دیدگاه
ضرورت برنامه‌ریزی برای آموزش حضوری و مجازی
علی پورسلیمان-کارشناس حوزه آموزش و پرورش
ظهور و شیوع کرونا در ایران اگرچه ورودی غافلگیرانه و رازآلود داشت اما بسیاری از آسیب‌ها و مسائل را که تا پیش از آن خیلی دیده نمی‌شدند در اتاق شیشه‌ای قرار داد.
تا پیش از کرونا، آموزش مجازی در نگاه برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیرندگان نظام آموزشی ما به چشم یک تهدید بزرگ نگریسته می‌شد اما الزاماتی که این میکرو ارگانیسم بر نظام آموزشی به‌عنوان یک زیرسیستم تحمیل کرد موجب شد تا در آغاز و در چرخشی 180درجه به گفتمان غالب و البته مشترک میان صف و ستاد در آموزش و پرورش بدل گشته و جامعه نیز از آن تبعیت کند.
نگاهی «توتیاوار» ناشی از اضطرار به مسئله کرونا موجب شد تا به رسم دیرین همه راه‌ها در موضوع «آموزش» به فضای مجازی و نهایتا «شاد» منتهی شود.
سیستمی که در کلیت خویش و با آن نگاهی که ذکر آن رفت، آموزش مجازی را به‌رغم تأکیدات سند تحول بنیادین و برنامه ششم توسعه تجربه و لمس نکرده بود و از اقتضائات راهبردی آن که تجهیز به «سواد رسانه‌ای» بود بی‌بهره بود در میانه راه با دست‌اندازها و موانعی بزرگ روبه‌رو شد و بر این اصل مهم صحه گذاشت که آموزش قواعد و چارچوبی دارد و نمی‌توان بدون برنامه و بی‌حساب‌وکتاب با آن برخورد کرد.
شکل‌گیری «مدارس هوشمند» در طول 2دهه و تبلیغات فراوان از زبان مسئولان اجرایی و ارشد این وزارتخانه عریض و طویل از ابعاد مختلف نرم‌افزاری و سخت‌افزاری اما در بحران کرونا نشان داد که آموزش و پرورش حتی در زیرساخت‌ها و بسترهای مرتبط با این امر هم از مشکلات اساسی رنج می‌برد.
براساس گزارشی که «مجمع جهانی اقتصاد» در سال2019 در شاخص «دسترسی مدارس به اینترنت» منتشر کرد ایران را از میان 142کشور، در رتبه118 قرار داد.
در این ردهبندی کشورهای ایسلند، سوئد، استونی، فنلاند، هلند، سنگاپور، قطر، دانمارک، سوئیس و کره‌جنوبی با کسب بالاترین نمره، رده‌های اول تا دهم را از آن خود کرده بودند و کشورهای بروندی، یمن، آنگولا، چاد و هائیتی در پایین‌ترین رده جدول دسترسی به اینترنت در مدارس قرار گرفته بودند. چین پرجمعیت‌‌ترین کشور جهان در این ردهبندی رتبه28 را به‌خود اختصاص داده بود. در منطقه خاورمیانه هم بهترین وضعیت از نظر شاخص دسترسی مدارس به شبکه اینترنت مربوط به کشورهای قطر، امارات و بحرین بود و ایران از نظر این شاخص در میان کشورهای خاورمیانه، بالاتر از سوریه قرار داشت.
نکته قابل تامل آن است که بسیاری از کشورهای صاحب‌نام و موفق در عرصه آموزش، مدارس را حتی در موج‌های شدید بیماری و قرنطینه عمومی تعطیل نکردند و آموزش حضوری نه به شکل دلبخواهی که به‌عنوان یک مطالبه و تعهد جدی از دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان خواسته شد.
هرچند در این کشورها آموزش مجازی فقط به‌عنوان یک «مکمل» در کنار آموزش حضوری از قبل برنامه‌ریزی شده است.
وزارت آموزش و پرورش پیش از آغاز بازگشایی مدارس شیوه‌نامه بازگشایی را که در چارچوب ماده واحده مصوب شورای‌عالی آموزش و پرورش تنظیم و تصویب شده بود، ابلاغ کرد اما این وضعیت تنها 2هفته دوام آورد و مدارس در یک بی‌نظمی و بی‌برنامگی رو به تعطیلی نهادند.
کسی نپرسید چرا مدارس روستایی، عشایری، کم‌جمعیت، مناطق سفید و... باید تعطیل شوند؟ مگر می‌شود کودکی را که با ذوق و اشتیاق و تازه گام به مدرسه می‌نهد، به کنج خانه فرستاد و او را از مزایای آموزش و کارکردهای مفید و جامع مدرسه محروم کرد؟ اگر همتی باشد و اندکی آینده‌نگری و شجاعت؛ می‌توان آب رفته را به جوی بازگرداند.
