عراق؛ میدان مصالحه در منطقه؟
رسانه‌های عربی، کاهش چشمگیر تنش‌های نظامی در عراق را نشانهای از توافق سیاسی در این کشور می‌دانند
سیاوش فلاح پور_خبرنگار
آرامش نسبی حاکم بر عراق طی یک‌ماه گذشته بر هیچ‌کس پوشیده نیست؛ آرامشی که بسیاری آن را مدیون توافق نیروهای سیاسی این کشور بر نخست‌وزیری مصطفی الکاظمی، رئیس سابق سازمان اطلاعات عراق می‌دانند. پیش از این، اخبار تنش‌های نظامی و امنیتی در منطقه سبز بغداد به رخدادی روتین برای رسانه‌های جهان تبدیل شده بود؛ حملات گاه و بیگاه راکتی به مراکز حکومتی و دیپلماتیک حساس، پرواز پهپادهای ناشناس بر فراز سفارت آمریکا و در مقابل هم خط و نشانهای مداوم نیروهای ائتلاف برای شبه نظامیان وابسته به حشد شعبی. حالا اما بیش از آنکه اخبار تنش‌های نظامی و امنیتی بغداد در رسانه‌ها منتشر شود، شایعات و گزارش‌های مربوط به مذاکرات پشت پرده در این شهر عراقی مورد توجه افکار عمومی است؛ مذاکراتی که امید می‌رود به ماه‌ها تنش شدید میان نیروهای نزدیک به ایران و آمریکا در این کشور پایان دهد، اگرچه تاریخ تحولات عراق به ما می‌آموزد که هنوز برای چنین قضاوت‌هایی خیلی زود است!
براساس گزارش روزنامه الشرق‌الاوسط، مراکز نظامی، دیپلماتیک و حتی اقتصادی آمریکا در عراق از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون دست‌کم 50بار مورد حملات راکتی و موشکی قرار گرفته است؛ از پایگاه نظامی التاجی و سفارت آمریکا در منطقه سبز بغداد گرفته تا پایگاه عین‌الاسد در الانبار، پایگاه کی‌وان در کرکوک و حتی مراکز شرکت‌های نفتی آمریکا در نزدیکی بندر بصره. این روزنامه سعودی با سرشماری میزان قابل توجه تنش‌های نظامی در عراق، مدعی است توقف ناگهانی این تنش‌ها نمی‌تواند نتیجه رخدادی غیراز توافق پنهان میان تهران و واشنگتن، دست‌کم بر سر کاهش تنش به‌طور موقت باشد. اگرچه در گزارش الشرق‌الاوسط هیچ ارجاعی به منابع معتبر برای تأیید این ادعا دیده نمی‌شود.
روزنامه قطری العربی‌الجدید نیز سفر سردار قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران به عراق را نقطه عطفی اساسی در مسیر تحولات اخیر عراق و کاهش تنش‌های نظامی به شمار آورده است. این روزنامه در گزارش خود با بررسی سیر زمانی تحولات عراق می‌نویسد: همزمان با حذف عدنان الزرفی، استاندار سابق نجف از معادلات و تقویت موضع مصطفی الکاظمی، تنش‌های نظامی میان نیروهای حشد شعبی و ائتلاف نیز به صفر نزدیک می‌شود؛ امری که نشان از وجود اراده‌ای قوی برای تغییر مسیر تحولات عراق، بعد از ترور سردار سلیمانی و ابو مهدی المهندس در فرودگاه بغداد دارد.
از سوی دیگر و درحالی‌که بسیاری از رسانه‌ها، نخست‌وزیری مصطفی الکاظمی را مقدمه‌ای بر تشدید تنش‌های سیاسی در عراق علیه نیروهای نزدیک به ایران می‌دانستند، گفته می‌شود بازدید صمیمی وی از مقر نیروهای حشد شعبی در هفته گذشته سهم مهمی در بازگشت آرامش به فضای سیاسی بغداد داشته است. شبکه الجزیره به نقل از یک منبع در دولت عراق می‌نویسد: الکاظمی در ملاقات هفته گذشته ضمن تقدیر از کنترل فضای نظامی و رسانه‌ای توسط سران حشد شعبی از آنها خواسته به او در جریان کاهش تنش‌های منطقه‌ای و داخلی در عراق کمک کنند. او همچنین وعده داده از هیچ حمایتی نسبت به گروه‌های حشد شعبی به‌عنوان نیروی مبارزه با تروریسم در این کشور دریغ نکرده و اجازه نخواهد داد در دولت یا پارلمان عراق اقدامی علیه حشد شعبی صورت بگیرد. این شبکه همچنین مدعی است الکاظمی در ملاقات مذکور، پاسخ مثبت و اطمینان‌بخشی از سوی فالح الفیاض، رئیس سازمان حشد شعبی دریافت کرده است.
