دولتمردان می‌گویند وضع اقتصاد رو به بهبود است؛ چنان که دیروز، فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد گفت:«برنامه‌های دشمن برای آسیب وارد کردن به اقتصاد ایران با حضور پر رنگ و مؤثر مردم به شکست انجامیده است»، اما آمارها این را تأیید نمی‌کنند، اقتصاد دانان هم با تکیه برپژوهش‌ها و آمارها هشدار می‌دهند درصورتی که گشایش سیاسی اتفاق نیفتد اقتصاد ایران نه فقط در سال 99توسعه نخواهد یافت بلکه با سالی سخت، حتی سخت‌تر از سال 98، مواجه خواهد شد.
به گزارش همشهری، صندوق بین المللی پول در تازه‌ترین گزارش خود میزان رشد(عقب‌گرد) اقتصاد ایران را منفی 9.5درصد و بانک جهانی منفی 7.5درصد اعلام کرده است؛ این یکی از بدترین عملکردهای اقتصادی در دنیاست. گزارش‌های رسمی مرکز آمار هم نشان می‌دهد میزان تورم سالانه در ایران در سطح 40درصد باقی مانده است. طبق محاسبات اتاق ایران که در قالب شاخص مدیران خرید(شامخ) منتشر می‌شود؛ اقتصاد ایران دچار بدترین بیماری اقتصادی، یعنی رکود تورمی است. به باور کارشناسان، اقتصاد ایران برای بهبود راه دشواری را پیش‌رو دارد و برای این کار، باید گشایش‌های بزرگی به‌ویژه در حوزه سیاست، سرمایه‌گذاری و همینطور رفع تحریم‌ها اتفاق بیفتد. برآوردها نشان می‌دهد برای اینکه اقتصاد ایران به رشدی پایدار برسد؛ باید سالانه 250میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جذب کند و برای این کار راهی جز جذب سرمایه خارجی وجود ندارد اما در شرایط کنونی، جذب این میزان سرمایه‌گذاری برای افزایش رشد و تولید غیرممکن است.
تقاضای کل به‌شدت آسیب دیده است
حسین عبده تبریزی از اقتصاددانان شناخته شده در این‌باره هشدار داد: به‌دلیل وقوع رکود تورمی در اقتصاد ایران تقاضای کل به‌شدت آسیب دیده و امکان افزایش تقاضای کل داخلی وجود ندارد بنابر این باید با چنگ و دندان به سمت افزایش صادرات رفت. عبده‌تبریزی با اشاره به آسیب‌های وارد شده به اقتصاد ایران تأکید کرد: در این شرایط دیگر مدل‌سازی در اقتصاد ایران کارایی ندارد و باید به سمت سناریوسازی رفت.
حسین عبده تبریزی اعلام کرد: رکود تورمی در اقتصاد ایران حاکم شده و در این موضوع کسی شک ندارد. او افزود: یک بعد رکود کاهش درآمد خانوار و درآمد سرانه است در نتیجه تقاضای کل به‌شدت آسیب دیده؛ به این معنا که باید با چنگ و دندان به‌دنبال صادرات باشیم، چون امکان افزایش تقاضای کل داخلی وجود ندارد.
او با اشاره به اینکه افزایش تولید و فروش محصولات تولید شده در داخل، بسیار دشوار است تأکید کرد: به‌دلیل تورم بالا در کل اقتصاد قدرت خرید طبقة متوسط به‌شدت صدمه دیده است. او افزود:کاهش نرخ سود بانکی به کمتر از نرخ تورم، به‌معنای آن است که قدرت خرید طبقة متوسط بیشتر کاهش یافته، چون پس‌اندازهای اندک آنان بازده منفی دارد. همچنین در شرایط فعلی، هیچ اقتصاددانی افزایش نرخ سود را توصیه نمی‌کند و برعکس بیشتر مالیات گرفتن از سود بانکی و کاهش این نرخ مدنظر است.
