رد شایعه حمله سایبری به پرواز752

10روز پس از حادثه سرنگونی هواپیمای اوکراین در تهران،  «بروز خطای انسانی» همچنان تنها نتیجه تحقیقات نمایندگان مجلس درباره علت سقوط پرواز752است. ساعت 6و 18صبح 18دی‌ماه یک فروند هواپیمای بوئینگ متعلق به خطوط هوایی اوکراین با 176مسافر و خدمه از تهران عازم اوکراین بود که با شلیک پدافندی ساقط شد. به‌دنبال این حادثه گمانه‌زنی‌های مختلفی درخصوص نفوذ اقدامات خرابکارانه و هک شدن سیستم پدافندی مطرح شد. برخی کانال‌های تلگرامی نزدیک به نیروهای نظامی،  نفوذ سایبری نیروهای آمریکایی به سیستم پدافندی ایران را باعث اشتباه گرفتن هواپیمای مسافربری با یک فروند موشک کروز عنوان کرده بودند. این گمانه‌زنی‌ها در جلسه یکشنبه عصر مجلس با حضور فرماندهان ارشد نظامی به کلی رد شد. دولت و مجلس جلسات و کارگروه‌های مختلفی را برای بررسی ابعاد سقوط این هواپیما تشکیل داده‌اند. از دولتی‌ها لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهور،  محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه،  علیرضا آوایی وزیر دادگستری،  محمد اسلامی وزیر راه،  محمدعلی شهیدی رئیس بنیاد شهید و علی ربیعی سخنگوی دولت کمیته پیگیری ابعاد سقوط هواپیمای اوکراینی را تشکیل دادند. کارگروه دولتی‌ها اگرچه تاکنون خروجی‌ای نداشته ولی کمیسیون امنیت ملی مجلس در جلسه این هفته خود با رئیس کمیته ویژه بررسی ستاد کل نیروهای مسلح،  نماینده سازمان هوافضای سپاه،  جانشین فرمانده کل ارتش،  رئیس هواپیمای کشوری و مدیر فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) ابعاد این حادثه را بررسی کردند. هفته قبل فرمانده سپاه پاسداران در جلسه غیرعلنی مجلس به‌خاطر این حادثه ابراز شرمندگی کرده بود. مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس اما درباره جلسه یکشنبه عصر اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس با نمایندگان نهادهای نظامی گفت: طبق بررسی‌ها و گزارش مسئولان ستاد کل نیروهای مسلح خطای انسانی در سقوط هواپیمای اوکراینی اثبات شد و علت سقوط بر اثر حمله سایبری منتفی است. براساس توضیحات مجتبی ذوالنوری به خانه ملت، «ابهام درخصوص احتمال جنگ الکترونیک و هجوم سایبری در این حادثه به‌عنوان یکی از مباحث مطرح شد که تقریباً تا الان این موضوع منتفی است مگر آنکه در آینده اطلاعاتی در این راستا به‌دست‌ آید و اثبات شود که حملات و خرابکاری سایبری وجود داشته است اما فعلاً این موضوع اثبات نشده است.»

بررسی احتمال خرابکاری
رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه درخصوص سقوط هواپیمای اوکراینی گمانه‌زنی‌های متعددی مطرح بود،  تصریح کرد: در وهله نخست بحث نقص فنی و یا اشتباه انسانی در کادر پروازی مطرح بود،  همچنین خرابکاری سایبری و جنگ الکترونیک یکی دیگر از گمانه‌زنی‌ها بود.  از سویی یکی دیگر از مسائلی که باید بررسی می‌شد اینکه آیا منشأ این سقوط خرابکاری داخلی و خارجی بوده است و در نهایت یکی دیگر از گمانه‌ها اینکه آیا اشتباه انسانی در سامانه‌های پدافندی باعث این سانحه شده است یا خیر. وی با بیان اینکه ممنوعیت پروازها نیز در نشست کمیسیون امنیت ملی مورد بحث قرار گرفت،  گفت: با توجه به تهدیداتی که از طرف آمریکا وجود داشت و پیش‌بینی می‌شد که آنها عکس‌العمل متقابل داشته باشند،  سامانه‌ها توجیه شده بودند که در آمادگی صد درصد باشند. گزارش‌هایی مبنی بر حرکت موشک کروز مطرح شد اما اینکه این گزارش‌ها اعتبارسنجی شود و به‌عنوان یک اطلاعات موثق به سامانه‌ها اعلام شود که دقیقا مسیر کروز کجاست و به سمت کدام هدف می‌رود و کدام سامانه ماموریت برخورد با آن را دارد،  چنین اتفاقی نیفتاده بود. ذوالنوری تأکید کرد: بر این اساس هیچ دلیل و اعتبارسنجی،  این گزارش‌ها را اثبات نکرده بود و مسئله حائز اهمیت دیگر آن بود که نمی‌شد در کشور حالت فوق‌العاده و جنگی را با توجه به تبعاتی که در زندگی مردم دارد،  اعلام کرد و این نکته در این جلسه روشن شد. به گفته ذوالنوری؛ «یکی دیگر از مسائلی که بررسی شد آن بود که آیا سامانه خطا داشته یعنی سیستم پدافند و شبکه کنترل آتش مشکل داشته است یا خیر که این موضوع تاکنون اثبات نشده است. همچنین قطع بودن ارتباط اپراتور و سامانه با شبکه کنترل آتش نیز تاکنون اثبات نشده است.» این نماینده مردم قم توضیح داد: از سوی دیگر ما در حالت آتش محدود قرار داشتیم. به این معنا که به سامانه پدافندی هنوز دستور شلیک و هدف اعلام نشده بود و حتی اگر فرض کنیم که ارتباط سامانه پدافندی و اپراتور با مرکز کنترل قطع شده باشد،  باز هم نباید به‌صورت خودسر و آتش به اختیار عمل شود. بر این اساس با توجه به اینکه به سامانه‌ها اعلام شده بود که وضعیت در حالت آتش محدود است نه آتش به اختیار،  پس این سانحه کاملاً بر اثرخطای انسانی سامانه پدافند هوایی بوده و اپراتور چنین خطایی را مرتکب شده و به تشخیص خودش چنین تصمیمی را گرفته و اقدام کرده است.