خاورمیانه
افغانستان در یک‌قدمی صلح میان آمریکا و طالبان
مقام‌های آمریکایی از مثبت بودن نتایج مذاکرات با طالبان و امضای توافق صلح طی هفته‌های آینده خبر داده‌اند
محمدامین خرمی- خبرنگار
18سال پس از حمله آمریکا به افغانستان، نشانه‌هایی از احتمال توقف درگیری‌ها در این کشور دیده می‌شود تا شاید جنگی که اکنون به‌عنوان طولانی‌ترین جنگ تاریخ آمریکا شناخته می‌شود، به پایان نزدیک شود.
روزنامه نیویورک تایمز دیروز در گزارشی از موافقت «مشروط» دونالد ترامپ با توافق صلح با طالبان خبر داد. به نوشته این روزنامه، ترامپ امضای توافق را به «توقف خشونت‌ها» از سوی طالبان طی یک بازه زمانی 7روزه مشروط کرده است. بر این اساس درصورتی که طالبان به‌مدت یک هفته خشونت‌ها را متوقف کند، دولت آمریکا پای توافق صلح را امضا و روند خروج نیروهایش را از خاک افغانستان آغاز می‌کند. این خبر را رسانه‌های آمریکایی دیروز به شکل گسترده منتشر کردند، اما واقعیت این است که توقف 7روزه درگیری‌ها پیشنهاد طالبان بوده است نه آمریکا. پذیرش آتش‌بس از سوی طالبان طی بیش از یک سالی که از آغاز مذاکرات صلح میان این گروه و آمریکا می‌گذرد، دائما یکی از موارد اصلی اختلاف 2 طرف بوده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، اردیبهشت امسال همزمان با ادامه مذاکرات در دوحه، در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد که طالبان تا زمانی که نیروهای آمریکایی خاک افغانستان را ترک نکنند، دست از اسلحه برنخواهد داشت. برای آمریکایی‌ها اعلام آتش‌بس پیش‌شرط توافق صلح و برای طالبان خط قرمز بوده است. طی مذاکرات، مدل پیشنهادی آمریکا برای صلح افغانستان شامل 3مرحله اعلام آتش بس سراسری، تعیین جدول زمانی برای خروج نیروها و آغاز مذاکرات بین‌الافغانی بود، اما طالبان خروج نیروها از خاک افغانستان را پیش‌شرط اعلام آتش‌بس و آغاز مذاکرات بین‌الافغانی می‌دانست. در نهایت این هیأت مذاکره‌کننده طالبان به سرپرستی ملا برادر بود که پیشنهاد توقف موقت درگیری‌ها و آغاز خروج نیروها را مطرح کرد تا شاید بن‌بست مذاکرات شکسته شود. آمریکایی‌ها تحت فشار ادامه حملات نظامی طالبان در نقاط مختلف افغانستان به این مدل بسنده کردند. هیأت مذاکره‌کننده آمریکا به سرپرستی زلمای خلیلزاد حتی پذیرفت که به جای استفاده از عنوان «آتش‌بس» برای 7روز توقف درگیری‌ها از عنوان «توقف خشونت‌ها» استفاده کند. به‌نظر می‌رسد، طالبان در مقابل این امتیاز، پذیرفته است که ماجرای آتش‌بس موقت 7روزه به‌عنوان پیش‌شرطی از سوی ترامپ اعلام شود تا رئیس‌جمهور آمریکا طبق علاقه‌ای که دارد، از موضع پیروز وارد میدان توافق شود.
ماجرای آتش‌بس موقت هرچه باشد، این بار به‌نظر می‌رسد امضای توافق بین دو طرف جدی‌تر است. نیویورک‌تایمز به نقل از یک دیپلمات ارشد آمریکایی مطلع از مذاکرات نوشته که حدود 95درصد جزئیات توافق صلح، نهایی شده است و طی هفته‌های آینده یک توافق به امضای 2 طرف خواهد رسید. آمریکا و طالبان 5ماه قبل نیز در شرایط مشابهی بودند اما درست در آستانه امضای توافق، همه‌‌چیز به دستور دونالد ترامپ متوقف شد. ترامپ کشته شدن یک سرباز آمریکایی در حمله انتحاری طالبان را در کابل بهانه توقف روند امضای توافق صلح اعلام کرد، اما برخی مقام‌های آمریکایی اعلام کردند دلیل این تصمیم، مخالفت رهبران طالبان با سفر به کمپ دیوید در خاک آمریکا برای امضای توافق بوده است؛ خواسته‌ای که به اصرار ترامپ مطرح و بلافاصله با مخالفت سران ارشد طالبان روبه‌رو شد.
جزئیات توافق میان آمریکا و طالبان منتشر نشده اما برنامه زمانبندی برای خروج مرحله به مرحله نیروهای آمریکایی بخشی از توافق خواهد بود. آمریکا طی ماه‌های اخیر 15هزار نیرو در افغانستان داشته است. 2ماه پیش، دونالد ترامپ برای آنکه نشان دهد در وعده خود برای خارج کردن سربازان آمریکایی از خاک افغانستان جدی است، 2هزار نیرو را از این کشور بیرون کشید. 13هزار نیروی باقی مانده احتمالا طی یک سال از افغانستان خارج خواهند شد. ترامپ هفته گذشته نیز در سخنرانی سالانه خود تأکید کرد که به‌زودی سربازان آمریکا از افغانستان به خانه بازمی‌گردند. او همچنین گفت: «کار ما خدمت به دیگر کشورها به‌عنوان نیروی انتظامی آنها نیست.»
بلاتکلیفی دولت افغانستان در مذاکرات
نزدیک بودن توافق با طالبان را وزیر خارجه آمریکا در تماس با رئیس‌جمهور افغانستان اشرف غنی و رئیس اجرایی دولت این کشور یعنی عبدالله عبدالله به افغان‌ها خبر داد. غنی در رشته توییتی نوشت که مایک پمپئو در تماسی تلفنی به او در مورد پیشنهاد طالبان برای «کاهش قابل توجه و پایدار خشونت» اطلاع داده است. غنی نوشت: خوشحالم که موضع اساسی ما در قبال صلح به نتایج مثمری منجر می‌شود. هدف اصلی ما پایان دادن به این خونریزی بی‌معنی است. عبدالله عبدالله نیز در پستی توییتری نوشت که وزیر امور خارجه آمریکا درباره مذاکره با طالبان ابراز خوش‌بینی کرده و گفته است که کاهش خشونت‌ها می‌تواند به توافقی منجر شود که راه را برای مذاکرات بین‌الافغانی و صلح پایدار هموار کند.
دولت افغانستان تاکنون غایب بزرگ مذاکرات صلح افغانستان بوده است. طالبان، دولت افغانستان را دولت دست نشانده می‌داند و اعلام کرده حاضر نیست با نمایندگان این دولت مذاکره کند. 3ماه قبل، اشرف غنی با هدف تأثیرگذاری بر روند مذاکرات، انس حقانی، برادر کوچک سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی و معاون رهبر طالبان را آزاد کرد. آزادی انس همیشه یکی از مهم‌ترین خطوط قرمز نهادهای امنیتی و دولت در افغانستان بوده است. با این حال، همچنان تغییری در موضع سران طالبان درمورد مذاکره با دولت مرکزی افغانستان دیده نشده است. طالبان حتی مذاکرات بین‌الافغانی را مذاکره خود از یک‌سو و دیگر گروه‌ها و جناح‌های سیاسی افغانستان می‌داند، نه مذاکره با دولت.
