تعلیق کرونایی در بازار بی‌مشتری خودرو

علی ابراهیمی_دبیرگروه بازار

افزایش نرخ ارز و کاهش شدید تولید و عرضه خودرو زمینه کمبود خودروهای پرتیراژ صفرکیلومتر را در بازار فراهم کرده است، اما این روزها به‌دلیل افت شدید تقاضا و تعطیلی بازار خودرو، برای خودروهای گرانی که قیمت آنها ثابت مانده مشتری چندانی وجود ندارد. مشاهدات میدانی خبرنگاران همشهری نشان می‌دهد در روزهای کرونایی بعد از نوروز، همه فروشنده خودرو هستند. این جو و اتمسفر منفی در شرایطی بر بازار خودرو حاکم شده که نمایشگاه‌های فروش اتومبیل و مراکز شماره‌گذاری خودرو هفته‌هاست که در تعطیلی و قرنطینه به‌سر می‌برند.
به گزارش همشهری، بالا گرفتن تب کرونا موجب تشدید رکود تورمی حاکم بر بازار خودرو شده است. کارشناسان به پیامدهای رشد هزینه تمام‌شده تولید ناشی از افزایش نرخ ارز، مشکلات تامین قطعات و رشد دستمزد و هزینه بیمه در کنار تثبیت دستوری قیمت‌ها، بر بالا ماندن قیمت خودرو در بازار بی‌مشتری هشدار می‌دهند. آن دسته از فعالان بازار که با همشهری گفت‌وگو کرده‌اند از تشدید رکود حاکم بر بازار و ثابت ماندن قیمت‌های گرانی خبر می‌دهند که موجب شده در بازار بی‌مشتری خودرو، همه فروشنده باشند.

چند عکس فوری از وضع بازار
گزارش میدانی خبرنگاران همشهری از وضع و روال کار در حاشیه بازار خودروهای داخلی و خارجی، از به حداقل رسیدن معاملات خودرو حکایت دارد. در این روند، قطعا پایین کشیده شدن کرکره نمایشگاه‌های فروش خودرو، به‌دلیل ممنوعیت ناشی از قرنطینه خانگی، نقش مؤثری داشته است. با وجود افت شدید معاملات و پیشی گرفتن تقاضا از عرضه، خودروهای در اختیار فروشندگان، خریدار چندانی ندارد. بازار خودرو در ماه‌های پایانی سال گذشته، متاثر از نوسان نرخ ارز، جهش قیمت کم‌سابقه‌ای را تجربه کرده بود. در نقطه مقابل، فروشندگان خودرو نیز به‌دلیل سردرگمی بازار و افزایش نرخ ارز به فروش خودروهای دپوشده در انبارها، تمایل چندانی ندارند و به‌نظر می‌رسد در انتظار بازگشایی بازار و مشخص شدن قیمت‌های حاشیه بازار هستند.
از سوی دیگر هنوز شرکت‌های خودروساز قیمت رسمی محصولات خود را در فروش‌های اینترنتی فوری یا اقساطی بلندمدت، به مشتریان اعلام نکرده‌اند، در نتیجه فعالان بازار نیز نرخ‌های اعلام‌شده در فضای مجازی را بی‌اعتبار تلقی می‌کنند. در شرایطی که عمده فروشندگان در سایت‌های فروش مجازی از درج قیمت در آگهی‌هایشان خودداری می‌کنند، معدود فروشندگان نیز نرخ‌های کشف‌شده در روزهای پایانی سال گذشته را ملاک خرید و فروش تلقی می‌کنند که این موضوع عمدتا مورد اعتراض خریداران قرار می‌گیرد. با وجود این، برخی فعالان بازار خودرو از افزایش 5 تا 6درصدی قیمت برخی خودروهای داخلی به‌دلیل عرضه خودروهای پلاک 99 و تغییر مدل خودروها خبر می‌دهند و تأکید می‌کنند قیمت خودروهای مدل پایین‌تر با افت نسبی مواجه بوده، اما قیمت خودرو در برخی سایت‌های فضای مجازی به‌صورت غیرواقعی و سلیقه‌ای اعلام می‌شود.

افت معاملات در بازار بی‌مشتری خودرو
 بررسی قیمت معدود خودروهای پرتیراژ یا مونتاژ داخلی و خودروهای وارداتی عرضه‌شده در حاشیه بازار نشان می‌دهد قیمت اغلب خودروها نسبت به ایام پایانی سال گذشته ثابت مانده است، اما در این بین به‌دلیل اینکه بازار هنوز فعالیت خود را آغاز نکرده، قیمت خودروهای مدل 99 هنوز مشخص نشده است. البته فروشندگان در سایت‌های مجازی خرید و فروش خودرو، با نیم‌نگاهی به نرخ روزهای پایانی سال گذشته بر تعیین توافقی قیمت‌ها تأکید می‌کنند، اما بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند با گشایش دوباره بازار خودرو، نمودار قیمت‌ها کاهشی خواهد شد، از این‌رو خرید خودرو در شرایط کنونی ممکن است با زیان همراه باشد.

