گره‌زدن به کارنامه رقیب

تا انتخابات مجلس یازدهم که قرار است در دوم اسفندماه برگزار شود، زمان زیادی باقی نمانده است؛ شرایط نامساعد اقتصاد کشور و معیشت دشوار مردم یکی از محوری‌ترین موضوعات رقابت میان دو بال سیاست ایران است. به همین جهت، اصولگرایان که هم‌اکنون خود را پیروز انتخابات می‌دانند، شعار «نجات اقتصاد ایران» سر می‌دهند و می‌خواهند رسما این را شعار انتخاباتی خود معرفی کنند. پیش‌فرض طراحان این شعار این است که اقتصاد کشور توسط رقبای اصلاح‌طلب به فروچاله غلتیده و اصولگرایان می‌خواهند نجاتش دهند.
 مهدی چمران، عضو شورای ائتلاف اصولگرایان در اظهاراتی گفته که «نجات اقتصاد ایران» شعار لیست انتخاباتی این شورا خواهد بود. محسن پیرهادی، سخنگوی شورای ائتلاف نیروهای انقلاب نیز با تأیید این موضوع به فارس گفت: براساس تصمیم‌گیری کمیته گفتمان و تصویب شورای مرکزی، گفتمان «نجات اقتصاد ایران» به‌عنوان گفتمان راهبردی ائتلاف نیروهای انقلاب برگزیده شد. محمدباقر قالیباف که برای چهارمین بار علم انتخابات به‌دست گرفته و برای ورود به مجلس یازدهم ثبت‌نام کرده است نیز گفته: «امیدوارم در دوم اسفندماه همزمان با روز انتخابات، نخستین قدم گام دوم انقلاب اسلامی را برای «نجات اقتصادی کشور» برداریم و در این مسیر مجاهدت کنیم.» از مجموعه اظهارنظرهای چهره‌ها و فعالان سیاسی اصولگرا چنین بر می‌آید که آنها شعارها و رقابت‌های انتخاباتی خود را حول محور «اقتصاد» و «معیشت» مردم بنا کرده‌اند.
با این حال اصولگرایان هیچ‌گاه راهکار دقیقی تا‌کنون برای نجات اقتصاد کشور در شرایط تحریم ارائه نداده‌اند و یا به اشکال مبهم و نامفهوم به آنها پاسخ می‌گویند؛ اینکه چگونه می‌خواهند اقتصاد ایران را نجات دهند، سؤالی است که اصولگرایان آن را بی‌پاسخ گذاشته‌اند. آیا امکان رونمایی از راه‌حل‌های اقتصادی اصولگرایان پیش از پیروزی در انتخابات و پیش از به‌دست گرفتن قدرت وجود ندارد؟ آیا مردم باز هم به «شعار» و به ضمانت «شعار» اعتماد و اعتنا خواهند کرد؟
کلیدواژه‌های اصولگرایان برای پاسخ به سؤالات مورد اشاره و ادبیات مورد استفاده آنها برای عموم شناخته شده است و همگی با آنها آشنایی دارند: مقاومت، تکیه به ظرفیت‌های داخلی و استفاده از سرمایه‌های داخلی کشور، پرهیز از مذاکره و هرگونه اعتماد به آمریکا، ضرورت جداکردن بودجه از درآمدهای نفتی، بها دادن به ظرفیت‌های نسل جوان و استفاده از نیروهای انقلابی و... .
اینکه مردم به این گزاره‌ها، شعارها و دال‌های گفتمانی اصولگرایان برای سپردن قدرت به آنان چقدر اعتماد و بسنده خواهند کرد؟ بی‌پاسخ است و پاسخ این سؤال فردای روز دوم اسفندماه مشخص خواهد شد. اما پیش از آن می‌توان کمی بیشتر درباره برنامه‌ها و شعارهای انتخاباتی اصولگرایان سخن گفت.
شعارهای انتخاباتی اصولگرایان پیرامون اقتصاد کشور و معیشت مردم، بیش از آنکه مبتنی بر برنامه‌ها و راه‌حل‌ها باشد، تلاشی برای گره‌زدن معضلات اقتصادی کشور به کارنامه رقیب و پاکسازی دامن خود و انکار سهم خود از وضعیت کنونی کشور است. منتسب‌کردن عملکرد دولت دوازدهم و مجلس دهم به رقبای اصلاح‌طلب، از آن جهت است که این دولت و مجلس با حمایت جریان‌های اصلاح‌طلب روی کار آمده است. در ضرورت پاسخگویی اصلاح‌طلبان به مردم و جامعه به‌دلیل حمایت و پشتیبانی آنها از دولت و مجلس تردیدی وجود ندارد. اما آیا اصولگرایان پاسخگوی دولت‌ها و مجالس مورد حمایت خود بوده و هستند؟ یا اینکه می‌خواهند حافظه تاریخی مردم را نادیده گرفته و بار دیگر با هدف گرفتن نقاط ضعف رقیب، خود را از هرگونه پاسخگویی و مسئولیت مبرا سازند؟
راهبردها و شعارهای انتخاباتی اصولگرایان عمدتا جنبه سلبی برای سلب رقیب دارد؛ مبنای تلاش آنها این است که می‌خواهند صلاحیت رقیب برای به‌دست گرفتن قدرت را سلب کنند. سلب رقیب یکی از ترفندهای شناخته شده کمپین‌های انتخاباتی است. اما پس از موفقیت در سلب رقیب و صلاحیتش، هنوز بخشی از کار ناتمام مانده است و برای تکمیل آن و اقناع رأی‌دهندگان نیاز است که خود و صلاحیت خود را «اثبات» کرد. در این میان، اصولگرایان فعالیت‌ها و مبارزات انتخاباتی خود را بر سلب رقیب بنا گذاشته‌اند، اما همان‌ها، حرف، سخن و شعار جدیدی برای اثبات صلاحیت خود ندارند. بنابراین «اثبات خود» در زنجیره انتخاباتی اصولگرایان یک حلقه گمشده است.
این واقعیت در سخنان غلامعلی حدادعادل، رئیس شورای ائتلاف اصولگرایان به خوبی آشکار است؛ آنجا که «نارضایتی مردم از عملکرد دولت» را فرصتی برای تبلیغات انتخاباتی اصولگرایان دانست. با بیان ساده، حدادعادل نگفت که اصولگرایان چگونه می‌خواهند مردم ناراضی را راضی کنند. حدادعادل پا را فراتر گذاشته و برای «سلب» کامل رقیب، از جناح اصولگرا با عبارت «جریان اسلامگرا» یاد می‌کند تا به این طریق صلاحیت و اسلامیت اصلاح‌طلبان به‌عنوان یکی از شرایط لازم برای حضور در انتخابات را انکار کرده باشد.
راهبردهای «سلبی» و انکار صلاحیت رقیب یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین نتایج انتخابات در دوره‌های گذشته بوده است. اما آیا رأی دهندگان با حافظه‌های انباشته از تجربه، باز هم به این راهبردها اعتماد خواهند کرد؟