سهم دوچرخه از تغییر سبک زندگى شهرنشینان

یعقوب آزاده‌دل- مدیر واحد توسعه حمل‌ونقل پاک شهرداری تهران
مزایای استفاده از دوچرخه‌ به‌عنوان یک سیستم حمل‌ونقل موضوعی است که هم‌اکنون همه مدیران و سیاستگذاران شهری را به چالش کشانده است. یافتن راهکارهایی که با کمک آنها بتوان بیشترین استقبال و رضایت‌مندی شهروندان را از این طرح به‌دست آورد و دوچرخه را به‌عنوان بخشی از سبک زندگی شهروندی معرفی کند، ضروری است.اگر‌چه ترافیک دوچرخه تنها درصد ناچیزی از کل جریان ترافیک را تشکیل می‌دهد، ولی تأثیر همین درصد ناچیز با توجه به مزایای زیادی که در بردارد می‌بایست در برنامه‌ریزی‌های حمل ونقل درنظر گرفته شود. تحقیقات گسترده‌ای در ایران تا‌کنون در زمینه فواید دوچرخه‌سواری انجام شده  و از نتایج به‌دست آمده این تحقیقات گزارش شده که مطبوع‌ترین و در دسترس‌ترین شکل از فعالیت ورزشی دوچرخه‌سواری است که خطر مرگ‌ومیر، خطر حمله قلبی و مقدار کلسترول را کاهش می‌دهد و سبب افزایش عملکرد قلب و عروق می‌شود. استفاده از دوچرخه، فعالیت ورزشی را وارد امور عادی روزانه می‌کند و نگرانی از بیماری‌های ناشی از سبک زندگی غیرمتحرک را می‌تواند کم کند. همچنین می‌تواند به کاهش ازدحام اتومبیل‌ها، ترافیک و کاهش آلودگی صوتی کمک کند. اغلب مردم، هیچ نشاطی در زندگی شلوغ و ماشینی امروزی ندارند درحالی‌که کسب نشاط برای سلامتی جسم و ادامه زندگی امری لازم و ضروری است که دوچرخه می‌تواند راه‌حل مناسبی جهت این موضوع باشد.از دیگر فواید دوچرخه‌سواری این است که احساس جوانی در فرد ایجاد کرده و استرس را می‌کاهد و این موضوع از آنجا نشأت می‌گیرد که انجام دوچرخه‌سواری، اندروفین‌ را به داخل جریان خون رها می‌کند، این مواد باعث ایجاد رضایت و خوشحالی در فرد شده و درنتیجه باعث کاهش استرس می‌شود. به‌طور طبیعی اگر در محیطی مطبوع و دلپسند دوچرخه‌سواری کنید سطح رضایت شما بیشترهم خواهد شد. فردی که به‌طور منظم دوچرخه‌سواری می‌کند می‌تواند سریع‌تر فکر کند، بیشتر به‌خاطر بسپارد و احساس شادابی بیشتری داشته باشد. این فعالیت سبب افزایش سلول‌های سفید مغز و در پی آن سرعت‌بخشیدن به برقراری ارتباطات مهم مغزی می‌شود. رکاب‌زدن در کنار سایر تمرین‌های ایروبیک موجب رشد هیپوتالاموس می‌شود که یکی از ساختارهای مغزی مرتبط با حافظه و یادگیری است. دوچرخه بعلاوه با اشغال فضایی کمتر از یک خودرو در بعد فضا هم صرفه‌جویی می‌کند. در جایی که خودروها توان حمل 120الی 200نفر را در عرض جاده دارند، دوچرخه‌ها می‌توانند 1500نفر را جابه‌جا کنند. این وسیله حمل‌ونقل همچنین در صرفه‌جویی وقت، انعطاف‌پذیری، آزادی فردی و همچنین به‌دلیل اندازه و انعطاف‌پذیری کارایی بسیاری دارد. بعلاوه قابل استفاده در خیابان‌های باریک، زمین‌های ناهموار و نواحی دشوارگذر است. شهروندان امروزه با توجه به انتخاب سبک زندگی خودرو محور هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شوند. از سوی دیگر برای تمامی مدل‌های حمل‌ونقل هزینه‌های دیگری نیز دخیل هستند ازجمله این هزینه‌ها می‌توان به هزینه‌های مختلف ساخت راه، ساخت تابلوهای هدایت مسیر و ده‌ها مورد دیگر اشاره کرد. با توجه به معیارهای مطرح شده دوچرخه بخش کوچکی از این هزینه‌ها را در بر داشته و می‌تواند انتخاب مناسبی جهت بخشی از سفرهای روزانه شهروندان باشد. حال می‌توان گفت که مزایای دوچرخه بر هیچ‌کس پوشیده نیست و همچنین برخلاف تصور عموم که دوچرخه‌سواری در تهران را امکان‌پذیر نمی‌دانند و دلایلی همچون شیب و آلودگی را مطرح می‌کنند، باید گفت استفاده از مدل حمل‌ونقل پاک‌تر در سفرهای کوتاه شهری به‌عنوان بخشی از سبک زندگی شهروندی پیشنهادی است که نباید از کنار آن به سادگی عبور کرد. افراد می‌توانند برای انجام امور روزانه مانند خریدهای خانگی، انجام اموربانکی و اداری به راحتی از دوچرخه استفاده کنند.