کابوس پیامک واریزحقوق

شبنم سیدمجیدی ـ روزنامه‌نگار

اگر کارمند یا کارگر باشید، حتما می‌دانید که هیچ صدایی دلنشین‌تر و زیباتر از صدای پیامک واریز حقوق نیست؛ همان پیامکی که شاید همان چند دقیقه اول دلنشین باشد. بعد که اقساط و کرایه خانه و قبض‌ها را پرداخت کردی و چیزی نماند، تا آخر‌ماه باید غمبرک بزنی تا پیامک بعدی و شادی چند دقیقه‌ای دیگر! وضعیت به جایی رسیده که برای خیلی‌ها این پیامک شبیه کابوس شده است؛ نه فقط برای کارگران که کارمندان هم همین گلایه را دارند؛ انگار همراه با آن پیامک همه آرزوهایشان بر باد می‌رود.


طبق سرشماری سال95 شمار کارمندان دولت 2میلیون و 379هزار نفر است و گفته می‌شود که این تعداد در طول بیش از 15سال تغییری نداشته است! متوسط دریافتی آنها در سال1399 به 5میلیون و 400هزار تومان رسیده است و هیچ کدام از آنها رقمی کمتر از 2میلیون و 800هزار تومان دریافت نخواهند کرد؛ ارقامی که شاید برای خیلی از کارگران شبیه ‌رؤیا باشد، اما کارمندان هم از حقوق خود گلایه دارند و می‌گویند با این وضعیت گرانی‌ها این حداقل حقوقی است که می‌گیرند.
آنها می‌گویند حتی اگر اصلاحاتی در نظام پرداخت به کارمندان صورت بگیرد، سال‌ها طول می‌کشد تا شکاف ایجادشده بین دریافتی حقوق‌بگیران و هزینه‌های زندگی درست شود.
زهرا کارمند یکی از نهادهای بزرگ تهران است. او می‌گوید: «قانون کار در ایران اینطوری است که پولدارها، پولدارتر بشوند و فقیرها، فقیرتر. نمی‌گویم همه مثل هم حقوق بگیرند. اینکه همه شبیه هم حقوق بگیرند هم نامش عدالت نیست و عین بی‌عدالتی است. اما این قدر تفاوت فاحش هم دیگر قابل فهم نیست. مثلاً چرا یک نفر باید ده‌ها میلیون تومان در‌ماه درآمد داشته باشد و کارگر و کارمند باید سر یک میلیون و 2میلیون تومان چانه بزند. یک میلیون تومان که می‌شود پول 10کیلو گوشت!»
قبول دارد که در حق کارگران بیش از کارمندان اجحاف می‌شود. اما می‌گوید: «کارمندان هم خیلی‌هایشان حقوق کافی نمی‌گیرند. درست است که کارگران کم می‌گیرند اما کارمندان هم راحت زندگی نمی‌کنند. کارگران اعتراض کنند، نمی‌گوییم چرا اعتراض دارند؟ اما به حقوق کارمندان چه کار دارند؟ آنها اعتراض کنند که حقوق خودشان بالاتر رود نه اینکه آرزوی فقیرترشدن بقیه را بکنند.»
 او ادامه می‌دهد: «الان دیگر با حقوق کارمندی هم امکان گذران زندگی نیست. یک روزی شاید وضع بهتر بود اما ما هم وضعیت خیلی خوبی نداریم. پیامک واریز حقوق که می‌آید دیگر فقط اعصابمان را خراب می‌کند. رقمش آن‌قدر اندک است که در این گرانی‌های فاجعه‌بار هیچ کاری نمی‌توان با آن کرد. کل یک روز فقط ناراحت همان پیامکی هستیم که مثل پتک می‌خورد توی سرمان.»
به‌نظر او، شاید مدیران کارمندان مثل همه مدیران دیگر و مدیران کارگرها و... حقوق‌های کلان بگیرند و عملکردشان هم جای سؤال داشته باشد اما به‌طور قطع کارمندان امروز دیگر مثل گذشته نیستند. می‌گوید: «اس‌ام اس حقوق یک‌جوری آدم را نالان می‌کند و بعد از آن وقتی فیش حقوق را می‌گیری، یک‌جور دیگری حالت گرفته می‌شود. فیش حقوقی مواردی دارد مثل حق عائله‌مندی، حق اولاد، کمک هزینه مسکن، ایاب و ذهاب و... که رقم‌هایش خنده دار است؛ یعنی شما باید حداقل 10برابر آن پولی که مثلا به‌عنوان کمک هزینه اجاره برایت واریز شده، پول اجاره بدهی. مشخص نیست بر چه اساسی این ارقام را تعیین می‌کنند. بعد جلوی گزینه‌های فوق‌العاده و پاداش را نگاه می‌کنی که چیز خاصی ندارد. پاداش‌های کلان برای مدیران و آنها که به یک جایی وصل‌اند، رد می‌شود. هر کدام‌شان اتومبیل‌های آنچنانی دارند و خانه‌های چندصد متری‌شان در محله‌های آنچنانی است که قطعا با حقوق کارمندی ساده نمی‌توان به این رفاه رسید. صدایمان هم دربیاید می‌گویند خوش آمدی!»
