بازتاب
مقصر آسیب‌های اجتماعی فعالیت‌های عمرانی نیست
روزنامه همشهری در روزهای گذشته با حضور کارشناسان، درباره دلایل بروز ناهنجاری‌های اجتماعی و تغییر سبک زندگی معتادان به سمت الگوهای خشن میزگردی برگزار کرد. کارشناسان حاضر در این نشست، فعالیت‌های عمرانی بدون ارزیابی تأثیرات فرهنگی و اجتماعی را یکی از مهم‌ترین دلایل بروز چنین پدیده‌هایی در شهرها دانستند. محمد تقی‌زاده معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری تهران، در واکنش به این اظهارنظرها، با رد چنین اتهامی به بخش عمرانی دلایل دیگری را در بروز ناهنجاری‌های اجتماعی مقصر می‌داند.
ما اصولاً طرح یا برنامه‌ای به اسم ارزیابی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی در پروژه‌های عمرانی داریم؟
درشهرداری تهران قرار شد پروژه‌های عمرانی پیوست اجتماعی داشته باشد. موضوع داشتن چنین پیوست‌هایی در کشور مسئله‌ای تازه است. این بحث هنوز نهادینه نشده و مشخص نیست که این پیوست چه موارد و مسائلی را دربرمی‌گیرد. پروژه‌های عمرانی مفاهیم عام و مقیاس کلان دارد. ما ده‌ها پروژه بزرگ عمرانی داریم که در خدمت جامعه شهری و روستایی است.
اما نقد زیادی به عملکرد عمرانی و تأثیر منفی آن می‌شود.
امور اجتماعی و فرهنگی متولی خاص خود را دارد و آنها باید به این فکر باشند که به موازات فعالیت‌های عمرانی در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی کار کنند. شهر موجود زنده‌ای است و رشد می‌کند همانطور که در بخش کالبدی نیازهای شهر را باید برطرف کرد، در حوزه زیستی هم باید نیازهای آن از سوی دستگاه‌ها و سازمان‌ها و نهادها تأمین شود. این کار باید به موازات هم انجام شود. نخستین نیاز مردم در شهر، مسکن است و به تبع آن باید زیر ساخت راه و آب و برق ارائه شود. به تناسب آن باید دستگاه‌های ذی‌مدخل حوزه فرهنگی و اجتماعی هم فکری به حال این موارد بکنند. ما می‌گوییم اگر پروژه عمرانی مکان‌یابی و مطالعه خوبی نداشته باشد، تبعات اجتماعی منفی دارد. اما این قابل تعمیم به همه پروژه‌ها نیست.
به این موضع باور دارید که در طرح‌های عمرانی باید پیوست‌های اجتماعی را لحاظ کرد؟
اعتقاد من این است که باید کارکردهای اجتماعی را در اجرای طرح‌ها فعال کرد. وقتی خیابان می‌سازیم نمی‌شود برای عبور عابر پیاده از آن، تنها 2متر پیاده رو‌سازی کرد. این وضعیت نشانه این است که کارکرد اجتماعی آن خیابان مورد توجه نبوده است. خیابان باید محل مراجعات اجتماعی و تعامل باشد و به این علت به داشتن رویکرد اجتماعی در اجرای طرح‌ها باور دارم.
شما بر این موضوع تأکید دارید اما در اجرا اتفاق دیگری در حال رخ دادن است. چرا؟
خانه برای ما مهم است. اساساً ما ایرانی‌ها افراد درونگرایی در حوزه طراحی و معماری هستیم. حاضریم میلیون‌ها تومان هزینه دکوراسیون داخلی کنیم اما توجهی به نمای ساختمان خود نداریم. نوع نگاه و رویکردهای ما است که بر این وضعیت اثر می‌گذارد. ریشه این مسئله را می‌توان در آن موضوع جست‌وجو کرد.
یعنی توسعه‌ای که منتظر آن بودیم اتفاق نیفتاده است؟
رشد ما تک‌بعدی بوده و نتوانسته‌ایم این رشد را در همه ابعاد دنبال کنیم. مفهوم توسعه عام است و نمی‌شود بدون آن به رشد رسید. مفهوم اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی را در برمی‌گیرد. توسعه یعنی همه این موارد را دیده‌ایم اما واقعیت این است که این موارد را با هم ندیده‌ایم و فقط رشد را مورد توجه قرار داده‌ایم. این رشد هم صرفاً در رشد کالبدی بوده است.