خیز جدید چین برای فتح فضا

ساسان شادمان‌منفرد ـ روزنامه‌نگار

هفته گذشته چین موشک «لانگ مارچ 5بی» را از پایگاه ونچانگ، واقع در جزیره جنوبی هاینان به فضا پرتاب کرد و 8دقیقه پس از آن، سفینه بدون سرنشینی را در مدار زمین قرار داد. این بخشی از برنامه ساخت ایستگاه فضایی چین و سپس فرستادن فضانورد به کره‌ ماه محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر رقابت فضایی چین و آمریکا وارد مرحله جدیدی شده است. درحالی‌که آمریکا اعلام کرده که قصد دارد تا سال ۲۰۲۴ در ماموریت آرتمیس بار دیگر فضانوردان خود را اعزام کند، چینی‌ها با سروصدای کمتر برنامه مشابهی را پیش می‌برند. چین علاوه بر این، قصد دارد به‌ صورت مستقل برای خودش ایستگاه فضایی دایر کند. ایستگاه فضایی بین‌المللی با مشارکت ۱۵کشور جهان ساخته شده و داشتن ایستگاه فضایی پیشرفته به‌صورت مستقل، چین را دارای جایگاه بی‌سابقه‌ای در صنعت فضایی جهان می‌کند.

برنامه فضایی چین
برنامه فضایی جمهوری خلق چین از سال1961 و با پرتاب موشک به فضا آغاز شد و به‌دنبال آن با ساخت ماهواره با کمک اتحاد جماهیرشوروی توسعه یافت. چینی‌ها در 24آوریل سال1970 با پرتاب موشک «لانگ مارچ یک»، ماهواره «دونگ فانگ یک» را در مدار زمین قرار دادند و پنجمین کشوری شدند که ماهواره ساخت خود را به فضا می‌فرستد. اما چینی‌ها در صدد فرستادن نخستین فضانورد به فضا بودند و این مهم سرانجام در 15اکتبر سال2003 شکل گرفت و نخستین فضانورد چینی با نام «یانگ لی‌وی» با فضاپیمای «شنژوی 5» و با موشک «لانگ مارچ 2اف» به فضا رفت. بدین‌ترتیب چین پس از شوروی و آمریکا، سومین کشوری شد که با فضاپیمای خود موفق به اعزام فضانورد شده است. در پرتاب هفته گذشته چندین ماموریت مهم قرار است مورد آزمایش قرار گیرد که ازجمله آنها قدرت ورود دوباره به جو زمین و وضعیت سپر گرمایی آن خواهد بود. کپسول فضاپیما نیز نسبت به مدل قبلی از کیفیت و قابلیت بالاتری برخوردار است.

سفر به ماه
سوم ژانویه سال2019، ماه‌نورد «یو تو ۲» یا همان خرگوش یشمی به‌وسیله کاوشگر «چانگ ئه 5» روی نیمه تاریک کره ‌ماه فرود آمد و ماموریت خود را آغاز کرد. حدود 5ماه پیش، اداره ملی هوافضای چین اعلام کرد که خرگوش یشمی که در پشت کره‌ ماه مشغول کاوش است توانسته رکورد حضور یک ماه‌نورد روی ‌ماه را جابه‌جا کند. تاکنون غیر از آمریکا، هیچ کشوری موفق نشده است که فضانوردی را به‌صورت مستقیم روی‌ ماه فرود آورد.

داستان ایستگاه فضایی چینی
پرواضح است که چینی‌ها به‌ عنوان یک ابرقدرت، به ‌دنبال سهم‌خواهی باشند، اما پیشنهاد همکاری آنها در ایستگاه فضایی بین‌المللی با مخالفت آمریکا روبه‌رو شد. همین موضوع، چینی‌ها را بر آن داشت تا به سمت ساخت ایستگاه فضایی خود بروند. شاید ابتدا این موضوع نشدنی و بسیار دشوار به‌نظر می‌رسید، اما چینی‌ها اکنون در آستانه تکمیل ایستگاه فضایی خود با نام «تیان‌گونگ» به معنی قصر آسمانی قرار دارند و طبق برنامه، قرار است این ایستگاه فضایی در سال2022 تکمیل شده و فضانوردان چینی در آن مشغول به‌کار شوند. ظرفیت این ایستگاه، 6نفر اعلام شده و شامل 2آزمایشگاه فضایی نیز است.

نمونه‌های قبلی
ایستگاه فضایی تیان‌گونگ، سومین نمونه از ایستگاه‌های فضایی است که به‌زودی در مدار قرار خواهد گرفت. با قرار گرفتن این ایستگاه در مدار، بار دیگر شاهد حضور 2ایستگاه فضایی متفاوت به‌صورت همزمان در مدار زمین خواهیم بود که به‌طور حتم این ایستگاه می‌تواند رقابت فضایی را بین چینی‌ها، روس‌ها، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها تشدید کند؛ ضمن اینکه نباید از فعالیت‌های سایر کشورهای دارای فناوری فضایی ازجمله ایران نیز بگذریم.

