آنها که دیرتر و ناآگاه‌تر رسیده‌اند، بیشتر آسیب می‌بینند
گفت‌وگو با سعید اسلامی بیدگلی؛ دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران درباره بیم و امیدهای بورس
مائده امینی_روزنامه نگار
دیگر بورس بر سر همه زبان‌ها افتاده؛ حتی آنها که تا پیش از این، چیزی از بازار سرمایه نمی‌دانستند. روزانه بین هزار و 500تا 2 هزار میلیارد تومان پول وارد بازار سرمایه می‌شود و این درحالی است که تولید کل نقدینگی کشور در روز، حدود هزار میلیارد تومان برآورد شده است. چه اتفاقی در انتظار بازار سرمایه است؟ از سویی سال‌هاست که نسبت به نقدینگی سرگردان در کشور هشدار داده می‌شود. بارها و بارها اقتصاددانان از دولت خواسته بودند که با حمایت از بازار سرمایه رونق آن‌را حفظ کند تا نقدینگی تورم‌زا در سایر بازارها به این بازار هدایت شود. از سوی دیگر امروز همان اقتصاددان‌ها بر این باورند که آینده بازار سرمایه چندان روشن نیست چرا که روزبه‌روز به تعداد سهامداران افزوده می‌شود؛ سرمایه‌گذارانی که به‌نظر می‌رسد هیجانی سراغ بورس آمده‌اند. سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران بر این باور است که آینده بازار سرمایه اگر رفتار درستی با آن شود و سیاستگذاران آن درست حرکت کنند، آینده روشن خواهد بود.
آقای اسلامی! روزانه حدود 2هزار میلیارد تومان نقدینگی به بورس سرازیر می‌شود. بیشتر مردم در صف‌های دریافت کدبورسی ایستاده‌اند. چه آینده‌ای در انتظار بازار است؟
پیش‌بینی بازار سرمایه امکان‌پذیر نیست. اگر 6ماه پیش از هرکدام از فعالان و کارشناسان بازار سرمایه سؤال می‌کردید که بازار در فروردین یا اردیبهشت‌ماه چقدر رشد خواهد کرد؟ احتمالا کمتر کسی می‌توانست حتی به واقعیت کنونی نزدیک شود. آینده بورس کاملا به نوع برخورد مجموعه سیاستگذاران اقتصادی کشور و سیاستگذاران بازار سرمایه بستگی دارد. چقدر سهم عرضه خواهد شد؟ چقدر فرایندهای افزایش سرمایه تسهیل خواهد شد؟ آیا ابزارهای مختلف به‌کار خواهد افتاد؟ همه اینها بر پیش‌بینی آینده بازار تأثیر خواهد گذاشت. آنچه که امروز اتفاق افتاده این است که حجم بزرگی از نقدینگی به سمت بازار سرمایه سرازیر شده است.
این هجمه چقدر می‌تواند به توسعه بازار کمک کند و چقدر می‌تواند آسیب‌رسان باشد؟
این هجمه هم اتفاق خوبی است و هم می‌تواند نگرانی‌هایی را ایجاد کند. این مقدار توجه به بورس و بازار سرمایه آرزوی دیرینه بسیاری از فعالان این بازار بود اما خب ظرفیت‌های بازار از نظر عمق، تعداد شرکت‌ها، ابزارهای موجود و... به اندازه نقدینگی وارد شده توسعه پیدا نکرده است. این عدم‌توسعه یافتگی می‌تواند منجر به تشکیل حباب در بازار شود. هم‌اکنون با همان سرعتی که نقدینگی وارد شده است سیاستگذار رفتارهای اصلاحی در حوزه زیرساخت‌های بازار هم نداشته است.
با چه تمهیداتی می‌توان از ریزش بازار سرمایه در این روزها جلوگیری کرد؟
من بارها گفته‌ام که بازار سرمایه امروز نیاز دارد که حجم عرضه‌ها در آن افزایش پیدا کند. عرضه‌هایی که نباید فقط دولتی باشند و دولتی بودن بیشتر عرضه‌ها خود نگرانی تازه‌ای برای این بازار و سرمایه‌گذاران در آن به شمار می‌رود. بخش خصوصی هم باید این فرصت را داشته باشد که از رونق بازار سرمایه برای تامین منابع مالی خودش استفاده کند باید تا فرایند افزایش سرمایه در بازار تسهیل شود.
