کلان
توصیه‌های صندوق بین‌المللی پول برای مدیریت نقدینگی دولت در تنگنای کرونا
صندوق بین‌المللی پول با توجه به افزایش مخارج ضروری دولت‌ها در دوره کرونا، به بررسی و ارائه 4راهکار اصلی پرداخته است که دولت‌ها می‌توانند با اجرای آنها نقدینگی خود را در شرایط بحران مالی و بودجه‌ای مدیریت کنند. کارشناسان این صندوق معتقدند؛ دولت‌ها در کشورهای درحال‌توسعه می‌توانند با اصلاح مدیریت نقدینگی در دوره بحران، به منافع پایدار در میان‌مدت دست یابند.
به گزارش همشهری، در شرایط کاهش درآمدها و محدود شدن دسترسی به بازارهای مالی در اثر شیوع کرونا، دولت‌ها با چالش تأمین منابع مالی موردنیاز برای مخارج اضطراری مرتبط با کووید-19مواجه هستند و برای اطمینان از کافی بودن نقدینگی برای ایفای تعهدات مالی دولت، یک رویکرد چندجانبه در مدیریت وجوه نقدی مورد نیاز است؛ ازاین‌رو، صندوق بین‌المللی پول با هدف کمک به کشورها در پاسخگویی به ضرورت‌های برخاسته از کووید-19توصیه‌هایی را منتشر کرده است که دولت‌ها به کمک آنها می‌توانند نقدینگی خود را در شرایط بحران مدیریت کنند.
4راهکار برای مدرن‌سازی مدیریت نقدینگی
هدف از مدیریت وجوه نقد دولت، کمک به اجرای هموار بودجه حتی در شرایط بحران است. برای این منظور، در این گزارش 4راهکار جهت مدرن‌سازی مدیریت وجوه نقد از سوی صندوق بین‌المللی پول توصیه شده است که دولت‌ها را قادر می‌سازد تا چالش‌های مالی و بودجه‌ای خود را در شرایط مواجهه با بحران کرونا مدیریت کنند. این 4راهکار عبارتند از:
ـ تمرکز وجوه درآمدی دولت در حساب واحد خزانه، به‌معنای تجمیع و کاهش پراکندگی حساب‌های دولتی
ـ پیش‌بینی نقدینگی دولت
ـ مدیریت تراز عملیاتی دولت
ـ تقویت ترتیبات نهادی و سازمانی
علاوه بر این صندوق بین‌المللی پول توصیه کرده است که برای اطمینان از دسترسی به‌موقع دولت به منابع تأمین مالی و کاهش ریسک تأمین مالی مجدد بدهی‌های موجود، باید هماهنگی بین اداره‌کنندگان وجوه نقد و بدهی‌های دولت تقویت شود. به اعتقاد کارشناسان، صندوق بین‌المللی پول، دولت‌ها در کشورهای درحال‌توسعه می‌توانند از فرصت بحران استفاده کنند و با اصلاح مدیریت نقدینگی خود به منافع پایدار در میان‌مدت دست یابند.
نقشه راه دولت‌ها
نقش مدیریت نقدینگی دولت، کمک به هموارسازی اجرای بودجه دولت حتی در شرایط بحران است. در شرایط بحران، دولت باید وجوه نقدی خود را به‌گونه‌ای مدیریت کند که بتواند به‌طور همزمان با افت درآمدها، مخارج اضطراری‌اش را افزایش دهد و از عهده تأمین مالی مخارج مرتبط با بحران برآید. وظیفه اصلی افرادی که مدیریت وجوه نقد دولت را بر عهده دارند، تضمین در دسترس بودن نقدینگی کافی برای پرداخت تعهدات مالی دولت در موعد مقرر است. اما اجرای این وظیفه در زمان مواجهه با بحران، با چالش‌های متعددی همراه است که عملاً در مدیریت نقدینگی اختلال ایجاد می‌کند. در این شرایط هدف دولت باید بهره‌برداری از تمام منابع موجود نقدینگی به بهترین وجه باشد و در گام اول با تجمیع درآمدهای دولت در حساب واحد خزانه، ضمن تقویت نظارت، سرعت جریان نقدی در سیستم را افزایش دهد. در گام دوم دولت باید پیش‌بینی‌های قابل اطمینان و به‌موقع از وجوه نقدی خود داشته باشد تا با توجه به افزایش نوسانات در درآمدها و مخارج دولت به‌واسطه شیوع کرونا و نااطمینانی درخصوص پرداخت مخارج اضطراری، با چالش و سردرگمی مواجه نشود. همچنین دولت‌ها باید در گام سوم، نسبت به مدیریت تراز عملیاتی خود و در جهت تراز نگه‌داشتن حساب واحد خزانه اقدام کنند و زمینه را برای استفاده حداکثری از منابع موجود و توجه به هزینه‌ها و ریسک‌ها فراهم کنند. مدیریت تراز عملیاتی دولت در کوتاه‌مدت می‌تواند از طریق ایجاد یا گسترش خطوط اعتباری با بانک‌ها و امکان استفاده از تسهیلات اضافه برداشت از بانک مرکزی پیگیری شود تا از فشار بر اداره‌کنندگان وجوه نقد بکاهد.
استمداد از صندوق توسعه برای مقابله با کرونا
صندوق بین المللی پول معتقد است؛ در کشورهایی که دارای صندوق ذخیره احتیاطی هستند، می‌توانند با بررسی منابع موجود در این صندوق‌ها، نسبت به میزان برداشت و زمان استفاده دولت از آنها تصمیم‌گیری شود، ضمن اینکه وجوه استهلاکی اوراق قرضه نیز از دیگر ابزارهای پرداخت بدهی‌های آتی است که می‌تواند برای تأمین نیازهای فوری نقدینگی مورد استفاده قرار گیرد. براساس چهارمین توصیه صندوق بین المللی پول برای مدیریت نقدینگی دولت‌ها در دوره کرونا، شرایط نهادی باید به‌گونه‌ای توسط دولت‌ها تقویت شود که بتوان در بستر آن اقدامات لازم برای مدیریت وجوه را انجام داد. این ترتیبات باید در برنامه کلی دولت برای مدیریت بحران مالی و بودجه‌ای، به رهبری وزیر امور اقتصادی و دارایی دیده شده باشد. ضمن اینکه افزایش هماهنگی بین واحدهای مختلف وزارت امور اقتصادی و دارایی و دستگاه‌های همکار از جمله، نهادهای متولی وصول درآمد و پرداخت مخارج دولت و بانک مرکزی، در برهه‌های فشار شدید نقدینگی بسیار مهم است.
توانمندسازی واحد مدیریت نقدینگی ازجمله اقدامات پیشنهادی صندوق بین المللی پول برای تقویت ترتیبات نهادی و سازمانی در کوتاه‌مدت است که می‌تواند در قالب یک کارگروه کوچک متشکل از اداره‌کنندگان وجوه نقد و نمایندگان سایر بخش‌های وزارت امور اقتصادی و دارایی تشکیل شود. همچنین ایجاد یک گروه ارشد مدیریت نقدینگی (خزانه‌داری) نیز به‌عنوان نهاد تصمیم‌گیر در ارتباط با عملیات مدیریت وجوه نقد دولت ازجمله توصیه‌های این نهاد بین‌المللی است.
