بازداشت به شیوه شرلوک هولمز

ساسان شادمان منفرد_روزنامه نگار

هر زمان که وارد یک اتاق می‌شوید، ممکن است یک لیوان آب بنوشید یا روی یک صندلی بنشینید و مقداری خرده ریز را پشت سرتان روی میز یا کتابخانه قرار دهید.
 اینها سرنخ‌های کوچکی هستند که پزشکان و متخصصان پزشکی قانونی و افسران پلیس برای کشف یک جنایت مورد‌توجه قرار‌می‌دهند. فناوری‌ها و علم نیروهای پلیس برای شناسایی متهمان از سرنخ‌های حتی بسیار کوچک مثل یک تار مو، هر روز پیشرفت بیشتری می‌کند. 
برای بسیاری از ما شاید این مسئله تنها در سطح اثر انگشت باشد اما دنیایی از تحقیقات جدید در این رابطه وجود دارد.
شناسایی اثر انگشت مظنون در محل جرم به وضوح نشان می‌دهد که او آنجا بوده است؛ مهم نیست که خودش چقدر این موضوع را انکار می‌کند. موضوع اثر انگشت به‌عنوان اصل مبادله لوکارد معروف است. ادموند لوکارد، دانشمند فرانسوی نخستین کسی بود که به اهمیت این اصل در شکار مجرمان پی برد. با این حال، حدود یک قرنی می‌شود که تحقیقات صحنه جرم درحال انجام است.
مجرمان روش‌های مبتکرانه‌ای برای جلوگیری از دستگیری به‌کار برده‌اند، اما دانشمندان پزشکی قانونی آنها را با هم سازگار کرده و روش‌های جدیدی را برای جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و شناسایی شواهد ابداع کرده‌اند تا محکومیت مجرمان در دادگاه‌ها صورت بگیرد.
هنگامی که سر آرتور کانن دایل، شرلوک هولمز را خلق کرد، قدرت او علمی - تخیلی بود. توانایی هولمز در شناسایی قاتل از صدای پایش یا تشخیص مجرم از روی خاکستر تنباکویی که روی ریش‌اش باقی‌مانده، همه و همه افسانه‌ای بیش نبود و بسیار مضحک به‌نظر می‌رسید، اما با پیشرفت فناوری، حالا متخصصان می‌توانند به‌صورت علمی به کشف رازهای صحنه جرم بپردازند.
اما سریال‌های تلویزیونی پلیسی که تماشا می‌کنیم، تا چه اندازه واقع‌بینانه هستند؟ آیا متخصصان واقعا می‌توانند دقیقا تشخیص دهند، قلمی که برای نوشتن یادداشت باج‌خواهی مورد‌استفاده قرار گرفته از چه نوعی است؟ یا می‌توانند بگویند که الیاف موجود در صحنه جرم، متعلق به چه نوع لباسی بوده است؟ پاسخ این پرسش‌ها «بله» خواهد بود. به لطف کار پرزحمت متخصصان پزشکی قانونی در صحنه جرم و همچنین دانشمندان و مخترعان بزرگ که به‌صورت دائم با روش‌های جدید و بهبود یافته شواهد را به‌دست می‌آورند، کشف حقیقت از روی صحنه جرم، بسیار آسان‌تر از پیش شده است.

دنیای سرنخ‌های خرد
در دنیای متخصصان و کارآگاهان صحنه جرم، هر چیز خرد و کوچکی می‌تواند، سرنخ محکمی محسوب شود.

رنگ
لکه‌ها و پوسته‌های رنگ را می‌توان زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار‌داد و زمان و عمر آنها را حدس زد. این می‌تواند در یک صحنه تصادف کمک‌حال مأموران باشد.

شیشه
شیشه‌خرده‌ها می‌تواند نشان دهد که پنجره از داخل شکسته شده است یا از خارج. هرگونه ترک روی شیشه پنجره می‌تواند کمک کند تا سرعت برخورد یک شیء با آن را مشخص کرد.

مو
موها به‌وسیله چشم غیرمسلح قابل‌رویت هستند و می‌توانند در صحنه جرم نشان‌دهنده حضور کسی یا حرکت او حین رخداد جرم باشند.

الیاف
الیاف به‌جا مانده می‌تواند نشان‌دهنده وجود  یا حضور شیء یا مظنون در صحنه جرم باشد. از الیاف می‌توان به‌عنوان ربط‌دهنده شواهد استفاده کرد که معمولا آنها را با کمک نوار‌چسب جمع‌آوری می‌کنند.