بعد ادامه می‌دهد: «همین چند وقت پیش بود که می‌گفتند یک کارمند یا کارگر باید 30سال کار کند و دست به پول‌هایش نزند تا در آخر بتواند در تهران یک خانه بخرد. این یک واقعیت است. من 10سال است کارمندم اما در این 10سال پولی که پس‌انداز کردم فقط به اندازه اجاره یک خانه شده و آرزوی خانه‌دارشدن را باید به گور ببرم.»
آخر هم می‌گوید: «شما یک چیز را حتماً بنویس. این حقوق 4تومنی ما برای بعضی‌ها پول یک جفت کتونی است!»
در ایران پرداخت دستمزد کارمند معمولا هیچ ربط مستقیمی به میزان ارائه خدمت و کیفیت آن ندارد. ملاک پرداخت صرفاً پرکردن زمان اداری و سابقه کار است. خیلی از کارمندان نیز با توجه به اینکه ارائه کیفیت هیچ تأثیری بر حقوق و دستمزدشان ندارد، تقریبا نسبت به‌کار بی‌تفاوت‌اند. ساعات مفید کاری در دستگاه‌های اداری بسیار کم است و وجدان کاری نیاز به تقویت دارد.
بعضی‌ها می‌گویند کارمندی یعنی کار را کش بده و حقوق بگیر. عظیمی کارمند 44ساله یکی از دستگاه‌های اجرایی می‌گوید: «بله من خودم قبول دارم. شاید در روز که 8ساعت سر کار می‌روم، به‌طور مفید 2ساعت کار کنم. بعد از سال‌ها در این سازمان فرسوده شده‌ام. از همه آدم‌های آن هم زده‌ام. هرگز نه مدیر لایقی داشته‌ایم، نه به‌کار ما بها داده شده است. سال‌ها قبل فهمیدم اینجا بین کسی که کار زیاد و با علاقه انجام می‌دهد و کسی که سازمان برایش مهم نیست، فرقی وجود ندارد. حالا که خدا را شکر به لطف کرونا زیاد به محل کار نمی‌رویم و حقوقمان سر‌ماه واریز می‌شود! اما قبل از این هم به قولی من فقط حاضری می‌زدم. همان هم بعضی روزها کارت می‌زدم و می‌رفتم و عصری دوباره می‌آمدم و کارت خروج می‌زدم و می‌رفتم. بیشتر مرخصی‌هایم را استعلاجی رد می‌کنم. خودشان هم می‌دانند ولی وقتی با ما راه نمی‌آیند، ما هم با آنها همینطور تا می‌کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «امروز، حقوق زیر 7-6مـیلیون تـومان یعـنی زحمت‌کشیدن بیهوده برای کار. در این شرایط اقتصادی، حقوقم به‌نظر خودم بالا نیست. همه کارمندها وقتشان را در طول روز روی بازارهای بورسی و خرید و فروش و کارهای جانبی دیگر می‌گذارند. خیلی‌هایشان کارهای دیگری مثل مسافرکشی هم انجام می‌دهند. الان هم فقط روزها را می‌شمارم تا 20سال کارم تمام شود و خودم را بازخرید کنم.»
در شرایطی که حقوق کارمندان برای بیشتر کارگران که حقوق ماهانه‌شان در بهترین حالت از 3میلیون تومان بالاتر نمی‌رود، شبیه  یک رویاست، کارمندان هم از وضعیت معیشت خود گلایه دارند. البته شاید با توجه به خط فقری که بعضی منابع می‌گویند از 8میلیون تومان هم بالاتر رفته، این گلایه‌ها قابل فهم باشد.


مذاکره برای دستمزد
نظام حقوق و دستمزد ما چه در بخش دولتی و چه خصوصی اشکالات اساسی دارد و با هزینه‌های زندگی چندان در ارتباط نیست. از این‌رو شماری‌ از فعالان کارگری، مدنی و اجتماعی، در بیانیه‌ای خواستار آن‌ شدند که مصوبه دستمزد لغو و دوباره درباره آن مذاکره شود