چالش های تولید و نیاز به 7 میلیارد دوز واکسن

بیل‌گیتس؛ بنیانگذار مایکروسافت 
ترجمه و تخلیص: زهرا خلجی 

این روزها سؤال‌های زیادی درباره زمان بازگشت به شرایط ‌ماه دسامبر گذشته و در واقع دوران پیش از ظهور پاندمی ویروس کرونا از من پرسیده می‌شود.
در این شرایط پاسخ من همیشه این بوده است: وقتی که بتوانیم یک داروی قطعی برای درمان کووید-19 بسازیم یا زمانی که تک تک آدم‌های روی کره زمین در برابر این ویروس واکسینه شوند. این مورد آخر که خب قطعا به این زودی‌ها رخ نخواهد داد. ما به یک داروی معجزه آسا نیاز داریم که حداقل بتواند 95درصد در متوقف کردن شیوع این ویروس مؤثر باشد. بیشتر داروهای کاندید هم‌اکنون چندان در این مورد قدرتمند ظاهر نشده‌اند. اگرچه برخی از داروهای معرفی شده توانستند جان‌های زیادی را نجات دهند اما این قدرت را ندارند که ما را به روال عادی زندگی برگردانند. پس در این صورت ما می‌مانیم و واکسن. بشر هیچ‌گاه به‌اندازه شرایط حاضر، وظیفه ایجاد ایمنی گسترده علیه یک ویروس را برعهده خود ندیده بود. در واقع اگر می‌خواهیم به زندگی عادی پیش از کرونا برگردیم، باید واکسن ایمن و مؤثری تولید کنیم. برای این کار نیز نیاز به تولید میلیاردها دوز واکسن است که باید آنها را به هر نقطه از جهان برسانیم و واضح است که نیاز داریم این اتفاق در سریع‌ترین حالت ممکن رخ بدهد. این کار به یک همکاری جهانی نیاز دارد، چیزی که دنیا هرگز قبل از این به‌خود ندیده بود. اما می‌دانم که تنها تمام‌کننده بحران فعلی واکسن است و هیچ جایگزینی برای آن نداریم. من تلاش می‌کنم همه آنچه باید درباره مسیر تولید واکسن کووید-19 بدانید در اینجا بیاورم.

