نصرالله حدادی :
چنار، کاج، ون (زبانگنجشک)، صنوبر، سرو، بید، بیدمجنون، داغداغان، عرعر، تبریزی، گلابریشم، توت، اقاقیا، غان و... درختانی هستند که در تهران قابلیت رشد دارند؛ هرچند عدهای معتقدند که برخی از این درختها بیگانه و «مهاجم» هستند و نباید با توجه به آبوهوای تهران، غرس شوند و به عنوان نمونه «عرعر» را مناسب حالوهوای تهران نمیدانند اما چنار، کاج، ون، سرو، بید و امثالهم را توصیه میکنند و بماند کاشت درختان توت پهنبرگ غیرمثمر در اکثر بزرگراهها و حاشیه خیابانها که میگویند منشأ اصلی تولید سفیدبالکها در تابستان هستند و کارشناسیناشده برای تهران نسخهپیچی شدهاند و باید درختانی را در خاک جا داد که با آبوهوای نسبتا خشک و صدالبته آلوده تهران همخوانی داشته باشند و «چنار»، این درخت نجیب را بهترین میدانند و الحق راست هم میگویند؛ کافیاست به هر شکلی از کاشت نهال گرفته تا «پاجوش»، این درخت را برگزینیم، در دل خاک جا دهیم و سالی 4ـ3بار به آن آب برسانیم تا در مدت بسیار کمی ریشه بدواند، دارای تنهای قرص و محکم شود و برگهای پنجهمانندش، رو به آسمان رشد کنند و نمونهای از شکرگزاری را همراه با مناعتطبع به رخ بکشند.
حالا سالهاست که چنار محوطه امامزاده صالح(ع) در تجریش، بنهکن شده است. در ارتفاعات اوین و به موازات رودخانه قدیمی این ییلاق گذشته تهرانیها، شاهد رویش 13اصله چنار از یک ریشه بودهام که متاسفانه یک اصله آن، دچار حادثه شده بود! در محدوده جماران و در نزدیکی حسینیه نامآشنای آن، 3اصله تنومند با قدمتی چندینصدساله وجود دارد اما بخشی از یکی از این چنارها را تراشیدهاند تا خودروهایی مثل کامیون، قابلیت عبور بیابند و اصلهای دیگر هم در تنگنای سیمان و آسفالت، محصور شده است. در محوطه کاخموزههای نیاوران و سعدآباد، صدها اصله درخت چنار، به ما میگویند که عمری بیش از 3-2صدسال دارند. چنارهای «مرکز علوم و ستارهشناسی تهران» در دزاشیب، خیابان عمار، کوچه شهیدصالحی، که روزگاری خانه امیراسدالله علم بوده است و همچنین چنارهای بیمارستان مسیح دانشوری (کاخ مظفری یا کاخ شاهآباد سابق) هم مثالزدنی هستند؛ ایضا چنارهای عمارت مسعودیه که ریشه برخی از آنها در گوشهوکنار این بنا خودنمایی میکند و پس از آنکه در ابتدای قرن حاضر خیابان ملت را شکل دادند،
برخی از آنها را قطع کردند و فقط ریشه در خاک ماند اما حالا برای نمایش قدمت این بنا در حیاط نسبتا وسیع آن به چشم میآیند؛ همچنین چنارهای محوطه «پارک شهر» که برخی از آنها در حیاط خانههای تخریبشده این محله قرار داشتند و پس از آنکه «پارک شهر» در نیمه دهه20شمسی ساخته و پرداخته شد، جانی دوباره گرفتند و تمامی آنها، نشاندهنده این است که بیدلیل به تهران، چنارستان نمیگفتهاند. و باز هم بماند چنارهای در حال انهدام حاشیه خیابان ولیعصر(عج)، از راهآهن تا تجریش که «کفتراش»شدن آنها، دل هر دوستدار طبیعتی را به درد میآورد.
50سال پیش 7اصله چنار را تحویل کلانتری دادند تا از آنها محافظت شود و امروز تنها یک اصله و نیم از آن باقی مانده و نمیدانم اگر تحویلش نمیدادند، امروز آیا این یک اصله هم باقی مانده بود یا نه! در این بین بد نیست یادی بکنیم از چنار جوار امامزاده یحیی(ع) در کوچهای به همین نام در خیابان امیرکبیر شرقی و چنار کفبُرشده روبهروی امامزاده سیدناصرالدین (نصرالدین) در خیابان خیام که به خاطر آنکه خیابان جلیلآباد تنگ، تاریک و خاکی، تبدیل به خیابان خیام شود، آن را قطع کردند و گفته میشود 5-4 مرد، باید دست به دست هم میدادند تا قطر آن به دست آید! در یازدهمین روز از فروردین سال1348 این خبر در روزنامهها درج شده بود: «عمر هفتچناری که در بریانک قرار دارد، یک هزار سال تخمین زده میشود و به همین جهت دستور داده شده است که به عنوان آثار کهنسال و قدیمی از آن حفظ و حراست گردد. بر اثر اقدامات انجمن محلی بریانک و حسامالسلطنه، اداره باستانشناسی طبق مقررات به کلانتری محل ابلاغ کرد که نسبت به حفظ و حراست هفتچنار هزارساله بریانک اقدام کند.
به این ترتیب هفتچنار بریانک تحویل کلانتری شد. برابر این اقدامات، مالک باغ هفتچنار یک قطعه 200متری از زمین باغ را که به فروش رسانیده، به عنوان حریم هفتچنار تعیین کرد و آن را به اداره باستانشناسی وقف کرد. انجمن محلی همچنین طی نامهای که به اداره باستانشناسی نوشت، اعلام داشت که برای نگاهداری از این درخت نادر و گرانبها و منحصربهفرد به هر طریقی که لازم میداند، اقدام کند». کار آن هم 50سال پیش به کلانتری کشید و ثمرهاش آن شد که امروز صدها تن سیمان و آسفالت، ریشههای این درخت چندصدساله را محصور کرده و آن را از بین بردهاند و این در حالی است که از آن محوطه 200متری وقفشده، هیچ اثری باقی نمانده و این درخت مانده با یک فضای 10 الی 20متری. برای نجات درختان شهرمان از زیادهخواهیهای برخی، نیاز به قوانین شدادوغلاظتری داریم.