نبض تورم در راسته موبایل‌فروشان
همشهری بررسی می‌کند؛ چرا گوشی موبایل گران و چندنرخی شده است؟
علی ابراهیمی_خبرنگار
ارزان و گران معنی ندارد؛ این‌روزها نبض قیمت‌ها در بازار گوشی‌های موبایل روزانه و ساعتی تند و کُند می‌زند. مشاهدات خبرنگاران همشهری در مراکز عمده فروش موبایل در تهران نشان می‌دهد که این‌روزها بازار گوشی تلفن همراه از کمبود و عرضه چندنرخی رنج می‌برد. دلیل این اتفاق، افزایش نرخ ارز و هجوم تقاضای انباشته به بازار پس از پایان قرنطینه است. به‌نظر می‌رسد موج آموزش مجازی در پی خانه‌نشین شدن دانش‌آموزان و دانشجویان موجب افزایش اقبال به انواع گوشی‌های هوشمند دارای سیستم عامل اندروید شده است. روند عرضه و تقاضا به تب تند قیمت‌ها منجر شده و بازار خرید و فروش گوشی‌های کارکرده را داغ کرده است. آنها که وسعشان به گوشی‌های کارکرده هم نمی‌رسد به اجبار راهی مراکز تعمیرات گوشی‌های مستهلک می‌شوند، اما آنجا هم مراجعان را نقره‌داغ می‌کنند. نرخ تعمیرات و قطعات بالاست. فعالان صنفی منشأ کمبود قطعات مورد نیاز برای انجام تعمیرات گوشی موبایل را توقف چندماهه خطوط تولید در چین، کاهش مبادلات تجاری به‌دلیل لغو اغلب پروازها و تخصیص نیافتن ارز نیمایی مورد نیاز برای واردات این قطعات قلمداد می‌کنند. اما آنچه مسلم است بازار این روزهای گوشی تلفن همراه با وجود کاهش قدرت خرید مشتریان، به دلیل کمبود و عرضه چندنرخی، پرتنش است. مشاهدات خبرنگاران همشهری در چند پاساژ اصلی فروش موبایل در تهران حاکی است که کمبود گوشی و نبود نظارت بر عرضه آن موجب شده قیمت گوشی تلفن همراه یک برند خاص از یک فروشگاه تا فروشگاه دیگر متفاوت باشد و نداشتن موجودی حرف نخست اغلب فروشندگان گوشی موبایل در بازار است.
از نوسان نرخ ارز تا رشد تقاضا
توقف سه‌ماهه تولید، مبادلات تجاری، ثبت سفارش، واردات و تعطیلی کسب‌وکار واحدهای صنفی پس از اعمال قرنطینه خانگی شرایط خاصی را به بازار تحمیل کرد. از یک سو برخلاف سال‌های گذشته، از تقاضا برای خرید گوشی موبایل در بازار شب عید خبری نبود، اما با فروکش‌کردن تب شیوع کرونا و بازگشایی واحدهای صنفی، تقاضای انباشته خرید گوشی یکباره به بازار تحمیل شد. در شرایطی که 98درصد گوشی‌های تلفن همراه مورد نیاز بازار وارداتی است هجوم تقاضای انباشته به بازار، قیمت‌ها را به سوی صعود سوق داد. در کنار این عامل، سیر صعودی نرخ ارز، توقف ثبت سفارش و تخصیص ارز واردات موبایل در 3ماه گذشته، عرضه گوشی را به‌شدت در بازار کاهش داد. با این روند به‌نظر می‌رسد 200شرکت رسمی وارد‌کننده گوشی موبایل و قطعات و لوازم جانبی، عرضه محصولات خود را در بازار کاهش داده‌اند. اما در این میان فشار عمده ناشی از کمبود و افزایش قیمت گوشی‌های هوشمند تلفن همراه در بازار بر دوش خانوارهایی تحمیل شد که به‌دلیل آموزش آنلاین فرزندان خود ناچار به خرید این نوع گوشی‌ها، حتی کارکرده و دست دوم بوده‌اند.