مدل‌سازی دیگر جواب نمی‌دهد
عبده تبریزی توضیح داد: درگذشته برای توضیح مسائل اقتصادی و ارائه راهکار، معمولاً به سراغ دوستان اقتصاددانی می‌رفتم که مدل‌سازی اقتصادی کرده بودند و از آنان می‌پرسیدم متغیرهای مختلف اقتصاد چون تورم و نرخ رشد راچگونه از مدل‌های خود استخراج کرده اند؛ یا چنین مدل‌هایی را با همکاری دانشجویان در بعضی سال‌ها، خود آزمون می‌کردیم. اما در شرایط فعلی اقتصاد ایران دیگر نمی‌توان از مدل‌سازی استفاده کرد زیرا شرایط اقتصاد ایران عادی نیست و حداکثر کاری که می‌توان کرد، سناریوسازی است، یعنی حداکثر می‌توان گفت؛ اگر شرایط سیاسی، اقتصادی یا تحریم‌ها، در قالب چند سناریوی مختلف، تضعیف شود یا وضع بهتری پیدا شود، هریک از این سناریوها چه آثاری روی متغیرهای اصلی اقتصاد ایران خواهد داشت.
این اقتصاددان با بیان اینکه تحریم‌ها از یک سو منابع دراختیاراقتصاد و از سوی دیگر منابع در اختیاردولت را با شدت بیشتری کاهش داده؛ تأکید کرد: حاصل تحریم‌ها رشد منفی درآمد سرانه است و این روند قطعی است. به گفته عبده تبریزی، درمورد میزان صادرات نفت، تأثیرتحریم بر وضعیت نظام بانکی، تأثیر نظام بانکی روی تورم و تحولات بازار ارز در سال 99با نااطمینانی بسیارمی توان سخن گفت.
تغییر رویکرد دولت
او در ادامه به بودجه دولت اشاره کردوگفت: بودجه‌ای که سازمان برنامه نخست به دولت ارائه داده بود، در دولت تغییرات قابل ملاحظه‌ای کرد، زیرا بعد از اتفاقات آبان ماه، طبعاً دولت دیگر مایل نبود با بالابردن قیمت گازوئیل و برق، فشار مضاعفی را به طبقات ضعیف تحمیل کند؛ از این نظر، نخستین کسری بودجه مربوط به صرف‌نظرکردن از افزایش قیمت‌ها بود. او افزود:درمورد مالیات هم طبعاً فشار بیشتر برای دریافت مالیات، به‌ویژه از اصناف به صلاح نبود در نتیجه بودجه به لحاظ افزایش نیافتن مالیات، متناسب با ارقام اولیه، نامتعادل‌تر شد. بنابراین در ردیف‌های درآمدی بودجه به‌ناچار بیشتر بر درآمد حاصل از فروش سهام شرکت‌های دولتی و فراتر از آن فروش سایر اوراق بهادار تکیه شد.
سال سخت برای اقتصاد ایران
مهدی پازوکی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این پرسش همشهری که پیش‌بینی او از وضعیت اقتصادی ایران در آینده چیست گفت:اگر روند آینده، همین روندی باشد که اقتصاد ایران در ماه‌های گذشته طی کرده سال آینده، سالی سخت برای اقتصاد ایران خواهد بود زیرا در 2سال گذشته اقتصاد ایران به‌شدت بسته‌تر از قبل شده است.
مهدی پازوکی با بیان اینکه اعمال تحریم‌های یکجانبه آمریکا، بر اقتصاد ایران اثر گذاشته، گفت:آینده اقتصاد ایران در گروسیاست است و امکان ندارد تحت یک سیاست خارجی بسته، اقتصاد ایران بتواند به رشدی فزاینده برسد. به باور من، مشکل اصلی اقتصاد ایران در ساختار و نظام تصمیم‌گیری و اینکه اقتصاد در گروی سیاست است می‌باشد تا زمانی که گشایش سیاسی اتفاق نیفتد قطعا وضع معیشت و اقتصاد به بهتر نخواهد شد.
