شفاف‌سازی ایران درباره مرگ اتباع افغانستانی

وزارت خارجه ایران در تازه‌ترین موضع‌گیری درباره وقوع حادثه برای برخی اتباع افغانستان در مرز ایران، طرف افغان را به بی‌مبالاتی در نگهداری از مرز مشترک متهم کرده است. روابط ایران و افغانستان پس از پیدا شدن چند جسد و ادعاهایی مبنی بر اینکه آنها توسط مرزبانان ایران در رودخانه هریرود غرق شده‌اند افزایش یافته است، اما مقامات کشورمان هرگونه حادثه برای افغان‌ها را در خاک ایران  رد می‌کنند.
سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در رابطه با ادعای غرق شدن تعدادی از اتباع افغانستان در رودخانه مرزی مشترک به خبرنگاران گفت: از نخستین ساعاتی که برخی گزارش‌های خبری در رسانه‌های مختلف در این خصوص مطرح شد، بررسی سریع و دقیق حادثه در دستور کار نهادهای ذیربط قرار گرفت.
به گفته موسوی روز دوشنبه جلسه‌ای در وزارت امور خارجه به همین منظور و با حضور نمایندگان مطلع تمام دستگاه‌های ذیربط ازجمله وزارت امور خارجه، نیروی انتظامی، وزارت کشور، وزارت اطلاعات و ستاد کل نیروهای مسلح برگزار شد تا نسبت به این موضوع جمع‌بندی شود و بر این اساس اولا به لحاظ واقعیات عینی، براساس گزارش‌های تأیید شده از مرزبانی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ مورد نظر و در محدوده ادعایی نه‌تنها چنان واقعه‌ای رخ نداده و مواجهه‌ای از هیچ نوع میان نیروهای ایران با اتباع افغان رخ نداده چه رسد به ادعاهای ناظر بر انتقال افراد به اردوگاه یا رفتارهای دور از ‌شأن انسانی بلکه در آن زمان به‌دلیل شرایط خاص جوی در منطقه حتی هیچ‌گونه ورود اتباع افغان به خاک ایران ثبت نشده است.
رسانه‌های افغانستانی به نقل از برخی افراد که مدعی شدند توسط مرزبانان ایران بازداشت شده‌اند نوشته بودند که مرزبانان ایران حدود 50نفر از اتباع افغانستان که به‌صورت غیرقانونی وارد خاک ایران شده‌اند را بازداشت و مورد آزار و اذیت قرار داده‌اند و سپس آنان را در رودخانه مرزی هریرود غرق کرده‌اند؛ ادعایی که سیدعباس موسوی درباره آن گفته است: این احتمال هست که در شب مورد نظر اتباعی از افغانستان قصد ورود غیرقانونی به خاک ایران را داشته‌اند و برای احتراز از مواجه شدن با پاسگاه‌های ایرانی، تلاش کرده‌اند از بخش‌هایی از رودخانه که نزدیک پاسگاه‌های ما نیست، عبور کنند و در این ایام رودخانه هریرود از جریان آب قابل توجهی برخوردار است و احتمال می‌رود این افراد چون به منطقه ناآشنا بوده و از شدت آب و عمق رودخانه بی‌خبر بوده‌اند وارد رودخانه شده و دچار حادثه شده باشند.
موسوی ادامه داد: یک احتمال دیگری که مطرح است اینکه این افراد در شاخه‌های فرعی هریرود در داخل خاک افغانستان گرفتار آب شده و در بخش مرزی هریرود از آب گرفته شده باشند. به‌خصوص که هیچ‌گونه جسدی از اتباع افغان در ساحل ایران مشاهده نشده که با توجه به وضعیت توپوگرافی رودخانه که شیب آن به سمت ایران است احتمال وقو ع رویداد در هریرود را کم می‌کند.
این دیپلمات ایرانی با اشاره به شیوع کرونا در جهان و ایران تصریح کرد: با هدف دور نگاه داشتن مرزبانان از خطر ابتلا به ویروس کرونا، براساس دستورهای ابلاغ شده مرزبانی، ایران هیچ اردوگاهی در مناطق مرزی به‌صورت دایر ندارد و هرگونه ادعاهایی از قبیل انتقال اتباع افغان به اردوگاه یا اجبار آنان به‌کار اجباری و مانند آن از ریشه غلط و دروغ است و نفس همین ادعاها که معلوم است توسط کسانی ساخته شده که حتی از وضعیت جدید در طرف ایرانی مرز مشترک بی‌اطلاع هستند، نشان می‌دهد اصل موضوع تا چه اندازه ساختگی است.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین موضع گیری طرف‌های ثالث در این قضیه را فرصت طلبی برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران و کارشکنی در روابط خوب دو دولت همسایه توصیف کرد.
در هفته‌های اخیر مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا و سفارت آمریکا در کابل به‌صورت جداگانه ادعا درباره اتباع افغانستانی را تکرار کردند.
موسوی در عین حال از برخی سیاست‌های دولت افغانستان انتقاد کرد؛ ازجمله اینکه در 3 سال اخیر نیروهای افغان لااقل ۵۴ پاسگاه مرزی افغانستان را که حتی هزینه احداث بسیاری از آنها در سال‌های گذشته از سوی دولت ایران در اختیار آنان قرار گرفته تخلیه کرده‌اند و این مناطق مرزی همجوارِ خاک ایران کاملا در اختیار نیروهای تروریستی قرار دارد و هیچ کنترل مؤثری از سوی دولت افغانستان بر این مناطق مرزی اعمال نشده و این مناطق جولانگاه گروه‌های تروریستی و قاچاقچیان شده و ایران بارها به‌صورت رسمی به این رفتار دولت افغانستان اعتراض کرده است.
سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به اینکه دولت ایران براساس اصول حسن همجواری و با نیت انسان دوستانه کماکان آمادگی دارد علاوه بر تحقیقات جامع داخلی خود در چارچوب قرارداد انتظامات مرزی ۱۳۳۵ این حادثه را با طرف مقابل مورد بررسی مشترک قرار دهد، گفت: ما به احترام همکاران افغان خود آمادگی داریم که با طرف افغان ملاقات و یافته‌های خود را برای آنان تشریح کنیم تا هیچ‌گونه سوءتفاهمی بین 2 دولت باقی نماند و همه جنبه‌های این اتفاق غم‌انگیز روشن شود.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه هم در این رابطه با همتای افغانستانی رایزنی کرد و درباره این رایزنی‌ها گفت: به‌دلیل اهمیت افغانستان برای جمهوری اسلامی ایران و اهمیت روابط برادرانه با این کشور، به پیشنهاد ایران قرار شد، هیأت مشترکی در ۲ کشور این کار را انجام دهد و پیشنهاد ما به آقای اتمر بوده است و ان‌شاءالله در آینده‌ نزدیک این کار صورت خواهد گرفت.