تلاش آمریکا برای مهار حفتر

7‌ماه پس از آغاز عملیات نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی برای تصرف پایتخت، آمریکایی‌ها وارد عمل شده‌اند تا شاید بتوانند فرمانده آنها یعنی ژنرال خلیفه حفتر را برای برقراری آتش‌بس قانع کنند؛ تلاشی که نه برای نجات لیبی بلکه برای جلوگیری از افزایش نفوذ روسیه در شمال آفریقا دنبال می‌شود. یک هیأت مذاکره‌کننده آمریکایی در دیدار با خلیفه حفتر، با او در مورد توقف درگیری‌ها و آغاز مذاکرات سیاسی برای پایان دادن به بن‌بست جنگ داخلی در لیبی به مذاکره نشستند. وزارت خارجه آمریکا دیروز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این دیدار در پی سفر نمایندگان دولت وحدت ملی لیبی به واشنگتن انجام شده است. در این بیانیه جزئیات زیادی از مذاکرات آورده نشده اما اشاره شده است که نمایندگان آمریکا نسبت به حضور نیروهای روسیه در کنار نیروهای خلیفه حفتر ابراز نگرانی کرده و سو‌ء‌استفاده مسکو از بحران لیبی را محکوم کرده‌اند.
8سال پس از سقوط معمر قذافی، لیبی همچنان صحنه جنگ داخلی است و نیروهای وابسته به خلیفه حفتر، موسوم به نیروهای ارتش ملی لیبی، به 10کیلومتری طرابلس رسیده‌اند. اگرچه نیروهای خلیفه حفتر در مناطق شرق و جنوب پایتخت زمینگیر شده‌اند اما طبق آمار سازمان ملل، حملات آنها تاکنون هزار کشته به‌جا گذاشته است. بیش از 10هزار نفر از مردم نیز از ترس حملات هوایی و توپخانه‌ای، آواره مناطق دورتر شده‌اند.
لیبی پس از سقوط معمر قذافی در سال2011 میان گروه‌های سیاسی مختلف تقسیم و عملا به یک کشور چندپاره تبدیل شد. سپس 2دولت، یکی در پایتخت و دیگری در بنغازی تشکیل شد و هرکدام خود را دولت قانونی نامید. دولت مستقر در پایتخت مورد تأیید سازمان ملل بوده و دولت مستقر در بنغازی از حمایت ارتش ملی لیبی به فرماندهی حفتر بهره می‌برد. تلاش‌های بین‌المللی در نهایت باعث شد تا حدود 2سال پیش، فایزالسراج، نخست‌وزیر دولت وحدت ملی لیبی مستقر در طرابلس و خلیفه حفتر بر سر آتش‌بس و برگزاری انتخابات توافق کنند. 2سال تلاش‌ برای سامان دادن کنفرانس صلح لیبی و برگزاری انتخابات سراسری در این کشور اما با حمله نیروهای تحت فرمان ژنرال حفتر به طرابلس بی‌نتیجه مانده است. نیروهای ژنرال حفتر در اطراف طرابلس زمینگیر شده‌اند اما جت‌های جنگنده‌ آنها تاکنون چندین‌بار تنها فرودگاه فعال لیبی در پایتخت را بمباران کرده‌اند تا فعالیت آن هم متوقف شود. درصورت آغاز مرحله نهایی حمله، وضعیت در پایتخت لیبی می‌تواند به یک جنگ تمام‌عیار تبدیل شود.

رقابت کشورهای خارجی در لیبی
ژنرال حفتر طی سال‌های اخیر مورد حمایت عربستان امارات و مصر قرار داشته و این کشورها با ارسال تجهیزات نظامی و پول، سعی در تقویت نیروهای او داشته‌اند. به اعتقاد برخی تحلیلگران، حمایت این کشورها از حفتر طی سال‌های گذشته و در حمله اخیر به طرابلس، با هدف حذف نیروهای وابسته به اخوان‌المسلمین از آینده سیاسی لیبی دنبال شده است؛ تلاشی که آنقدرها موفقیت‌آمیز نبوده است. چراکه اکنون در دولت وحدت ملی لیبی، بسیاری از پست‌های کلیدی در دست نیروهای وابسته به اخوان‌المسلمین است. از سوی دیگر، غربی‌ها در چارچوب ناتو با حمایت از انقلاب مردم علیه غذافی، زمینه سقوط او را فراهم کردند اما تاکنون نتوانسته‌اند راهکاری برای بازگشت ثبات و امنیت به لیبی ارائه کنند. آنها حتی نتوانسته‌اند سیاستی واحد در قبال بحران این کشور در پیش بگیرند. حفتر تاکنون به فرانسه و ایتالیا سفر کرده و مورد استقبال مقام‌های عالی‌رتبه این کشورها قرار گرفته است. در آمریکا نیز تا پیش از آغاز حمله به پایتخت، دولت دونالد ترامپ مخالفتی با فعالیت ژنرال حفتر نداشت. ترامپ حتی در یک گفت‌وگوی تلفنی از او به‌خاطر مبارزه با گروه‌های تروریستی فعال در لیبی و حفاظت از چاه‌های نفت این کشور که در سمت شرق قرار گرفته‌اند تقدیر کرد.
اما به‌نظر می‌رسد ورود جدی‌تر روسیه به بحران لیبی باعث شده تا آمریکایی‌ها به تکاپو بیفتند. روزنامه نیویورک‌تایمز 3هفته پیش گزارش داد که نیروهای روس در کنار سربازان حفتر در حال جنگیدن هستند. به نوشته نیویورک تایمز، این نیروها مزدورانی هستند که در قبال دریافت پول به لیبی رفته‌‌اند و برای یکی از شرکت‌های خصوصی وابسته به یکی از چهره‌های نزدیک ولادیمیر پوتین کار می‌کنند. مسکو این گزارش را تکذیب کرده‌ است. شبکه الجزیره نیز به نقل از برخی منابع قطری، شمار این نیروها را حدود هزار و 400نفر اعلام کرده است.
خلیفه حفتر ،حمایت کشورهای خارجی از خود را به کلی رد می‌کند، اما برکسی پنهان نیست که لیبی سال‌هاست به صحنه رقابت دولت‌های خارجی، از خاورمیانه و آسیا گرفته تا اروپا و آمریکا تبدیل شده است. دیکتاتوری قذافی در لیبی در جریان قیام‌های موسوم به بهار عربی سرنگون شد، اما بهار عربی در لیبی در سایه رقابت گروه‌های سیاسی و جنگ داخلی تاکنون بی‌نتیجه مانده است.


مکث
خلیفه حفتر کیست؟



ارتشبد خلیفه حفتر، 75ساله است و فرماندهی ارتش لیبی را به‌عهده دارد. او جزو نظامیانی بود که قذافی جوان را در کودتای 1969برای سرنگونی پادشاه ادریس سنوسی یاری کردند. حفتر پس از کودتا به عضویت شورای فرماندهی انقلاب لیبی درآمد و بعدها از فرماندهان ارشد ارتش شد. او اما اوایل دهه1990 میلادی به‌دلیل برخی اختلاف‌ها، راهش را از دیکتاتور سابق لیبی جدا کرد و به آمریکا رفت. در بحبوحه انقلاب مردم لیبی در سال2011، او بار دیگر به لیبی بازگشت تا در آینده لیبی ایفای نقش کند. پس از سقوط قذافی، افسران ارتش گرد او جمع شدند و او را به‌عنوان فرمانده خود معرفی کردند. او طی 8سال گذشته همیشه یک پای معادلات لیبی بوده است.