او با بیان اینکه اقتصاد ایران باید از دام بسته بودن نجات یابد توضیح داد: تجربه‌های جهانی هم تأیید می‌کند که اقتصادهای بسته نمی‌توانند رشد کنند، چنان که اغلب کشور‌هایی که در دهه‌های اخیر رشد کرده‌اند اقتصاد‌هایی بوده‌اند که از حالت بسته خارج شده‌اند. به‌عنوان نمونه ویتنام را درنظر بگیرید، ویتنام یکی از بالاترین نرخ‌های رشد را در شرق آسیا دارد، نرخ بیکاری در این کشور کاهنده است و توانسته تورمی متوازن ایجاد کند. ویتنام در نهایت با اعمال قدرت دیپلماتیک توانست اقتصاد خود را از حالت بسته سابق خارج کند و به رشد برساند. او با اشاره به روند توسعه در کشور‌های عرب حاشیه خلیج‌فارس افزود: از سال 1357تاکنون این کشورها از مسیر تعامل با جهان به رشد اقتصادی رسیده‌اند. به گفته او دیگر هیچ اقتصاددانی در دنیا نیست که بگوید یک اقتصاد بسته می‌تواند به شکوفایی و توسعه برسد.
دیپلماسی فعال
او تأکیدکرد: من به‌شدت طرفدار پیگیری دیپلماسی فعال در جهان هستم زیرا از طریق آن می‌توان درفضای اقتصاد ایران گشایش ایجاد کرد. او به موضوع پیوستن ایران به مقررات FATF اشاره کرد و گفت: هرچند مشکل ایران، در کوتاه‌مدت، با پیوستن به FATF حل نمی‌شود، اما باید توجه کرد حتی اگردر آینده تحریم‌های آمریکا علیه ایران رفع شود، اگر ما مقررات FATF را نپذیرفته باشیم، دیگر هیچ بانک معتبری در دنیا، با نظام بانکی ایران کار نخواهد کرد.
پازوکی تأکید کرد: پذیرش FATF مقدمه آن است که ایران از طریق آن به جامعه جهانی پیام و علامت مثبت بدهد. او ادامه داد: با دیوار کشیدن دور اقتصاد ایران هیچ توسعه‌ای محقق نمی‌شود در این شرایط حتی اگر بهترین نوبلیست‌های اقتصاد را هم به ایران دعوت کنیم، کاری از دستشان ساخته نیست. او تأکید کرد: در شرایط فعلی ثروتمندان با مشکلات اندکی مواجه‌اند و این توده‌های مردم هستند که به نتایج تعامل دیپلماتیک با جهان برای بهبود معیشتشان نیاز دارند؛ تحریم‌ها در زندگی طبقات پایین‌تر اقتصادی تأثیر بیشتری گذاشته است.
مجمع تشخیص مصلحت مسئولیت نمی‌پذیرد
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه حتی چین و روسیه به‌عنوان دو شریک بزرگ تجاری ایران به ایران توصیه کرده‌اند به FATF محلق شود تأکید کرد: پرسش این است که چرا مجمع تشخیص مصلحت نظام پیوستن ایران به مقررات FATF را تأیید نمی‌کند؟
پازوکی تأکید کرد: اگرقرار است نهادی تصمیمی در این‌باره بگیرد می‌بایست اگر وضع مردم در نتیجه آن تصمیم بدتر شد، مسئولیت و هزینه آن را هم بپذیرد.
حسین عبده تبریزی، اقتصاددان وتحلیلگر مالی:
طبقه متوسط تحت‌تأثیر روندهای اخیر به‌شدت صدمه دیده و قدرت خرید آن کاهش یافته است
مدل‌سازی؛ دیگر در اقتصاد ایران جواب نمی‌دهد، باید به سمت سناریوسازی رفت
مهدی پازوکی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی:
مشکل اصلی اقتصاد ایران در ساختار و نظام تصمیم‌گیری و اینکه اقتصاد در گروی سیاست است می‌باشد
تا زمانی که گشایش سیاسی اتفاق نیفتد قطعا وضع معیشت و اقتصاد بهتر نخواهد شد
چشم‌اندازهای سخت سیاست در برابر اقتصاد
کارشناسان با تکیه بر روندهای سیاسی، نسبت به آینده اقتصاد ایران هشدار می‌دهند
در همینه زمینه :