نگاهی به تابلوی قیمت پرطرفدار‌ها
با این شرایط درحاشیه بازار پژو 206صندوقدار (فول) به نرخ 122میلیون، پژو 206تیپ 5(ساده) 117میلیون، پژو 206تیپ2(ساده) 98میلیون، پژو 207دنده‌ای 151میلیون، پژو 207صندوقدار (با رینگ) 200میلیون، پژو پارس 118میلیون و پژو 405جی‌ال‌ایکس 91میلیون تومان قیمت‌گذاری شده؛ قیمت‌هایی که نسبت به سال گذشته افت 5 تا 10میلیون تومانی را شاهد بوده و درصورت تأکید مشتریان بر دریافت تخفیف، امکان چانه‌زنی برای کاهش بیشتر این قیمت‌ها نیز وجود دارد. همچنین قیمت محصولات سایپا و پارس خودرو از آگهی‌های فروش فضای مجازی حذف شده و فروشندگان بر تعیین توافقی قیمت‌هایی تأکید می‌کنند که مبنای آن نرخ این خودروها در ایام پایانی سال گذشته است. با این روند برخی فروشندگان، در پاسخ به تماس تلفنی خبرنگار همشهری، نرخ تیبا2 ساده را 78میلیون و پراید 111 را 64میلیون تومان اعلام کرده‌‌اند که بیانگر کاهش نسبی قیمت‌ها نسبت به شب عید است.

تثبیت قیمت در بازار خارجی‌ها 
به گزارش همشهری، میزان معاملات در بازار خودروهای خارجی در فروردین امسال به کمترین حد خود رسیده، اما مبنای تعیین قیمت این خودروهای اغلب کارکرده، همچنان همان قیمت‌های سال گذشته است. بررسی قیمت روز انواع خودرو‌های کارکرده شاسی‌بلند در بازار نشان می‌دهد این روزها نیسان مورانو SE محصول سال ۲۰۰۸ به نرخ ۳۶۰‌میلیون، رنو کلیوس با کارکرد ۲۶ کیلومتر و تولید سال ۲۰۱۷ به قیمت ۹۰۰میلیون، کیا اسپورتیج (ساده) با کارکرد ۹۸ کیلومتر و تولید سال ۲۰۱۵ به نرخ ۶۲۰میلیون تومان و پژو 2008صفر به نرخ 465میلیون تومان به مشتریان عرضه می‌شود. در بازار خودروهای مونتاژی چینی نیز قیمت هایما اس‌7 (توربو) 355میلیون، هایما اس‌5 (توربو) 325میلیون، چانگان CS35 به نرخ 250میلیون، چری تیگو7 (IE) به نرخ 465میلیون، چری تیگو7 (اکسلنت) 425میلیون، چری آریزو 5 (دنده‌ای) 217میلیون،‌ ام‌وی‌ام X55 اکسلنت 400میلیون و جک S5 اتوماتیک به قیمت 350میلیون تومان عرضه شد.

در انتظار بازگشایی نمایشگاه‌های خودرو 
رئیس اتحادیه دارندگان نمایشگاه‌ها و فروشندگان خودرو در گفت‌وگو با همشهری بر تأثیرپذیری بازار خودرو از شیوع کرونا تأکید کرد و گفت: در شرایطی که جامعه دچار همه‌گیری کروناست خریداری برای خودرو‌ها وجود ندارد. اگرچه اکثریت مراجعان به بازار خودرو، فروشنده هستند، اما قیمت خودرو‌ها همانند سال گذشته است و فعلا تغییری نکرده است. سعید مؤتمنی افزود: فعلا همانند ایام نوروز، تقاضایی برای خرید خودرو وجود ندارد و احتمالا نبود تقاضا تا پایان فروردین‌ماه نیز ادامه خواهد یافت، اما همین نبود تقاضا، قیمت خودرو‌ها را در بازار کاهش خواهد داد. او افزود: شیوع کرونا بر بازار خودرو‌های خارجی نیز تأثیر داشته و قیمت این خودرو‌ها فعلا ثابت باقی مانده است، اغلب مراجعان فروشنده خودرو هستند و چنانچه کرونا ریشه‌کن نشود، قیمت خودرو به همین منوال ثابت باقی می‌ماند. مؤتمنی تأکید کرد: با تصمیم‌گیری ستاد کرونا احتمالا نمایشگاه‌داران خودرو در اردیبهشت‌ماه فعالیت خود را آغاز می‌کنند، چرا که براساس اعلام این ستاد، نمایشگاه‌داران خودرو تا ۳۰فروردین تعطیل هستند. به گفته او افزایش قیمت خودرو به قیمت دلار و نرخ دستمزد کارگران بستگی دارد، اما فعلا در بازار خریدار و فروشنده‌ای برای خودرو مشاهده نمی‌شود و قیمت خودروها نیز همانند قبل از عید ثابت باقی مانده است.

