پای تهران1400 در رکاب دوچرخه‌ها

سیدمحمد فخار _ خبر‌نگار

تا 2سال دیگر، مسیرهای جدید دوچرخه‌سواری بسیاری در تهران احداث می‌شود. اگر هم این روزها گذرتان به خیابان میرداماد، طالقانی و مفتح جنوبی یا ضلع شمالی خیابان جانبازان و بخش‌های شهرک اکباتان بیفتد به‌طور حتم جداکننده‌های فلزی را خواهید دید که نصب شده‌اند تا مسیری ویژه در خیابان‌ها درست شود یا در حال نصب هستند تا راهی ایمن بسازند برای تردد دوچرخه‌سوارها. با این اوصاف تا سال1401، تهران حدود 550کیلومتر مسیر جدید دوچرخه خواهد داشت. این میزان مسیر می‌تواند جاذبه‌ای فوق‌العاده برای ترددها در شهری باشد که هنوز به جایگاه واقعی خود از این لحاظ نرسیده است. طی ماه‌های اخیر شهردار تهران با کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو تلاش کرده نگاه‌ها را به دوچرخه‌سواری جذب کند ولی باید علاوه بر فرهنگسازی، با تجهیزات و مسیرسازی نیز به کمک دوچرخه‌سواری در تهران آمد. اما به هرحال مدتی است که تعداد پابه‌رکابان پایتخت افزوده شده و خیلی‌ها ترجیح می‌دهند هم برای افزایش سطح سلامتی خود و در امان ماندن از ویروس‌های چموش و بیماری اپیدمی‌شده، هم کمک به پاکیزگی هوا با دوچرخه مسافت مبدأ تا مقصد را طی کنند.

هر منطقه 5کیلومتر در هر سال
براساس برنامه‌ای که در شهرداری تهران سال97 تصویب شد، هر منطقه در پایتخت باید تا سال1401 سالانه 5کیلومتر به مسیر دوچرخه آن افزوده شود. این برنامه 5ساله تاکنون تا حدودی با پیشرفت همراه بوده ولی انتظارات مورد نیاز هنوز حاصل نشده؛ چراکه سهم هر منطقه سالانه ساخت 5کیلومتر مسیر دوچرخه است که در این زمینه عقب‌ماندگی‌هایی وجود دارد.
یعقوب آزاده‌دل، مدیر واحد توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل پاک شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «بخش زیادی از اعتبار مورد نیاز ایجاد مسیرهای دوچرخه از طریق شهرداری‌های مناطق تأمین می‌شود.» به گفته این مسئول شهری تهران، توسعه مسیرهای دوچرخه در دستور کار جدی شهرداری قرار دارد. همچنین تا سال۱۴۰۱ ان‌شاءالله ۵۵۰کیلومتر مسیر دوچرخه در تهران خواهیم داشت. ‌هم‌اکنون 180کیلومتر مسیر دوچرخه در پایتخت وجود دارد که بیشترین مسیر مربوط به منطقه8 و کمترین مسیرها مربوط به منطقه 10 و 17 است. اسفند98 که به‌دلیل شرایط کرونایی بخش‌های زیادی از پایتخت تعطیل بود، ساخت مسیرهای دوچرخه سرعت گرفت ولی به‌تازگی با لغو طرح ترافیک و شلوغی خیابان‌ها این موضوع با کندی زیادی همراه شده است. مدیر واحد توسعه سیستم‌های حمل‌ونقل پاک شهرداری تهران می‌افزاید:«البته ضرورت همراهی دستگاه‌های مختلف ازجمله پلیس برای ساخت مسیرهای دوچرخه نکته مهمی است. در این‌باره با هدف همکاری بیشتر، شهرداری تجهیزات مورد نیاز ازجمله کانکس و دوچرخه را در اختیار پلیس قرار داده تا طرح پلیس دوچرخه‌سوار را نیز پیش ببرد.»

دوچرخه، تهران را جهانی می‌کند
هم‌اکنون بسیاری از شهرهای جهان به سمت توسعه دوچرخه‌سواری پیش می‌روند و در حال کشف مزایای دوچرخه‌سواری هستند. تهران نیز با تکیه بر این تجربیات می‌تواند شهری جهانی به سوی حمل‌ونقل پاک شود. شهرهای اروپایی طی دهه اخیر با ساختن زیرساخت‌هایی برای دوچرخه‌سوارها و امنیت آنها به این نیاز پاسخ می‌دهند. حرکت به سوی افزایش دوچرخه‌سواری و ارتقای کیفیت زندگی شهری یکی از مهم‌ترین حرکت‌ها در شهرنشینی جهان است. البته همه شهرها نیز در این مورد مساوی نیستند. برخی از آنها بسیار پیشرو بوده و برخی مثل تهران هنوز عقب هستند. در کشور ما براساس برنامه ششم توسعه به‌عنوان یک سند بالادستی قرار است افزایش سهم دوچرخه در مدهای حمل‌ونقلی موجود، مدنظر برنامه‌ریزان قرار گیرد.

امید به تابستان
به‌زودی فصل تابستان فرامی‌رسد؛ زمانی که می‌تواند در صورت ادامه اپیدمی کرونا، فرصتی مهم برای توسعه تردد با دوچرخه باشد. استفاده از طرح سفر ترکیبی به‌خصوص در ایام تابستان می‌تواند برای گردش در اماکن دیدنی پایتخت بسیار مورد استفاده باشد. گستردگی خطوط متروی تهران به‌خصوص در مناطق مرکزی باعث شده تا اغلب مناطق گردشگری با مترو در دسترس باشند. بنابراین از علاقه‌مندان به دوچرخه‌سواری دعوت می‌کنم که با استفاده از این امکان در ایام تابستان به گردش در مناطق دیدنی پایتخت بپردازند. شهرداری تهران با در اختیار قرار دادن امکانات ایستگاه‌های خطوط، ‌زمینه استفاده از دوچرخه را برای استفاده‌کنندگان این وسیله نقلیه پاک فراهم آورده و در تلاش است با اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی عمومی در این زمینه مشوق مناسبی برای کاهش ترافیک و آلودگی هوا باشد. شهری نظیر تهران با 740کیلومترمربع وسعت از یک طرف و مسافت‌های طولانی ممکن است ایده پیاده‌روی صرف را با چالش مواجه کند. بدین‌ترتیب دوچرخه می‌تواند راهکاری مهم و حیاتی برای ترددهای شهری سریع‌تر باشد.

هدف کجاست؟
سال گذشته بودجه توسعه دوچرخه در تهران98 یک‌دهم درصد بود. البته طبق برنامه توسعه حمل‌ونقل تهران، باید تعداد سفر روزانه با دوچرخه در شهر تهران از 40هزار سفر فعلی به 115هزار سفر برسد. این مهم در بودجه99 هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است. براساس سند توسعه دوچرخه‌سواری شهر تهران که با مشاوره هلندی‌ها نوشته شده، برنامه جامع توسعه دوچرخه در پایتخت را تا پایان سال1400 و ابتدای 1401 تصویر می‌کند. بدین‌ترتیب سهم سفرهای دوچرخه‌محور تهران به نیم‌میلیون نزدیک خواهد شد. در این برنامه سهم استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی که هنوز در حد انتظار افزایش نیافته نیز تا 1400 باید به 152هزار سفر روزانه برسد. البته هم‌اکنون سهم دوچرخه‌های اشتراکی کمتر از 2هزار دستگاه است و این سامانه باید به 15هزار دستگاه دوچرخه مجهز شود.