تبر تیز توجیه بر قامت بلوط‌های سی‌سخت
سازمان جنگل‌ها به بهانه توسعه، ایمنی‌راه‌ها و ارزش اندک، صدور مجوز قتل عام بلوط‌های سی‌سخت را توجیه کرد - هادی کیادلیری، استاد دانشگاه: بلوط‌های شاخه‌زاد اهمیت اکولوژیکی بسیاری در جنگل‌های بحرانی زاگرسی دارد
الهام مصدقی‌راد _ خبر‌نگار
چند هزار اصله درخت بلوط به بهانه تعریض جاده سی‌سخت به یاسوج قطع شد و هنوز بعد از گذشت چندماه از رسانه‌ای شدن این ماجرا، مسئولان سخنی از تعداد دقیق بلوط‌های قطع شده بر زبان نمی‌آورند. پروژه جاده‌سازی که هدف از آن برای قطع درختان بلوط سی سخت، کاهش خطرات جاده‌ای و ایمن‌سازی مسیر اعلام شد، به گفته کارشناسان، می‌توانست با راهکار جایگزین همراه شود تا به افزایش ایمنی جاده و کاهش خطرات منجر شود.
براساس آنچه فعالان و تشکل‌های زیست‌محیطی استان کهگیلویه و بویراحمد می‌گویند، احداث جاده 4بانده به طول 30کیلومتر به قلع‌وقمع 10تا 15هزار اصله درخت انجامیده است. اما مسئولان منابع طبیعی طول 30کیلومتری جاده‌ای را که به قطع بلوط‌های سی سخت انجامیده تنها یک کیلومتر اعلام کرده‌اند و سخنی نیز از تعداد دقیق بلوط‌های قلع‌و قمع شده بر زبان نمی‌آورند. روز گذشته نیز معاون حفاظت اراضی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به همشهری گفت: بلوط‌های قطع شده سی‌سخت ارزش کمتری نسبت به انواع دیگر بلوط‌ها دارند و نمی‌توان جلوی توسعه را به بهانه قطع بلوط‌ها گرفت!
بهمن افراسیابی، معاون حفاظت و اراضی سازمان جنگل‌ها در نشست خبری خود در پاسخ به سؤال همشهری در مورد بلوط‌های قطع شده در طرح تعریض جاده سی‌سخت به یاسوج، نه مسیر 30کیلومتری را تأیید کرد و نه حرفی از تعداد نهایی درختان قطع شده زد. او فقط در خلال سخنانش چند مرتبه ازجمله «نمی‌توان در مقابل توسعه مخالفت کرد» را بر زبان آورد. توسعه‌ای که تاکنون متولیان و مسئولان حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور براساس وظیفه قانونی و ذاتی این دستگاه‌ها نتوانسته‌اند در برابر تخریب‌هایش ایستادگی کنند و در مواردی نیز با آن همراه شدند.
جاده سی‌سخت به یاسوج اگر آنطور که افراسیابی می‌گوید، خطرات بسیاری داشته و حتی یک هفته پیش از بازدید او از منطقه، جان یک زن باردار را به‌دلیل خروج خودرو از مسیر گرفته است، حتما می‌توانست با انتخاب گزینه‌های دیگر بهسازی شود و شرایط بهتری برای عبور و مرور فراهم کند. گزینه‌هایی همچون احداث پل هوایی که برخی مسئولان استانی نیز به آن اشاره کرده بودند. معاون حفاظت و اراضی سازمان جنگل‌ها براین موضوع نیز تأکید کرد که «موافقت ما با اجرای طرح در نقطه‌ای انجام شد که کمترین خسارت را به درختان بلوط وارد کند و اگر شما خبرنگاران نیز همراه من بودید به‌طور حتم با این مسئله موافقت می‌کردید.»
ارزش اکولوژیکی بلوط شاخه زاد و دانه زاد تفاوت ندارد
موضوع دیگری که افراسیابی در توجیه عملکرد سازمان جنگل‌ها در توجیه صدور مجوز قطعه بلوط‌های سی‌سخت به آن اشاره کرد، شاخه زاد بودن بلوط‌های قطع شده در طرح تعریض جاده سی‌سخت بود و اینکه این نوع بلوط‌ها در مقایسه با بلوط‌های دانه زاد از ارزش کمتری برخوردار هستند. او اشاره‌ای به نوع ارزش مطرح شده نکرد. اما هادی کیادلیری دانش آموخته دکتری جنگل و استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه بلوط شاخه‌زاد و دانه‌زاد از نظر اکولوژیکی هردو دارای اهمیت هستند به همشهری گفت: «بلوط شاخه‌زاد همانند بلوط دانه‌زاد، نقش مؤثری در ایجاد سایه، جذب آب، تولید اکسیژن و... دارد. حتی بلوط‌های شاخه‌زاد خودشان منجر به تولید بلوط‌های دانه‌زاد می‌شوند و اگر قطع شوند یا از بین بروند، بلوط‌های دانه‌زاد نیز با چالش مواجه می‌شوند.»