سالیوت
برای نخستین بار اتحاد جماهیرشوروی اقدام به ساخت یک ایستگاه فضایی کرد. آنها برنامه ساخت ایستگاه‌های فضایی با نام سالیوت را بین سال‌های1971 تا 1982 عملی کردند و در مجموع 9ایستگاه فضایی را ساخته و راهی مدار زمین کردند. نخستین ایستگاه فضایی جهان در طول برنامه سالیوت در مدار زمین قرار گرفت و بشر برای نخستین بار اقامت نسبتا طولانی را در فضا تجربه کرد. در طول این سال‌ها فناوری ایستگاه‌های فضایی پیشرفت فوق‌العاده‌ای کرد. آخرین ایستگاه برنامه سالیوت تا سال1991 در مدار زمین قرار داشت. این ایستگاه‌ها، الهام‌بخش و الگوی ایده‌آلی برای ساخت ایستگاه‌های فضایی میر و بین‌المللی بودند.

میر
این ایستگاه در روز بیستم فوریه سال1986 از پایگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب شد. اینگونه بود که بشر برای نخستین بار توانست به‌مدت طولانی‌تری در فضا اقامت داشته باشد. در این میان، رکورد طولانی‌ترین اقامت پیوسته انسان در فضا به والری پلیاکوف، پزشک و کیهان‌نورد روسی، تعلق دارد که توانست 437روز و 18ساعت در ایستگاه میر حضور داشته باشد که البته این رکورد همچنان پابرجاست. این ایستگاه فضایی در روز 23مارس سال2001 به ماموریت خود پایان داد. فضانوردانی از انگلستان، آلمان، فرانسه، کانادا، ژاپن، سوریه، افغانستان، بلغارستان و اسلواکی در ایستگاه فضایی میر اقامت داشتند.

ایستگاه فضایی بین‌المللی
ساخت این ایستگاه توسط 5مؤسسه فضایی شکل گرفت. ناسا (آمریکا)، روسکاسموس (روسیه)، JAXA (ژاپن)، ESA (اروپا) و CSA (کانادا) این ایستگاه را با همکاری یکدیگر ساختند و در روز 20نوامبر سال1998 به فضا فرستادند. طبق برنامه قرار است هفته آینده فضاپیمای کونتوری ژاپن که وظیفه‌اش حمل بار است به سمت ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب شود. یک هفته بعدتر نیز قرار است موشک فالکون9اسپیس‌ایکس، فضاپیمای کرو دراگون دمو2 را با 2سرنشین به این ایستگاه ببرد؛ برنامه‌ای که آمریکایی‌ها مدت‌ها روی آن کار کرده‌اند. پس از پایان سفرهای فضایی شاتل در سال2011، آمریکایی‌ها تمامی فضاپیماهای خود را به‌وسیله موشک‌های سایوز روسی و از پایگاه فضایی بایکونور به ایستگاه فضایی فرستاده‌اند. البته تا پایان سال2020 برنامه‌های بسیاری برای سفر به این ایستگاه درنظر گرفته شده که یکی از مهم‌ترین آنها پرتاب فضاپیمای استارلاینر شرکت بوئینگ در‌ ماه اکتبر است. 




نخستین فضانوردان چینی که به آزمایشگاه فضایی می‌روند
در این ماموریت محل قرارگیری در مدار، تکنیک‌های اتصال و تجهیزات ایستگاه فضایی بررسی می‌شود 








موشک لانگ مارچ 5



چینی‌ها به آن «چانگ ژنگ 5» می‌گویند؛ بزرگ‌ترین موشک چینی که توسط آکادمی فناوری وسایل پرتابی چین ساخته شده است. موشک لانگ مارچ 5بی -وای1 که روز پنجم ‌ماه م‍‍‍‍ی 2020 به فضا رفت، موفقیت تازه‌ای برای صنایع فضایی چین محسوب می‌شود. آنها پیش‌تر لانگ مارچ 3بی-ای را در روز 9آوریل 2020 امتحان کرده بودند که برنامه با شکست مواجه شده بود. این موشک قادر است یک محموله 8تنی را به مدار ‌ماه یا یک محموله 5تنی را به مدار مریخ ببرد. موشک لانگ مارچ 5بی برای پرتاب ماژول‌های مربوط به ایستگاه فضایی چین کاربرد دارد.
  ارتفاع: 57متر   قطر: 5متر   وزن: 867هزار کیلوگرم   تعداد مراحل: 2   ظرفیت: 25هزار کیلوگرم
 اولین پرتاب: 3نوامبر 2016   تعداد موتورها: 4











برنامه چین برای پرتاب نخستین ایستگاه فضایی