سرعت تاریخی بشر برای تولید واکسن 
دکتر «آنتونی فائوسی» می‌گوید: احتمالا 18‌ماه تا تولید واکسن کرونا فاصله داریم، با او موافقم گرچه این زمان می‌تواند به 9‌ماه تقلیل یا حتی به 2سال هم افزایش پیدا کند. هرچند 18‌ماه زمان زیادی به‌نظر می‌رسد، اما سریع‌ترین زمانی است که دانشمندان می‌خواهند در آن به یک واکسن مؤثر برسند. از نظر علمی تا پیش از این تولید واکسن معمولا نزدیک به 5سال زمان می‌برد. وقتی یک بیماری هدف قرار می‌گیرد، باید برایش واکسن تولید و آن را روی حیوانات آزمایش کنند. سپس آزمایش‌های بالینی و انسانی برای تست اثر واکسن شروع می‌شود. ایمنی و کارایی 2هدف اصلی در ساخت هر واکسنی است. ایمنی به‌معنای واقعی کلمه! آیا واکسن برای مایه‌کوبی انسان‌ها به اندازه کافی بی‌خطر است؟ برخی عوارض جانبی جزئی مانند تب یا درد در محل تزریق قابل‌قبول است، اما قرار نیست شما به افراد چیزی تزریق کنید که آنها را بیمار کند. میزان اثربخشی نیز شما را در برابر بیماری محافظت می‌کند. با اینکه شما واکسن را می‌گیرید تا 100درصد در برابر بیماری واکسینه شوید اما در بسیاری از افراد این اتفاق نمی‌افتد، برای مثال واکسن آنفلوآنزای امسال فقط 45درصد اثربخشی داشت.
هر واکسنی برای پشت‌سر گذاشتن تست ایمنی و اثربخشی در 3فاز آزمایش می‌شود: فاز اول آزمایش ایمنی است. در این فاز یک گروه کوچک از داوطلبان سالم، واکسن کاندید را دریافت می‌کنند. سپس دوزهای مختلف امتحان می‌شود تا قوی‌ترین پاسخ ایمنی به کمترین دوز مؤثر و بدون عوارض جانبی جدی ایجاد شود.
به محض اینکه به فرمول مناسب رسیدند، به فاز دوم می‌روند که نشان می‌دهد واکسن در افرادی که قصد دریافت آن را دارند چقدر خوب کار می‌کند. این بار صدها نفر واکسن را دریافت می‌کنند. این گروه باید شامل افرادی با سنین ووضعیت‌های جسمانی مختلف باشد. سپس در فاز سوم، واکسن به هزاران نفر تزریق می‌شود. معمولا این مرحله، طولانی‌ترین فاز آزمایش واکسن است چرا که در شرایطی با نام «شرایط طبیعی بیماری» انجام می‌شود. در این مرحله واکسن را به گروه بزرگی از افراد که احتمالا در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دارند تزریق می‌کنند و سپس منتظر می‌مانند تا ببینند آیا واکسن باعث کاهش افراد بیمار می‌شود یا خیر. پس از عبور واکسن از این 3فاز، کارخانه‌های مربوطه شروع به تولید آن می‌کنند و برای تصویب به سازمان بهداشت جهانی و آژانس‌های مختلف دولتی ارائه می‌شود. این فرایند برای اکثر واکسن‌ها انجام می‌شود، اما جدول زمانی برای انجام روند طبیعی تولید واکسن در شرایط فعلی به اندازه کافی مناسب نیست. هر روزی که بتوانیم زودتر این شرایط را متوقف کنیم، جان‌های بیشتری را نجات داده و مانع از میلیاردها دلار خسارت اقتصادی می‌شویم به این ترتیب بازی در کل جهان تغییر خواهد کرد. بنابراین برای سرعت بخشیدن به این فرایند، تولیدکنندگان واکسن در حال فشرده کردن جدول زمانی هستند. در فرایند قدیمی تولید واکسن، مراحل برای حل سؤالات کلیدی و ناشناخته پی در پی انجام می‌شد. این کار به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری کمک می‌کرد، چرا که ساخت واکسن جدید گران و هزینه بر است. بسیاری از کاندیداها در میانه‌های مسیر آزمایش شکست خورده و از دور خارج می‌شوند به همین دلیل شرکت‌ها منتظر می‌مانند با گرفتن خبر عبور موفقیت آمیز از یک مرحله، در مرحله بعدی ساخت واکسن سرمایه‌گذاری کنند. اما درباره کووید-19 سرمایه‌گذاری، مسئله اصلی نیست. دولت‌ها و سایر ارگان‌ها اعلام کرده‌اند که برای یافتن یک واکسن از هر پروژه‌ای پشتیبانی می‌کنند. بنابراین دانشمندان می‌توانند با انجام چندین مرحله به‌طور همزمان در وقت صرفه جویی کنند. به‌عنوان مثال، بخش خصوصی، دولت‌ها و بنیاد ما قصد دارند شناسایی تسهیلات را برای تولید واکسن‌های بالقوه مختلف آغاز کنند. اگر بعضی از این امکانات بدون استفاده باقی بماند، اشکالی ندارد، هزینه‌ای کوچک برای پیشبرد تولید پرداخته‌ایم. روش دیگراین است که بسیاری از رویکردهای مختلف را در روند آزمایشی به‌طور همزمان انجام دهیم.
نیاز همگانی به واکسن
برای متوقف کردن پاندمی کووید-19، لازم است که واکسن را در دسترس تمام افراد جهان قرار دهیم. ما پیش از این هرگز چنین چیزهایی را به گوشه گوشه دنیا نمی‌فرستادیم. همانطور که قبلا گفتم تهیه و ذخیره واکسن‌ها کار دشواری است. آنچه می‌توانیم اکنون انجام دهیم ساخت کارخانه‌های متفاوت واکسن برای آماده‌سازی‌ آنهاست. 
هر نوع واکسنی به کارخانه‌ای متفاوت نیاز دارد. ما باید امکانات لازم را برای تولید واکسن، آماده داشته باشیم تا بتوانیم در اسرع وقت، تولید واکسن نهایی را شروع کنیم. این کار میلیاردها دلار هزینه در بر دارد. دولت‌ها باید سریعا راهی برای بودجه‌بندی در این زمینه پیدا کنند.
بیشتر بحث بر سر این است که چه‌کسی و چه زمانی در ابتدا واکسن را دریافت می‌کند. واقعیت این است که لزوما همه نمی‌توانند همزمان واکسن را دریافت کنند. ماه‌ها و یا حتی سال‌ها طول می‌کشد تا 7میلیارد دوز (یا احتمالا 14میلیارد دوز اگر قرار باشد در چند دوز تزریق شود) تولید کنیم و باید به محض آماده شدن دسته اول، شروع به توزیع آنها کنیم. اکثرا موافق هستند که کادر درمانی نخستین نفراتی باشند که واکسینه می‌شوند، اما بعد از آنها اولویت با چه کسانی است؟ افراد سالمند؟ معلمان؟ یا کارمندان مشاغل اساسی؟ 
من فکر می‌کنم کشورهای کم درآمد باید در اولویت باشند، زیرا جمعیت این کشورها بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند. کووید-19 در کشورهای فقیر بسیار سریع‌تر گسترش پیدا می‌کند زیرا در آنجا اجرای قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی سخت‌تر خواهد بود. معمولا در این کشورها افرادی با بیماری‌های زمینه ای  وجود دارند که باعث می‌شود در برابر این ویروس آسیب پذیر شوند. 
ضمن اینکه سیستم‌های بهداشتی ضعیف نیز دریافت مراقبت‌های لازم را برای آنها سخت‌تر می‌کند. توزیع واکسن در کشورهای کم درآمد می‌تواند میلیون‌ها نفر را نجات دهد.
 سازمان بهداشت جهانی و مقامات بهداشت ملی باید یک برنامه توزیع تدوین کنند، تا ما درک بهتری از آنچه باید انجام بدهیم داشته باشیم. در نهایت، ما می‌خواهیم کاری کنیم تا به‌صورت کاملا عادلانه واکسن در دسترس همگان باشد. پس از آن است که می‌توانیم به شرایط عادی برگردیم و امیدوارم تصمیمی بگیریم که تا دیگر شرایط مشابه را تجربه نکنیم.  شاید تحمل وضعیت فعلی کمی سخت باشد، اما نور امیدی وجود دارد. ما در حال انجام کارهایی هستیم تا هر چه سریع‌تر واکسن را بسازیم و توزیع کنیم. در ضمن من از همه می‌خواهم که به دستورالعمل‌های تعیین شده توسط مقامات محلی خود کاملا احترام بگذارند و آنها را رعایت کنند. توانایی ما برای مقابله با پاندمی کووید-19 به این بستگی دارد که هرکسی وظیفه‌اش را برای حفظ امنیت خود و دیگران به‌درستی انجام دهد.