نرخ 2.5 تا بیش از 20میلیون تومانی گوشی
موج تازه گرانی گوشی موبایل با افزایش نرخ ارز در یک ماه گذشته رقم خورد. به گفته فعالان صنفی، شرکت‌های رسمی، گوشی‌های موجود در انبارها را با ارز نیمایی 11 تا 12هزار تومانی سال گذشته وارد کرده و اکنون مبنای توزیع این گوشی‌ها در واحدهای صنفی خرده‌فروشی را نرخ ارز بازار آزاد قرار داده‌اند. بررسی قیمت فروش انواع گوشی در بازار موبایل نیز نشان می‌دهد که مشتریان برای خرید گوشی با سیستم عامل اندروید و حداقل امکانات باید2.5میلیون تومان پرداخت کنند. نرخ یک گوشی رده قیمتی متوسط نیز از 4میلیون تومان شروع می‌شود. اما قیمت گوشی‌های برند آیفون از ۱۲میلیون تومان به بالاست. حتی مدل‌های قدیمی و دست دوم این برند گوشی با 3سال کارکرد نیز 3.5میلیون تومان قیمت دارد و نرخ انواع جدید این برند گوشی یا گوشی‌های جدید سامسونگ از مرز 20میلیون تومان هم عبور کرده است. کاهش عرضه در شرایطی زمینه گرانی گوشی موبایل در بازار را فراهم کرده که بنابر اعلام انجمن موبایل، تبلت و لوازم جانبی، واردات این کالا در سال گذشته طبق رویه تجاری ۹۰درصد رشد داشته است. پارسال ۱۵میلیون و ۳۰۰هزار دستگاه گوشی وارد کشور شده که از این تعداد ۱۴میلیون آن رجیستر و فعال شده است. اما سهم بهمن‌‌ماه۹۸ از تعداد گوشی رجیستر شده و مورد استفاده با رقم 1.5 میلیون دستگاه، بیشتر از سایر ماه‌های سال بوده و می‌توان گفت که تنها در ماه بهمن، هر روز ۵۰هزار نفر گوشی همراه خریداری و استفاده کرده‌اند. بررسی سهم واردات انواع گوشی موبایل در سال گذشته نیز نشان می‌دهد که گوشی‌های آیفون سهم ۵درصدی از مجموع واردات رسمی گوشی موبایل به ایران را داشته است. همچنین ۵۶درصد گوشی‌های وارداتی متعلق به سامسونگ، ۱۷درصد نوکیا و ۹درصد هوآوی بوده و سهم گوشی‌های شیائومی از بازار ۷درصد بوده است.
گرانی گوشی؛ پاشنه آشیل آموزش آنلاین
بازار ملتهب گوشی تلفن همراه به چالش اصلی آموزش مجازی تبدیل شده و اغلب خانواده‌های کم‌درآمد از تامین گوشی تلفن همراه مورد نیاز برای تحصیل آنلاین فرزندان‌شان ناتوان هستند. الزامات استفاده از گوشی تلفن همراه با سیستم عامل اندروید و قیمت بالای این گوشی‌ها با بههم خوردن تعادل نظام عرضه و تقاضای بازار برای خریداران گوشی تلفن همراه مشکل‌ساز شده است. در حالی که واردکنندگان تخصیص یافتن ارز نیمایی به واردات گوشی، بازشدن پروازهای کشورهای مجاور به سمت ایران و بهبود مبادلات تجاری را پیش‌شرط آرامش در بازار گوشی موبایل تلقی می‌کنند و فروشندگان گوشی موبایل تخلف واردکنندگان در زمینه عرضه قطره چکانی و با دلار نرخ روز گوشی موبایل را عامل بههم ریختگی قیمت‌ها می‌دانند، گرانی گوشی تلفن همراه موجب سردرگمی خریداران این کالا در بازار شده است. نایب‌رئیس انجمن واردکنندگان موبایل با تأکید بر این مسئله که مشکل بازار موبایل حل شدنی است، گفت: اگر به ۸۰۰هزاردستگاه گوشی موبایل که در گمرک هستند، ارز تخصیص یابد و وارد بازار شود، می‌تواند تا ۱۵روز پاسخگوی نیاز بازار باشد؛ به‌خصوص اینکه با شروع آموزش مجازی در شبکه شاد، درخواست برای گوشی اندروید به‌شدت افزایش یافته است. رضا دیهیمی، افزود: مشکل بازار موبایل از اواخر اسفند آغاز شد اما تا ۲۵ اسفند که گمرک در حال کارکردن بود نیز مشکل آنچنانی‌ای برای تامین کالا نداشتیم؛ هرچند فروشگاه‌ها ۱۰روز قبل از آن به دلیل شیوع کرونا کسب‌وکارشان به سمت تعطیلی رفت. او افزود: اواسط فروردین امسال با اعلام برنامه اپلیکیشن شاد و استفاده پزشکان، کسب‌وکارها و افراد از پلتفرم‌های موبایلی، در حالی موجب رشد تقاضا برای گوشی‌های اندرویدی شد که از ۱۲اسفند تا‌کنون هیچ تخصیص ارزی از بانک مرکزی به شرکت‌های وارد‌کننده موبایل یا قطعات تعلق نگرفته و گوشی‌ها در گمرک باقی مانده که به همین دلایل بازار با کمبود شدید گوشی موبایل مواجه شده است.
