سریال
طنز انقلابی
«زیرخاکی» توانسته در میان سریال‌های ماه رمضان لقب پرمخاطب‌ترین را از آن خود کند
فهیمه پناه‌آذر ـ روزنامه‌نگار
هنوز برگ برنده در دست شبکه اول است؛ شبکه‌ای که از ابتدای سال توانسته با تولید و پخش 3سریال «پایتخت»، «نون.خ» و حالا «زیرخاکی» جزو پربیننده‌ترین شبکه‌ها باشد؛ سه سریالی که با حواشی به پایان رسید و با حواشی پخشش آغاز شد.
زیرخاکی بعد از سه‌گانه موفق جلیل سامان «ارمغان تاریکی»، «پروانه» و «نفس» به‌عنوان سریال‌ماه رمضان در این شب‌ها روی آنتن می‌رود. مجموعه‌ای با بازی پژمان جمشیدی، هادی حجازیفر، ژاله صامتی، گوهر خیراندیش، نادر فلاح، امید روحانی و... که در روزهای آغاز پخش خطر از بیخ گوشش رد شد. این سریال با تمام سختگیری‌های سازمان و حاشیه‌های ایجاد شده به‌خاطر یکی از بازیگران در نهایت پخش شد و حالا یکی از پرمخاطب‌ترین سریال‌های‌ماه رمضان است. زیر خاکی تا به امروز توانسته در جذب مخاطب از «سرباز» و «بچه مهندس» پیشی بگیرد و به‌نظر در رقابت با شبکه سه برنده میدان است.
جلیل سامان، کارگردان دیده نشده
نمی‌توان گفت زیرخاکی دور از ایراد است، اما مجموع بازیگران قابل‌قبول و توانمندی دارد و سامان سابقه کارگردانی مجموعه‌های تلویزیونی را دارد که به لحاظ کیفی یک سر و گردن بالاتر از دیگر سریال‌هایی است که با سبک و سیاق تاریخ معاصر روی آنتن می‌روند. اما این کارگردان در مقایسه با دیگر کارگردانان بسیار کم‌حرف است. هر بار برای تولید سریال‌هایش، با مشکلات و معضلاتی مواجه بوده اما کمتر از آنها سخن گفته است. ترجیح می‌دهد گفت‌وگو نکند و همین کم‌حرفی و محجوب بودن بیش از حد و حتی هزینه‌های هنگفت نگرفتن برای سریال‌هایش باعث شده خودش زیاد دیده نشود حتی اگر سریال‌هایش جزو پرمخاطبان تلویزیونی باشد که از بی‌مخاطبی رنج می‌برد. جلیل سامان نخستین بار ناچار به حرف زدن شد. برای دفاع از سریالی که شاید اگر حاشیه‌پراکنی عده‌ای ادامه می‌یافت هیچ‌گاه پخش نمی‌شد و به صندوقچه سریال‌های توقیفی اضافه می‌شد.سامان در دفاع از سریال زیرخاکی عنوان کرد:«سریال زیرخاکی یک سریال معمولی است که سعی کرده‌ام داستانی با موقعیت‌های نسبتا کمیک را در بستر تاریخی روایت کنم. نه با یک کار انقلابی یا سیاسی شاخص مواجهید، نه یک کمدی پرخنده. این همه حاشیه و سروصدا نمی‌دانم برای چیست! فقط می‌دانم این حواشی باعث خواهد شد از هر طرف مورد بی‌مهری قرار بگیریم! از دوست و دشمن! زیرخاکی،یک سریال معمولی بی‌ادعاست همین...»
سامان در گفت‌وگویی که با مهر داشته درباره این سریال که برخلاف دیگر سریال‌هایش طنز است، یادآور می‌شود:«بعد از «نفس»، احساسم این بود با توجه به فضایی که در باور مردم به‌دلیل عملکرد بد برخی مسئولان وجود دارد، مخاطب دیگر چندان علاقه‌ای ندارد مسائل اینچنینی را به شکل جدی بشنود، مخاطب با این فضا ارتباط برقرار نمی‌کند، پس تصمیم گرفتم لحنم را عوض کنم.در کشوری زندگی می‌کنیم که خیلی از مسائل فرهنگی به مسائل سیاسی تبدیل شده و این رویکرد می‌تواند موقعیت‌ها و شرایط را تحت‌الشعاع قرار دهد. مدت‌هاست که گفته می‌شود در برهه حساس کنونی زندگی می‌کنیم، این برهه حساس کنونی هنوز دست از سر ما برنداشته و واقعیت هم دارد.»
بازیگران خوب، بازیگران تکراری
بازیگران مجموعه زیرخاکی نسبت به دو مجموعه دیگر ترکیب بازیگری، حرفه‌ای‌تر و شناخته‌شده‌تری دارد. ژاله صامتی، بازیگر تلویزیون و تئاتر بازیگر توانمندی است اما در این مجموعه بازی‌های تکراری دارد. او در فیلم سینمایی «تگزاس ۲» با پژمان جمشیدی همبازی بوده، هر‌چند بیشترین همکاری‌اش با جمشیدی روی صحنه تئاتر بازمی‌گردد. حالا صامتی به‌عنوان بازیگر مقابل جمشیدی حضور دارد و حضور هر دو و بازی‌هایشان برای مخاطب تلویزیون می‌تواند جذاب باشد.
پژمان جمشیدی به‌عنوان بازیگر نقش اول بار سریال را به دوش می‌کشد. حضورش در تئاتر و سینما و حالا تلویزیون نشان می‌دهد که استعداد خوبی دارد و می‌تواند بازی‌های طنز خوبی داشته باشد. او در سریال نفس نیز با جلیل سامان همکاری داشت. جمشیدی در زیرخاکی بار دیگر تجربه همکاری با هادی حجازیفر را دارد. او در جشنوار فیلم فجر سال گذشته در «دوزیست» با حجازیفر بازی کرده اما گاهی بازی‌هایش مانند صامتی تکراری شده است. هادی حجازیفر از کارگردانان و بازیگران تئاتر است که در این سال‌ها در سینما توانست از بازیگران محبوب باشد و در زیرخاکی در ۲ نقش حاضر شده است. بازیگری که در این سریال توانسته بدون تکرار بازی کند و نشان دهد بازیگران موفق تئاتر می‌توانند سرمایه‌ای برای سینما و تلویزیون باشند. هر چند بازی در یک سریال طنز او را متفاوت از نقش‌های جدی‌اش در سینما کرده است.
این بار نیروی هوایی
جلیل سامان در این سریال انقلابی و طنز دست روی نیروی هوایی و مبارزات آنان گذاشته است؛ سوژه‌ای که آن را به زیرخاکی‌ها و فروش آن مرتبط کرده است. این سریال در ۲فصل و مقطع تاریخی به تحولات ایران پیش و پس از پیروزی انقلاب می‌پردازد و باید دید جلیل سامان که نگارش فیلمنامه را برعهده دارد چگونه آن را در ۲۵قسمت به سرانجام می‌رساند.
