مراتع خراسان جنوبی در محاصره ملخ ها

فاطمه عباسی- خبرنگار

بعد از 6 استان در جنوب کشور، پای ملخ‌های صحرایی این بار به استان خراسان جنوبی باز شده و وضعیت شهرستان نهبندان را در این استان در شرایط بحرانی قرار داده است. در یکی - دو ماه گذشته، با توجه به شرایط مساعد آب و هوایی و وجود منابع غذایی مناسب، هجوم ملخ، به‌ویژه ملخ‌های صحرایی، با گستردگی بیشتری نسبت به سال قبل در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، فارس، خوزستان و جنوب کرمان مشاهده شد. در خراسان جنوبی هم، در یک هفته گذشته، نخستین دسته‌های ملخ صحرایی به شهرستان نهبندان و چند شهرستان دیگر هجوم آورده‌اند و عملیات مبارزه با این مهاجمان غارتگر در این استان آغاز شده است.

هجوم ملخ های بومی به شهرها
خراسان جنوبی، به دلیل هم‌مرز بودن با استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان، از هفته گذشته میزبان جمعیت گسترده‌ای از ملخ‌های صحرایی شده و علاوه بر آن، ملخ‌های مراکشی نیز در برخی از مراتع استان دیده می‌شوند. آنها به ملخ‌های بومی معروفند و خطر کمتری نسبت به ملخ‌های صحرایی دارند. احسان عطاریه، از اهالی بومی منطقه نهبندان، از زمین‌ها و مراتع سرسبزی می‌گوید که بعد از هجوم ملخ‌ها تبدیل به زمین بایر شده‌اند. او توضیح می‌دهد: درست است که ملخ‌ها هنوز به باغ‌ها و مزارع نرسیده‌اند و فعلا در مراتع فرود آمده‌اند، اما ترس و نگرانی ناشی از خسارت به مزارع و وارد شدن این آفت به خانه و زندگی مردم آنان را دچار سردرگمی کرده است.  سجاد جوانمردی، از کشاورزان بیرجندی، نیز از وجود ملخ‌ها ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید: هجوم ملخ‌ها چه در داخل شهرها و چه در روستاها موجب نگرانی مردم شده است. گاه می‌شنویم این ملخ‌ها بومی هستند و خسارتی برای کشاورزی ندارند و زمانی هم سخن از ملخ‌های مهاجر از دیگر کشورهاست. جوانمردی معتقد است همین نداشتن اطلاعات صحیح، ترس و نگرانی‌ها را بیشتر کرده است. او اضافه می‌کند: امیدواریم با افزایش آگاهی‌های عمومی مردم و مبارزه با این نوع آفت، شاهد کمترین خسارت به محصولات کشاورزی باشیم.

تفاوت ملخ صحرایی و ملخ مراکشی
به گفته مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی خراسان‌ جنوبی، امسال هجوم ملخ‌ها نسبت به سال گذشته، افزایش چند برابری داشته است. سال گذشته هجوم ملخ‌ها فقط در نهبندان گزارش شد، اما امسال شهرستان‌های مرزی زیرکوه، سربیشه و درمیان هم به این آفت آلوده شده‌اند.
مهدی یوسفی به همشهری می‌گوید: تاکنون حدود ۴۰ هزار هکتار از مراتع خراسان جنوبی در دام ملخ صحرایی افتاده و به صورت روزانه و گاهی ساعتی این سطح در حال افزایش است، به طوری که در شهرستان نهبندان سطح آلودگی در یک روز از ۱۷ هزار هکتار به ۳۲ هزار هکتار افزایش پیدا کرد. او درباره هجوم دو نوع ملخ به این استان توضیح می‌دهد: در حال حاضر ما با دو نوع ملخ روبه‌رو هستیم. یک نوع ملخ‌های بومی خاکستری هستند که بیشتر اطراف چراغ‌ها و در داخل شهرها دیده می‌شوند. هیچ گزارشی مبنی بر این‌که این نوع ملخ‌ها برای مزارع کشاورزی خسارت‌زا هستند، وجود ندارد. این ملخ‌ها که به ملخ مراکشی معروفند در طول عمرشان بیشتر از 20 کیلومتر نمی‌توانند جا‌به‌جا شوند و تغذیه کمی دارند و به همین دلیل خطری برای مزارع نخواهند داشت.
یوسفی ادامه می‌دهد: نوع دیگری از ملخ‌ها، ملخ صحرایی هستند که پارسال نیز به مزارع و مراتع ما هجوم آوردند و امسال هم از هفته گذشته در استان مشاهده شده‌اند. این ملخ‌ها روزانه قدرت جا‌به‌جایی بین 250 تا 400 کیلومتر را دارند و دو برابر وزن‌شان غذا می‌خورند. جثه این ملخ‌ها نیز سه برابر ملخ‌های بومی است و آفتی خطرناک برای مزارع و باغ‌ها محسوب می‌شوند.