اگرچه به‌نظر می‌رسد این گزارش‌ها و اطلاعات چندان بی‌ارتباط با واقعیت نباشد، اما در عین حال نمی‌توان از تناقض به‌وجود آمده میان بخش‌هایی از نیروهای حشد شعبی با رهبری این گروه چشم پوشید؛ نیروهایی که مخالف هرگونه مصالحه یا حتی کاهش تنش با آمریکا بوده و خواهان ضربه‌ای اساسی به مواضع آمریکا در عراق و یا حتی شاید سوریه هستند. کمی پیش‌تر، رویترز با تمرکز بر این موضوع در گزارشی مدعی شده بود شکاف میان بخش‌هایی از نیروهای حشد شعبی بعد از عملیات ترور فرماندهان مقاومت در فرودگاه بغداد تشدید شده و حتی ممکن است منجر به فروپاشی این گروه از درون شود. به ادعای رویترز، اختلاف در مواضع میان 3طیف از نیروهای حشد شعبی اتفاق تازه‌ای نیست اما بعد از شهادت ابومهدی المهندس و اختلاف نظر بر سر تعیین فرماندهی جدید به شکل قابل توجهی عمیق‌تر شده است.
تمام اینها در حالی است که تاکنون هیچ نشانه عینی و قابل ارجاعی مبنی بر وجود اختلافات عمیق و سرنوشت‌ساز در داخل سازمان حشد شعبی ملاحظه نشده است. شبکه المیادین لبنان با اشاره به این موضوع در گزارش خود می‌نویسد: توقف حملات رسانه‌ای برخی از گروه‌های حشد شعبی، نظیر نجبا یا حزب‌الله علیه مصطفی الکاظمی، بعد از تعیین وی به‌عنوان نخست‌وزیر نشان می‌دهد موضع سیاسی و رسمی این گروه به‌رغم وجود گرایش‌های متعدد، یکسان است و از سوی رهبری این سازمان ابلاغ می‌شود. از سوی دیگر انسجام قابل توجه نیروهای میدانی حشد شعبی در مقابله با حملات جدید داعش در مناطق صحرایی عراق، هرگونه شبهه‌ای نسبت به‌وجود تنش‌های اساسی در داخل این گروه را دست‌کم تا به امروز بی‌اساس می‌کند.
پیشرفت مذاکرات مالی عراق و عربستان
هفته گذشته هیأتی اقتصادی به ریاست وزیر امور مالی عراق برای ملاقات با مقامات عالی‌رتبه عربستان سعودی به ریاض سفر کردند. به گزارش خبرگزاری دولتی عراق، این هیأت پیامی را از سوی مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر جدید این کشور برای رهبران سعودی به همراه داشت. رسانه‌های عربی بعد از سفر کوتاه هیأت عراقی مدعی شدند عربستان سعودی با کمک 3میلیارد دلاری به دولت جدید این کشور برای عبور از بحران مالی و پرداخت حقوق کارمندان موافقت کرده است. اگرچه این خبر به فاصله کوتاهی از سوی سخنگوی وزارت امور مالی عراق تکذیب شد اما به‌نظر می‌رسد در جریان مذاکرات اخیر عراق و عربستان، تصمیم‌های مهمی در جهت توسعه روابط اقتصادی دو کشور اتخاذ شده است؛ ازجمله افزایش واردات برق از عربستان و همچنین جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید از سوی این کشور در پروژه‌های عمرانی و زیرساختی که برای بازسازی ویرانی‌های به جا مانده از جنگ با داعش طراحی شده است.
تنش‌های نظامی میان نیروهای حشد شعبی و ائتلاف به صفر نزدیک می‌شود؛ امری که نشان از وجود اراده‌ای قوی برای تغییر مسیر تحولات عراق، بعد از ترور سردار سلیمانی و ابو مهدی المهندس در فرودگاه بغداد دارد