سودجویی واردکنندگان و گرانی گوشی موبایل
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان دستگاه‌های صوتی، تصویری، تلفن همراه و لوازم جانبی و نماینده ویژه وزیر صنعت در اتاق اصناف ایران در گفت‌وگو با همشهری در زمینه علت کمبود و گرانی این کالا در بازار، گفت: باید بپذیریم که نرخ گوشی تلفن همراه وابسته به نرخ ارز است، زیرا 98درصد این کالا وارداتی است و تخصیص ارز به واردات این کالا از 3ماه پیش متوقف شده و ثبت سفارش نمی‌شود. از سوی دیگر حمل و نقل هوایی و مبادلات تجاری با کشورهای همسایه به دلیل کرونا متوقف یا بسیار سخت شده است. ابراهیم درستی افزود: آموزش آنلاین نیز تقاضا برای گوشی‌های اندروید در بازار را افزایش داده است، با وجود این اختلاف قیمت، گرانی و کمبود گوشی در بازار به‌دلیل عرضه چندنرخی این کالا توسط واردکنندگانی است که سال گذشته و با نرخ ارز 11 تا 12هزار تومانی گوشی موبایل را وارد کرده و اکنون با قیمت‌های بسیار بالا به واحدهای صنفی عرضه‌کننده گوشی می‌فروشند. او با بیان اینکه واحدهای صنفی تقصیری در کمبود و افزایش قیمت گوشی ندارند، زیرا نوع کسب‌وکار و توانایی مالی آنها اجازه احتکار و عرضه نشدن گوشی موبایل را نمی‌دهد، افزود: باید سازمان حمایت بر نرخ عرضه گوشی‌های موبایل وارداتی توسط شرکت‌های رسمی به واحدهای صنفی نظارت و از سودجویی برخی واردکنندگان جلوگیری کند.
برخورد با متخلفان عرضه گوشی موبایل
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان دستگاه‌های صوتی، تصویری، تلفن همراه و لوازم جانبی در مورد اقدامات انجام‌شده برای برخورد با تخلفات عرضه گوشی تلفن همراه گفت: امیدوارم با تغییراتی که در وزارت صمت صورت گرفته است در بخش بازرسی بازار گوشی موبایل نیز تحولاتی ایجاد شود و با کسانی که ارز دولتی گرفته‌اند و گوشی را خارج از ضوابط عرضه می‌کنند، برخورد کنند. درستی افزود: در جلساتی که با مسئولان تنظیم بازار داشته‌ایم این موارد را اعلام کرده و خواستار اتخاذ راهکار مناسب برای آن شده‌ایم. اما واقعیت این است که دولت به‌دلیل تحریم، افت قیمت نفت و شیوع کرونا با شرایط سختی مواجه است و در چنین شرایطی باید واردکنندگان و فروشندگان گوشی موبایل نیز با پرهیز از سودجویی در چارچوب ضوابط فعالیت کنند. درستی تأکید کرد: وقتی دولت برای کمک به واحدهای صنفی که از شیوع کرونا آسیب دیده‌اند اکنون 13رسته شغلی متوسط و پرخطر که دارای کد کارگاهی بوده‌اند را برای دریافت تسهیلات با دوره تنفس سه‌ماهه و نرخ بهره 12درصدی به بانک‌های عامل معرفی کرده، انصاف نیست که واردکنندگان و کسبه به دنبال سودجویی بیشتر باشند. او افزود: در مرحله دوم این طرح نیز در نظر است تا 55رسته شغلی باقیمانده که حدود 650کسب‌وکار زیر مجموعه آنها فعالیت می‌کنند، این تسهیلات را دریافت کنند.
اثر نرخ ارز بر بازارموبایل
به گفته فعالان صنفی، شرکت‌های رسمی، گوشی‌های موجود در انبارها را با ارز نیمایی 11 تا 12هزار تومانی سال گذشته وارد کرده و اکنون مبنای توزیع این گوشی‌ها در واحدهای صنفی خرده‌فروشی را نرخ ارز بازار آزاد قرار داده‌اند
در همینه زمینه :