تشدید رکود تورمی بازار خودرو 
یک کارشناس بازار خودرو در گفت‌وگو با همشهری از تشدید رکود تورمی حاکم بر بازار خودرو خبر داد و گفت: حداقل تا نیمه‌نخست امسال شاهد بازگشت رونق به بازار خودرو نخواهیم بود و امکان ارزانی خودرو در بازار بی‌مشتری به‌دلیل کاهش عرضه، هزینه بالای تولید و هجوم نقدینگی سرگردان وجود ندارد. سعید مدنی افزود: رشد هزینه تمام‌شده تولید و تقاضای کاذب مانع کاهش قیمت خودرو حتی در شرایط رکود تورمی بازار است. او با اشاره به اینکه شرایط خاص کنونی حاکم بر بازار خودرو مرتفع خواهد شد اما ممکن است شدت و زمان آن متغیر باشد، گفت: در این شرایط باید خودروسازان همانند سال گذشته که شاهد رشد تولید طی یک دوره و افت آن بودیم به فکر افزایش عرضه باشند، اما واقعیت این است که اکنون خودروسازان با کمک بانک‌ها و دولت سرپا مانده‌اند و با نظام قیمت‌گذاری تکلیفی امکان تداوم این روند وجود ندارد زیرا این شرکت‌ها از یک سو بدهی معوق دارند و از سوی دیگر با تعهدات معوق تحویل خودرو به مشتری مواجهند که ممکن است قیمت خودرو را حتی در شرایط رکود تورمی بازار افزایش دهد. مدنی با بیان اینکه امکان تولید یک‌میلیون و 200هزار دستگاه خودرو در سال‌جاری وجود دارد، اما باید توجه کرد که بخشی از این میزان تولید به ایفای تعهدات معوق مربوط و بخشی دیگر به بازار عرضه می‌شود، تأکید کرد: شرایط صنعت خودرو با این وضعیت و مدیریت کلان حاکم بر اقتصاد کشور روزبه‌روز بحرانی‌تر خواهد شد و اگر وضع همین‌گونه ادامه یابد نمی‌توان آینده روشنی را برای صنعت خودرو پیش‌بینی کرد. خودروسازان هر سال زیان بیشتری می‌دهند، اما این زیان با تجدید ارزیابی دارایی‌ها پوشانده می‌شود تا از شمول قانون ورشکستگی خارج شوند، ولی در بخش تولید، رقم فروش یا توسعه محصول، اتفاقی نیفتاده است که این امر به‌ معنای بدترشدن شاخص‌های مالی خودروسازان بعد از 4برابر شدن نرخ دلار طی چند سال اخیر است.

بلای تثبیت دستوری قیمت خودرو 
مدیرعامل پیشین سایپا با پیش‌بینی روند تعیین قیمت خودروهای داخلی گفت: با توجه به افزایش نرخ ارز، دستمزد و سایر هزینه‌های تولید خودرو، مسئولان ذی‌ربط در تعیین قیمت خودروهای داخلی می‌بایست با دقت عمل کنند. دولت باید یا مابه‌التفاوت قیمت تمام‌شده به‌علاوه سود، منهای قیمت فروش تکلیفی را به طریقی به‌خودروسازان بپردازد یا اینکه خودروسازان محصولات خود را به قیمت حاشیه بازار بفروشند و مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت باشد. مدنی افزود: فروش خودرو به قیمت حاشیه بازار در شرایط کنونی نیز تأثیر چندانی بر گرانی خودرو نخواهد داشت، زیرا قدرت خرید کاهش یافته و مشتریان نمی‌توانند مثلا پراید 70تومانی بخرند. در کنار آن دولت باید نظارت کند که شرکت‌های خودروسازی منابع مازاد ناشی از عرضه خودرو به قیمت حاشیه بازار را صرف رشد تیراژ تولید و افزایش عرضه کنند تا به این وسیله قیمت خودرو کاهش یابد.

