مشکلاتی که به‌نظر می‌رسد با حذف یارانه واردات تایر و مواداولیه آن فزونی یابد. با مصطفی تنها، سخنگوی انجمن تایر ایران در زمینه توان تولید داخلی و حواشی بازار تایر گفت‌وگو کرده‌ایم. 

تولیدکنندگان داخلی در حال‌حاضر چند درصد نیاز بازار را تامین می‌کنند؟
تاکنون تولیدکنندگان داخلی همیشه و در شرایط متعارف 70درصد نیاز کشور را تامین کرده‌اند و توان تامین تا 75درصد را هم دارند. به تازگی نیز کارخانه بارز کردستان راه‌اندازی شده که ظرفیت تولید آن در حال افزایش است و یزدتایر هم در حال افزایش ظرفیت است که در مجموع ظرفیت تولید کشور از رقم‌های گفته شده فراتر خواهد رفت ولی شرایط امسال کشور با سال‌های قبل اندکی متفاوت است. هم‌اکنون به‌دلیل کرونا حمل‌ونقل جاده‌ای و شهری کاهش چشمگیری پیدا کرده و به همین نسبت مصرف تایر هم پایین آمده است. از سوی دیگر ظرفیت تولید خودروسازان نیز طی سال گذشته پایین بود، اگر این ظرفیت در سال جدید افزایش یابد می‌توان انتظار رشد مصرف را داشت ولی در غیراین‌صورت تقاضای خودروسازان هم برای لاستیک بالا نخواهد بود.

 اعتراضاتی که به واردات مطرح می‌شود به چه دلیل است؟ 
به‌نظر می‌رسد در زمینه واردات تایر نظر مساعدی در میان مسئولان کشور وجود دارد و این نگاه و نظر مساعد باعث شده میزان واردات از میزان نیاز کشور بیشتر باشد. سال گذشته با وجود ارقامی که در تولید داخلی وجود دارد200هزار تن تایر با 600میلیون دلار ارزبری وارد کشور شد، این درحالی بود که نیاز کشور برای واردات از نصف این میزان هم کمتر بوده است. در حالی ‌که اگر حتی یک‌سوم مابه‌التفاوت ارزی که صرف مازاد واردات شد به 2پروژه نیمه‌کاره کارخانه‌های داخلی برای تولید تایرهای رادیال سنگین تعلق می‌گرفت، این طرح‌ها تاکنون به بهره‌برداری رسیده بود.

دلیل نابسامانی‌های موجود از قبیل گرانی و کمبود در بازار تایر کشور چیست؟
سال گذشته با حدود 23درصد افزایش تولید لاستیک سواری، تولید داخلی تایر به 260هزار تن رسید. 200هزار تن نیز واردات انجام شد و مجموع این 460هزار تن تایر در کشور به فروش رسید درحالی‌که نیاز کشور در این سال از 330 تا نهایتا 350هزار تن بیشتر نبوده است. بین 100تا 110تن تایر فروخته شده مازاد بر تقاضا کجاست؟ نه کارخانه‌ها می‌توانند تایرها را نزد خودشان نگه‌دارند و نه واردکننده. خودروسازها چندین‌ماه طول می‌کشد تا تسویه‌حساب کنند. کارخانه‌ها از لحاظ نقدینگی همیشه تحت فشار و به بانک‌ها بدهکار هستند، پس ناچارند محصولشان را به سرعت به فروش برسانند. در چنین شرایطی چرا مصرف‌کننده برای تهیه لاستیک باید در صف بایستد؟! این مسائل از وجود یک مشکل اساسی در فاصله بین عرضه اصلی یعنی تولید و واردات از یک سو و مصرف‌کننده نهایی از سوی دیگر حکایت دارد.

توان تولید لاستیک‌های سنگین در کشور تا چه میزان است؟
لاستیک سنگین 2نوع است که نوع بایاس به راحتی و با کیفیت بالا در کشور قابل‌تولید است و اگر مشکلات دسترسی به مواداولیه در کار نباشد ظرفیت بالایی، حتی مازاد بر نیاز کشور، برای تولید آن وجود دارد. اما در زمینه تولید لاستیک‌های رادیال حدود یک‌سوم نیاز کشور، در داخل تولید داریم و الان فقط یک شرکت (لاستیک بارز) در حال تولید این نوع لاستیک است. البته 2شرکت دیگر نیز سرمایه‌گذاری‌هایی برای طرح توسعه‌ای در این زمینه انجام داده‌اند که یکی از طرح‌ها نیمه‌کاره و دیگری در مراحل پایانی کار است. اگر تولیدات این دو کارخانه وارد بازار شود بالای 80درصد نیاز داخلی به این نوع تایرها تامین خواهد شد. طرح شرکت آرتاویل تایر(لاستیک گلدستون) تقریبا مراحل پایانی کار را می‌گذراند و طرح تولید شرکت کویرتایر نیز در نیمه‌راه است.

چه مشکلاتی در زمینه دسترسی به مواداولیه تولید وجود دارد؟
در کنار مشکلاتی که به لحاظ تحریم بر سر راه تهیه کالاهای مورد نیاز و جابه‌جایی پول وجود دارد، تولیدکنندگان برای تامین ارز نیز با سختی‌هایی مواجهند. حدود 40درصد مواداولیه مورد‌نیاز تولید لاستیک (از لحاظ ارزش) از خارج از کشور و بقیه در داخل کشور تامین می‌شود اما تقریبا از اوایل بهمن‌ماه ارزی به صنعت تایر تخصیص نیافته است. موجودی انبارهای کارخانه‌ها رو به اتمام است و به تازگی نیز اعلام شده که بعد از این برای واردات مواداولیه فقط ارز نیمایی یا ارز حاصل از صادرات قابل‌تامین خواهد بود. تامین نقدینگی بسیار بالای مورد‌نیاز برای این روش خرید کار آسانی نیست و قطعا تولیدکنندگان دست‌کم در ابتدای کار با مشکلاتی مواجه خواهند بود. 

افزایش قیمت مدنظر انجمن و تولیدکنندگان چند درصد است؟
هم‌اکنون در حال مذاکره با سازمان حمایت هستیم و این سازمان با بررسی مستندات ما و با درنظر گرفتن قیمت ارز و تورم تولید در این زمینه تصمیم‌گیری خواهد کرد. این اطمینان را به مصرف‌کنندگان می‌دهیم که درصد پیشنهادی ما از رقم 74درصد اعلام شده در برخی رسانه‌ها بسیار کمتر است اما ترجیح می‌دهیم تا زمان نهایی شدن قیمت مصوب از اعلام آن خودداری کنیم؛ چرا که به محض اعلام یک عدد، از همین امروز هر کسی جنسی در بازار دارد آن را مخفی خواهد کرد تا در آینده از فروش آن سود بیشتری ببرد. به عقیده من کسانی که این رقم عجیب 70درصد و بیشتر را مطرح کرده‌اند هم نیتی جز این نداشته‌اند که با راه‌انداختن چنین شایعاتی در بازار، از آن بهره‌برداری کنند.