DNA
هم قربانی و هم مجرم احتمالا آثار بیولوژیکی را از قبیل عرق، بزاق، مو، خون یا حتی شوره سر به جای می‌گذارند. اینها می‌توانند جنایتکاران و قربانیان را به صحنه جنایت پیوند دهند.

ردپای دیجیتال
پزشکی قانونی دیجیتال به‌منظور جمع‌آوری شواهد با استفاده از تجهیزات رایانه‌ای به بازیابی و تجزیه و تحلیل فایل‌ها، نام‌ها و... ذخیره شده در دستگاه‌های دیجیتال، ازجمله رایانه‌ها و تلفن‌های همراه می‌پردازد.

قدم زدن در صحنه جرم
حضور در محل وقوع جرم و جمع‌آوری شواهد و مدارک نقش بسیار مهم و اساسی‌ای در تحقیقات پلیس دارد.

شاهد خاموش
مقتول ممکن است قادر به تکلم نباشد، اما بدن او همچنان می‌تواند به مأموران تحقیقات اطلاعاتی را ارائه کند.


بازرسان کیسه‌های مربوط به مدارک را دسته‌بندی کرده و سپس آنها را به اداره پلیس منتقل می‌کنند.

بازرسان پوکه فشنگ را برای انگشت‌نگاری مهیا می‌کنند.

نوار پلیس، منطقه جرم را جداسازی می‌کند و به افراد غیرمسئول اجازه تردد در این محل را نمی‌دهد.


XBOX مخفیگاه مدارک
مجرم‌ها اخیرا به‌جای پنهان کردن بعضی چیزها در لپ‌تاپ و رایانه، آنها را در کنسول‌های XBOX مخفی می‌کردند؛ چرا که مأموران پلیس معمولا از بررسی این وسیله غافل بودند. درحالی‌که تلفن‌های هوشمند، رایانه‌ها و... را مأموران به اداره پلیس منتقل می‌کردند، دستگاه‌های بازی به‌ظاهر بی‌ضرر، اغلب نادیده گرفته می‌شدند. مجرم‌ها بسیاری از اطلاعات محرمانه مربوط به جرم را در کنسول‌های بازی و خصوصا نسل‌های جدید آن که به آسانی قابل‌اتصال به رایانه هستند، مخفی می‌کردند. دیوید کالینز، یکی از متخصصان رایانه، نرم‌افزاری را برای پزشکی قانونی ایجاد کرد که به محققان کمک می‌کند با ایجاد تصویری محتویات یک هارد XBOX را به‌دست آورند. پلیس می‌تواند با ورود به هارد درایو، فایل‌ها را مورد بررسی قرار دهد. این فایل‌ها در دادگاه قابل‌نمایش است و هیأت‌منصفه نیاز به داشتن تخصص در زمینه رایانه برای پی‌بردن به رمز و رموز فایل‌ها ندارد. 


دندان‌‌ها
دندان‌ها می‌توانند برای آزمایش DNA مورد استفاده قرار بگیرند و به‌خوبی هویت قربانی را مشخص کنند.

مخاط
اگرچه در برخی موارد مخاط بینی با خون مقتول آغشته می‌شود، اما به‌طور کلی، مخاط می‌تواند در آزمایش DNA و تشخیص هویت مقتول به‌‌کار ‌آید.

سیاهرگ‌ها
سم‌شناس‌هـا می‌توانند با آزمایش سیاهرگ‌ها، به‌وجود سم در خون مقتول پی ببرند.

زیر ناخن‌ها
مو، پوست و گاهی خون ممکن است زیر ناخن‌های قربانی یافت شود که می‌تواند حاصل درگیری بین آنها باشد. این موارد می‌تواند با آزمایش DNA منجر به شناسایی هویت قاتل شود.

معده
محتویات معده قربانی می‌تواند بگوید که او چه چیزی و کجا آخرین وعده غذایی خود را خورده است. این کار می‌تواند به آنها در تشخیص آخرین حرکت‌های مقتول کمک کند.

کبد
اینجا یکی از بهترین مکان‌ها برای آزمایش در خصوص سموم است. سم  حتی درصورتی که از رگ‌ها خارج شده باشد، در اینجا قابل شناسایی است.

استخوان‌ها
اندازه و شکل استخوان‌ها می‌تواند سن و جنسیت قربانی را تأیید کند. ضمن آنکه از روی ضربه‌های وارد‌شده به آن نیز می‌توان شواهدی را کشف کرد.

مو
به‌خاطر اتصال به سلول‌ها، مو نیز می‌تواند مورد خوبی برای آزمایش‌های DNA باشد.