 25  کانون آلوده در خراسان جنوبی
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی خراسان ‌جنوبی، با اشاره به این‌که سال گذشته دسته‌ای از ملخ‌ها از جنوب کرمان وارد این استان شدند، می‌گوید: سال گذشته 1400 هکتار زمین کشاورزی آلوده داشتیم که با آن مبارزه شد. امسال علاوه بر کشورهای عمان و عربستان از کشور پاکستان نیز ملخ‌های آلوده به کشورمان آمدند و اولین مورد نیز در سه کانون حیدرآباد، چهارفرسخ و کلاته سید علی در شهرستان نهبندان با حجم آلودگی 1350 هکتار بود.
یوسفی با بیان این‌که اکنون تعداد کانون‌های آلوده در استان به 25 رسیده، اضافه می‌کند: ملخ‌ها باید قبل از تخم‌گذاری معدوم شوند، در غیر این صورت در آینده با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهیم شد.

تجهیزات جوابگوی مبارزه با ملخ صحرایی نیست
رئیس جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز با بیان این‌که این آفت هنوز در مرحله تخم‌ریزی و جفت‌گیری است به همشهری می‌گوید: ظرف ۲۰ تا ۲۵ روز بعد، پوره‌های ملخ نمایان خواهد شد و البته این ملخ‌ها پنج نسل دارند که قدرت تخریب نسل چهارم و پنجم آن بسیار بالاست. این ملخ‌ها تاکنون بیشتر به مراتع استان خسارت وارد کرده‌اند، البته در نهبندان هجوم آنان به مزارع دیم هم مشاهده شده است. غلامرضا قوسی توضیح می‌دهد که با توجه به گستردگی هجوم ملخ‌ها نسبت به سال گذشته، امکانات و تجهیزات جهاد کشاورزی برای مبارزه کافی نیست و می‌گوید: پیگیر تهیه سم‌پاش و امکانات لازم از وزارتخانه هستیم و در این زمینه معاونت حفظ نباتات وزارتخانه، قول تخصیص اعتبار برای خرید امکانات مبارزه‌ای لازم را داده است. همچنین از طریق وزارت جهاد کشاورزی پیگیر تهیه دستگاه سم‌پاش از استان‌های همجوار از جمله خراسان رضوی و خراسان شمالی هستیم که کمتر درگیر آفت هستند.

آخرین وضعیت استان‌ها برای مبارزه با ملخ صحرایی
 محمدرضا میر، سخنگوی سازمان حفظ نباتات، درباره آخرین وضعیت مبارزه علیه آفت ملخ صحرایی به همشهری می‌گوید: بنابر آخرین آمار، در سطحی معادل 152 هزار و 922 هکتار  در ۷ استان جنوبی کشور مبارزه شیمیایی علیه آفت ملخ صحرایی انجام شده است. او اضافه می‌کند: طبق آخرین آمار، در استان سیستان و بلوچستان در 60 هزار و 126 هکتار، هرمزگان 41 هزار 564 هکتار، بوشهر 23 هزار و 470 هکتار، فارس 14 هزار و 550 هکتار، خوزستان 6017 هکتار، جنوب کرمان 5340 هکتار و خراسان جنوبی 1855 هکتار مبارزه علیه آفت ملخ صحرایی صورت گرفته است. میر با اشاره به این‌که در سال گذشته 9 استان جنوبی با ملخ صحرایی درگیر شده بودند، می‌گوید: پیش‌بینی ما این است که به‌زودی استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و شمال کرمان نیز همچون سال گذشته به این آفت آلوده شوند و به همین علت این استان‌ها نیز در حال آماده‌باش برای مبارزه با ملخ‌ها هستند.

تاکنون حدود ۴۰ هزار هکتار از مراتع خراسان جنوبی در دام ملخ صحرایی افتاده و به صورت روزانه و گاهی ساعتی این سطح در حال افزایش است