به‌نظر می‌رسد در این روزها دولت در حال استفاده از فرصت‌های بورسی است....
بله! دولت بیش از هرکسی در حال استفاده از این فرصت است. هم کسری بودجه خود را جبران می‌کند هم به توسعه بازار سرمایه کمک می‌کند تا از طریق این بازار، استراتژی رهاسازی مدیریت بنگاه‌های دولتی را به مرحله اجرا برساند.
آنها که این روزها به‌تازگی به خیل سرمایه‌داران پیوسته‌اند، چه وضعیتی درآینده خواهند داشت؟ آیا باید نگران از دست دادن سرمایه‌های خود باشند؟
همزمان با امیدهای بسیار زیادی که برای بورس وجود دارد و بازار سرمایه به‌نظر می‌رسد با فرصتی تاریخی مواجه شده، بیم‌های بسیاری هم شکل گرفته است. سرمایه‌گذارانی که دیرتر وارد بازار می‌شوند عموما آشنایی کمتری با مدیریت ریسک دارند. سرمایه‌گذارانی که این روزها تعدادشان هم روزبه‌روز بیشتر می‌شود و به‌نظر می‌رسد خبرهای مثبت بورسی و زمزمه‌های سودآوری این روزها آنها را پای این بازار کشانده است. اگر بازار تغییر جهت بدهد، کسانی که دیرتر وارد بازار شده‌اند، زودتر آسیب می‌بینند. سرمایه‌گذاران باید به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم تشویق شوند و پیشنهاد من این است که اگر دانش کافی ندارند، از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مشاورهای تخصصی استفاده کنند.
و اگر زیان گسترده‌ای دامن هواداران تازه به میدان آمده را بگیرد، چه سرنوشتی در انتظار اقتصاد کشور است؟
کسانی که این روزها وارد بازار می‌شوند باید بدانند این بازار دارای ریسک‌های ذاتی است و دولت هم نمی‌تواند درصورت زیان گسترده کاری برای مردم بکند. البته این زیان از یک منظر شبیه زیان مؤسسات مالی اعتباری نخواهد بود چرا که در ماجرای مؤسسات مالی و اعتباری فساد گسترده رخ داده بود اما نوسان و بالا پایین شدن قیمت سهم خریداری شده در ذات بازار سرمایه است. همه باید این را بدانند و این نکات باید به مردم آموزش داده شود.
سؤالی که این روزها بر سر همه زبان‌ها می‌چرخد این است که آیا بازار سرمایه حباب بزرگی دارد که قرار است به‌زودی تخلیه شود؟
بازار در بخش‌هایی از خودش حباب دارد اما پاسخ به این سؤال اساسا غیرممکن است چرا که ما در تئوری به چیزی می‌گوییم حباب که شیب سقوط آن بیش از شیب صعود آن باشد و مادامی که شما به سقوط نرسیده‌اید نمی‌توانید حباب را تشخیص بدهید یا اندازه بگیرید. ممکن است در این روزها بتوانیم بگوییم اصطلاحا در بازار over price به‌وجود آمده و قیمت‌ها به شکل کاذبی بالا رفته اما نمی‌توان درباره حباب به‌صورت قطعی نظر داد.
ورود بی‌اطلاع‌ها و سرمایه‌گذارانی که شناخت و دانش درستی ندارند، برای خودشان آسیب‌رسان‌تر است یا بازار؟
برای هردو. بازار سرمایه به شکل ذاتی تحت‌تأثیر جو روانی است. اگر در همین روزها تعدادی از سرمایه‌گذاران به هر علتی دچار زیان شوند، ممکن است جو کلی بازار هم به‌هم بریزد و بازار هم به همین واسطه آسیب جدی و بلندمدتی ببیند. اما دلم می‌خواهد این را بگویم که اساسا سودهای چند صد درصدی در یک بازه زمانی کوتاه، در مجموع به نفع بازار نیست و در بهترین شرایط موجب می‌شود که سودهای دوره‌های آتی هم این روزها دیده بشود و برای مدت زیادی فعالان بازار سرمایه از دریافت سود محروم شوند و دومینوی آسیب‌ها به اقتصاد کشور هم برسد و ضربه جبران‌ناپذیری به آن بزند.