احتمال رونق در فروش اقساطی
سعید مدنی به همشهری توضیح داد: درصورت افت تقاضا خودروسازان ناچار به درنظر گرفتن شرایط اقساطی فروش هستند، اما اگر قیمت‌ها افزایش یابد و سود نصیب خودروسازان شود، باید دولت از خودروسازان بابت افزایش تیراژ تولید خودرو تعهد بگیرد تا درنهایت رشد عرضه به کاهش قیمت خودرو منجر شود. مدنی افزود: مکانیسم بازار، خودبه‌خود مشکل قیمت و عرضه خودرو را حل می‌کند اما این امر بدان معنا نیست که خودروسازان یله و رها باشند و باید نظارت شود تا هر جا که سود شرکت‌ها افزایش یافت، صرف توسعه محصول شود. این موضوع در همه جای دنیا مانند ژاپن و آلمان بعد از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاده و سود ناشی از فروش گران محصولات صرف رشد تولید و عرضه و کاهش قیمت شده است. این کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه قیمت‌های تکلیفی موجب افزایش زیان خودروسازان شده و با افزایش زیان، میزان گردش نقدینگی آنها کاهش یافته و چون منابع مالی لازم را ندارند به دریافت تسهیلات بیشتر ناچار هستند و هزینه‌های مالی مترتب بر این اعتبارات موجب افزایش قیمت تمام‌شده تولید خودرو می‌شود، افزود: اکنون تولید هر خودروی داخلی کمتر از 10میلیون تومان هزینه مالی ندارد که این امر موجب تعهدات معوق خودروسازان به قطعه‌سازان، مشکلات تامین مواداولیه و دریافت تسهیلات بیشتر شده است.

تداوم افت تقاضا در بازار خودرو 
سعید مدنی، کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه در مجموع تقاضا برای خودرو در نیمه نخست امسال کاهش خواهد یافت، به همشهری گفت: صاحبان نقدینگی به‌دلیل ترس از کاهش ارزش پول خود ناشی از رشد نرخ تورم، از تبدیل نقدینگی به کالا استقبال می‌کنند و این امر موجب رشد تقاضا در بازارها می‌شود. وی افزود: با چندبرابر شدن نرخ ارز، گرانی بنزین و رشد نرخ تورم ارزش پول به یک‌سوم کاهش یافته و صاحبان نقدینگی با وجود رکود تورمی به خرید کالا روی می‌آورند. او افزود: نبود امنیت سرمایه‌گذاری و اقتصادی موجب افزایش عطش برای خرید خودرو شده است و عملا هم بازار خودرو در سال گذشته به‌دلیل ثابت ماندن قیمت‌های تکلیفی و پایین بودن قیمت پایه خودرو در کارخانه‌ها، بیشترین سود را برای سرمایه‌گذاران داشته است و در چنین شرایطی تنها درصورتی که مشکلات اقتصادی حل شود و تفاوت نرخ نیمایی و آزاد دلار از بین برود می‌توان انتظار داشت شرایط بازار تغییر کند و زمینه ثبات برمبنای نظام عرضه و تقاضا فراهم شود. مدنی با اشاره به اینکه چشم‌انداز روشنی در انتظار بازار خودرو در نیمه نخست امسال نخواهد بود، گفت: به‌نظر می‌رسد به‌دلیل کمبود تقاضا و کاهش قدرت خرید و رشد هزینه تمام‌شده تولید، همچنان شاهد تشدید رکود تورمی حاکم بر بازار خودرو باشیم. به گفته او روند افت تقاضا برای خرید خودرو در نیمه نخست امسال، متاثر از شیوع ویروس کرونا و درنتیجه کاهش مسافرت‌ها و رفت‌وآمدها ادامه خواهد یافت، مگر آنکه تداوم شیوع کرونا و افزایش تراکم در سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی، شهروندان را به استفاده از خودروی شخصی برای رفت‌وآمد ناچار کند، در این صورت زمینه رشد تقاضا و خروج بازار خودرو از رکود فراهم می‌آید.

گرانی و رکود
 سعید مدنی مدیرعامل اسبق سایپا در گفت و گو با همشهری: در نیمه نخست امسال شاهد بازگشت رونق به بازار خودرو نخواهیم بود اما در عین حال امکان ارزانی خودرو به دلیل کاهش عرضه، افزایش هزینه تولید و هجوم نقدینگی سرگردان وجود نخواهد داشت

فعلا نخرید
کارشناسان پیش‌بینی می کنند با گشایش دوباره بازار خودرو، نمودار قیمت‌ها کاهشی خواهد شد، از این رو خرید خودرو در شرایط کنونی ممکن است با زیان همراه باشد