به گفته او، بلوط‌ها در سال‌های ابتدایی نیازمند سایه هستند. اما اتفاقاتی که در بستر زاگرس رخ داده و جنگل‌های زاگرسی را با بحران جدی مواجه کرد، میزان تابش نور بربستر جنگل را افزایش داده که این موضوع، شرایط نامساعدی برای بلوط‌ها فراهم کرده است.
کیادلیری با تأکید دوباره بر این موضوع که هر 2 نوع بلوط دانه‌زاد و شاخه‌زاد اهمیت اکولوژیکی بالایی دارند گفت: «اینکه چه گونه‌ای از بلوط در چه اقلیم و شرایطی قرار دارد، در تعیین اهمیت اکولوژیک آن بسیار مهم و مؤثر است. به‌عنوان مثال، وجود یک بوته در بیابان، برای آن منطقه بسیار دارای ارزش واهمیت است. پس چطور می‌توان برای جنگل‌های زاگرسی که در معرض تخریب و تنک شدن بالا قرار گرفته، این‌گونه اظهارنظر کرد؟ حدود 2میلیون هکتار از جنگل‌های زاگرسی متاثر از مشکلات متعدد و نگران‌کننده است و با قطع یک تک درخت هم به بیابانی شدن منطقه نزدیک‌تر می‌شویم.»
این استاد دانشگاه با انتقاد از وجود نگاه اقتصادی بر جنگل‌ها می‌گوید: «با همین نگاه بود که جنگل‌های شمال از بین رفت.»
نهال به جای درخت چند میلیون ساله
هر درختی که قطع می‌شود، میزان سایه‌سار و نفوذ آب در زمین کاهش می‌یابد.فرسایش آبی و بادی خاک افزایش می‌یابد و احتمال وقوع گردوغبار و شدت گل و لای در سیلاب‌ها نیز افزایش خواهد یافت. اکوسیستم جنگل نیز دستخوش تغییر می‌شود و آبخوانها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این جملات توصیف‌های فاطمه ظفرنژاد، استاد دانشگاه و پژوهشگر توسعه آب درخصوص قطع درختان جنگلی است. او به همشهری می‌گوید: «جنگل مانند یک اسفنج عمل می‌کند و آب باران را به خوبی در خود جذب کرده و آن را وارد آبخوانها و رودخانه‌ها خواهد کرد. اما با قطع درختان و نابودی جنگل‌ها این چرخه کاملا طبیعی دچار اشکال خواهد شد.» به بیان دیگر، آنچه زودتر از دیگر عوامل در ماجرای قطع پوشش جنگلی خود را به بومیان منطقه تحمیل می‌کند، سیلاب‌های سنگینی است که در پی نابودی درختان بر منطقه حاکم می‌شود. این اظهارات در شرایطی صورت می‌گیرد که همین دیروز معاون حفاظت و اراضی سازمان جنگل‌ها در ماجرای قلع و قمع بلوط‌های سی‌سخت به بهانه تعریض جاده به همشهری گفت: به وزارت راه و شهرسازی تکلیف‌شده است 50برابر درختان قطع شده در منطقه درخت کاشته شود. او اما فراموش کرد که بگوید، آیا نهال‌هایی که قرار است جایگزین بلوط‌های کهنسال قطع شده در سی‌سخت شود، قابلیت جبران کارایی و ارزش بلوط‌های قتل عام شده را خواهد داشت؟
مسئولان سازمان جنگل‌ها در نشست دیروز چه گفتند؟
50میلیون هکتار از اراضی منابع طبیعی کاداستر شده‌اند که 9میلیون هکتار از این اراضی جنگل بود.
ازسال 74تاکنون، 20هزار کیلومتر کمربند حفاظتی در مناطق حساس ایجاد شده است.
از سال 74تاکنون، 455هزار خانوار جنگل‌نشین سوخت جایگزین و سیستم انرژی خورشیدی دریافت کرده‌اند تا میزان چوب‌بری برای تهیه زغال کاهش یابد.
یک میلیون هکتار از عرصه‌های جنگلی کشور دچار آفت و بیماری شده‌اند که همگی آنها تحت مدیریت و پایش قرار گرفته‌اند.
یک میلیون هکتار از درختان بلوط در جنگل‌های زاگرسی دچار آفت و قارچ شده‌اند که منجر به خشکیدگی کامل 10درصد از درختان آسیب دیده شد.
از سال 86تاکنون 100هزار مورد استعلام معدن به وسعت 80میلیون هکتار از جانب وزارت صمت انجام شد که با 37هزار فقره به وسعت 4.5میلیون هکتار موافقت شده است. فعالیت معدنکاوی در جنگل و بیشه‌زار مطلقا ممنوع است و با آن موافقت نمی‌شود.
2میلیون هکتار از عرصه‌های ملی کشور در اختیار دستگاه‌های اجرایی و نیروهای مسلح است که تاکنون 350هزار هکتار به منابع طبیعی بازگردانده شده است.
تاکنون از سازمان جنگل‌ها استعلام انتقال آب خزر به سمنان انجام نشده است. بدون اجازه سازمان جنگل‌ها نیز اقدامی نخواهد شد. اگر بخواهند به شکل دستوری کار را پیش ببرند، موضوع را رسانه‌ای می‌کنیم.
