اتوبوس دولت به شهر نرسید

سیدمحمد فخار _ خبر‌نگار

یک هفته تا پایان مهلت رئیس‌جمهور به تهران برای تامین 500اتوبوس باقی مانده اما این وعده هیچ‌گاه در چنین زمان کوتاهی محقق نخواهد شد.
یک روز پس از پایان قرنطینه تهران بود که در پی بازگشایی ادارات و برخی صنوف، در ستاد ملی کرونا همه به صرافت این نکته افتادند که باید برای تهران اتوبوس‌های بیشتری خریداری شود تا فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شود. رئیس‌جمهور اعلام کرد که قسط اول 2هزار اتوبوسی که شهرها نیاز دارند تا بخرند را دولت می‌پردازد. او اعلام کرد: «اگر در تهران به ۵۰۰اتوبوس نیاز است و در استان‌های دیگر هم ۱۵۰۰اتوبوس، اگر بتوانند اتوبوس داخلی یا خارجی را تا پایان اردیبهشت به خدمت بگیرند، یعنی تحویل داده شود، آن وقت ما هم حاضریم در این زمینه کمک کنیم، مخصوصاً در قسط اولی که باید پرداخت کنند تا اتوبوس آماده شود، به‌عنوان دولت کمک می‌کنیم و بقیه اقساط را هم خود شهرداری‌ها پرداخت می‌کنند.»
اما این وعده از همان ابتدا 2ایراد اساسی داشت؛ اول اینکه سهم دولت از تامین اتوبوس‌های شهری نه پرداخت یک‌قسط که 82درصد مبلغ کل اتوبوس‌هاست. 13سال است این موضوع به قانون تبدیل شده اما 10سال است اجرایی نشده است و دومین ایراد هم اینکه شرایطی برای عمل به این وعده وجود نداشت. واقعیت آن است که نه در داخل خودروسازی وجود دارد که 500اتوبوس آماده داشته باشد و نه در خارج از کشور خودروسازی حاضر به دور زدن تحریم‌ها برای تامین 500اتوبوس است. به این ترتیب از همان روز نخست، وعده رئیس‌جمهور محکوم به عدم ‌اجرا بود. در این بین، دیروز در فاصله یک‌هفته مانده به پایان مهلت تامین اتوبوس‌ها، نامه‌هایی منتشر شد که نشان داد دولت میلی به خرید اتوبوس‌های نو ندارد و اولویت را اورهال اتوبوس‌های فرسوده می‌داند.

نامه‌های پیگیری
ماجرا از این قرار است که محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور و رئیس نهاد ریاست‌جمهوری 4روز پس از وعده 500اتوبوس به وزیر کشور نامه نوشت که «همانطور که قبلاً نوشته بودم اولویت اول اورهال اتوبوس‌های زمینگیر شده در تهران و کلانشهرهاست و خرید درصورت امکان تولید تا پایان اردیبهشت‌ماه است.» او همچنین طی نامه‌ای به شهردار تهران اعلام کرد: «اورهال اتوبوس‌های زمینگیر شده، اولویت است.» اما اول اردیبهشت طی نامه‌ای دیگر در این رابطه به رئیس‌کل بانک مرکزی عنوان کرد که «اگر مشکلی در ارز نیمایی ندارد، ریال آن‌ را تأمین می‌کنند.» این 3نامه‌ در پاسخ به نامه‌پیروز حناچی، شهردار پایتخت، اما و اگرهای فراوانی را در ذهن ایجاد می‌کند؛ چراکه در نامه به همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی، موضوع تامین اعتبار از طریق ارز نیمایی به میان کشیده شده اما در 2 نامه دیگر، به‌خصوص نامه به شهردار تهران، اصل بر اورهال گذاشته شده است.

مذاکره با 14خودروساز
با چنین تفاسیری طی هفته‌های اخیر مسئولان شهری فعالیت فراوانی برای زنده کردن وعده‌های تامین اتوبوس انجام داده‌اند. در همین خصوص محسن هاشمی، رئیس شورای اسلامی شهر تهران به شهردار تهران پیشنهاد کرده‌ که قرارداد خرید ۵۰۰ دستگاه اتوبوس با کارخانه‌های داخلی بسته شود تا قسط اول خرید را دولت بپردازد. البته محمد علیخانی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران از همان ابتدا آب پاکی را روی دست همه ریخته بود و وعده 500اتوبوس را نشدنی دانسته بود. او دیروز هم به مهر، گفت: «با توجه به دستوراتی که آقای رئیس‌جمهور داده و پاسخ نامه‌های او به وزیر کشور و شهردار تهران و تعیین قید زمان، پایان اردیبهشت برای خرید اتوبوس یعنی «اتوبوس هیچ!».»
این در حالی است که شهردار تهران در نامه به رئیس‌جمهور برای تأمین ۵۰۰دستگاه اتوبوس از مذاکره با 14خودروساز داخلی خبر داده و گفته که «با توجه به لزوم تامین قطعات، تا 3ماه آینده هیچ‌یک نمی‌توانند 500اتوبوس به تهران بدهند اما درصورت عقد قرارداد و دریافت پیش‌پرداخت می‌توانند بعد از 3ماه تحویل اتوبوس‌ها را آغاز کنند.» در این نامه پیروز حناچی همچنین پیشنهاد داده تا برای رفع بن‌بست از پرونده 500اتوبوس وعده داده شده، استفاده از مینی‌بوس در برخی از خطوط شهری نیز می‌تواند به‌کار گرفته شود و بهره از آنها در تعدادی از معابر نسبت به اتوبوس ارجحیت دارد. بنابراین با اعتبار لازم برای خرید یک‌دستگاه اتوبوس می‌توان نسبت به تأمین حداقل ۴ مینی‌بوس اقدام کرد و تعداد صندلی بیشتری را فراهم کرد. علاوه بر اینها راه دیگر واردات اتوبوس‌های دست دوم پیشنهاد شده بود. پس به نوعی حناچی از روحانی درخواست کرده تا زمان تعیین شده برای تامین اتوبوس‌ها افزایش یابد و این دستور به تهیه مینی‌بوس و اجازه واردات اتوبوس و مینی‌بوس کارکرده تغییر کند.
به هر ترتیب یک هفته باقیمانده از وعده رئیس‌جمهور هم به سرعت به پایان خود نزدیک می‌شود و باید دید آیا زمان مذکور تمدید خواهد شد یا همچنان سال‌های دوری تهران از اتوبوس‌های دولتی ادامه می‌یابد؟ 

سرانجام چه می‌شود؟

با توجه به باقی ماندن یک هفته‌ای از مهلت تامین اتوبوس، باید دید شرایط برای اجرای آن مهیاست یا خیر؟ مهدی جمالی‌نژاد، رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور در این‌باره می‌گوید: با توجه به اینکه تا زمان فروکش کردن شیوع ویروس کرونا در پایتخت، طرح‌های ترافیکی در پایتخت اجرا نمی‌شود، ترافیک و ترددها در معابر افزایش بسیاری پیدا کرده است. پیش‌بینی ما هم همین بود که در شورای‌عالی ترافیک بسته‌ای از پیشنهادها در حوزه حمل‌ونقل را تهیه کرده و آن را تقدیم رئیس‌جمهور کنیم و تهیه 2هزار اتوبوس برای کل کشور و 500اتوبوس برای تهران هم در آن گنجانده شده بود. البته تامین سریع چنین ناوگانی آن هم در شرایط موجود با تمدید زمان، شدنی و نیازمند کمک و مساعدت دولت است اما به‌هرحال نوسازی ناوگان پیر و فرسوده اتوبوسرانی پایتخت باید به هر ترتیب عملیاتی شود و گریزی از آن نیست.

10سال است هیچ اتوبوس دولتی به تهران نرسیده؛ حتی کرونا هم نتوانست اتوبوس‌های وعده داده شده را برساند