شیلی؛ طوفان پس از آرامش

ادامه آشوب در پایتخت شیلی و دیگر شهرهای بزرگ این کشور، مقام‌های شیلیایی را مجبور به اعلام حکومت نظامی و اعزام یگان‌های ارتش به خیابان‌ها کرد؛ اقدامی که برای مردم این کشور یادآور حکومت دیکتاتوری ژنرال پینوشه در دهه‌های 1970 تا 1990میلادی است.
افزایش قیمت بلیت مترو طی هفته‌های اخیر نارضایتی‌هایی را در شیلی به‌دنبال داشت اما این نارضایتی‌ها ناگهان از روز جمعه و شنبه به یک آشوب تمام‌عیار تبدیل شد. معترضان چندین ایستگاه مترو را به آتش کشیدند و با بستن خیابان‌ها، تردد در سانتیاگو، پایتخت، را مختل کردند. صحنه به آتش‌کشیدن اتوبوس‌ها، فروشگاه‌ها و درگیری با نیروهای پلیس بلافاصله از طریق شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های تلویزیونی و روزنامه‌ها به سراسر جهان مخابره شد تا آن تصویری که جهان از شیلی آرام طی 3دهه اخیر داشت، به کلی فرو بریزد.
حکومت نظامی از پایتخت آغاز و به دیگر شهرها گسترش پیدا کرد. معترضان اما با بی‌توجهی به حضور نیروهای ارتش در خیابان‌ها بار دیگر دیروز به خیابان‌ها ریختند و بسیاری از اماکن عمومی را به آتش کشیدند. عده‌ای نیز در این میان به غارت مغازه‌ها و رستوران‌ها پرداختند تا وضعیت در شیلی به یک بحران ناگهانی و تمام‌عیار تبدیل شود. طبق اعلام دولت، تاکنون 7نفر در آتش‌‌سوزی فروشگاه‌ها و کارخانه‌ها جان داده‌اند. حدود هزار و 500نفر نیز از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شده‌اند که حدود نیمی از دستگیری‌ها‌ مربوط به پایتخت است.
تبدیل ناگهانی مخالفت‌ها به آشوب‌های شدید خیابانی، خود شیلیایی‌ها را هم شوکه کرده است. این کشور یکی از ثروتمند‌ترین کشورهای آمریکای جنوبی است و وقوع بحرانی اینچنینی هرگز در آن قابل پیش‌بینی نبود. مقام‌های دولتی همزمان با اعلام حکومت نظامی، از برنامه خود برای افزایش 4درصدی قیمت بلیت‌های مترو عقب نشستند اما معترضان در خیابان‌ها بی‌توجه به این تصمیم، همچنان در حال به آتش‌کشیدن مغازه‌ها و درگیری با نیروهای امنیتی هستند. اعتراض‌ آنها اکنون دیگر به قیمت بلیت مترو نیست و روی مسائل کلان‌تری همچون گرانی، اختلاف طبقاتی و شکاف درآمدی میان فقیر و غنی در شیلی متمرکز شده است.
افزایش قیمت بلیت مترو دلیل آغاز نارضایتی‌ها بوده است اما عامل روشن‌شدن آتش آشوب‌ها را باید رفتار غیرمنطقی مقام‌های دولتی دانست. وزیر اقتصاد شیلی، یک روز پس از اعلام نرخ‌های جدید بلیت مترو بدون توجه به مخالفت‌‌ها از مردم خواست تنبلی را کنار بگذارند و صبح‌ها زودتر از خواب بیدار شوند تا به ساعتی که قیمت بلیت تردد در آن افزایش پیدا کرده، نخورند. این اظهارنظر باعث خشم مردم شد. همزمان دولت قانونی را در برخورد با اعتراض‌ها فعال کرد که به سال 1958و دوران حکومت دیکتاتوری شیلی بازمی‌گردد. این اقدام، بر شمار معترضان حاضر در خیابان‌ها افزود. این روند با سخنان سباستین پینرا، رئیس‌جمهور شیلی، کامل شد که معترضان را «عده‌ای تبهکار» نامید. به گزارش خبرگزاری فرانسه، پینرا دیروز هم طی سخنانی معترضان را دشمن شیلی خواند و گفت: «ما در حال جنگ با یک دشمن قوی هستیم که بی‌توجه به هرکسی یا هر چیزی تنها به‌دنبال خشونت و اقدامات تبهکارانه است.» او معترضان را دارای سازماندهی و پشتیبانی قوی دانست و از هواداران دولت خواست مقابل آنها متحد شوند.
شیلی کشور ثروتمندی است اما آنچه در این کشور بیش از هر چیز دیگری به چشم می‌آید، فاصله میان فقیر و غنی است. مردم طبقه متوسط و پایین شیلی برای درمان خود باید هزینه‌های هنگفت پرداخت کنند و برای دیدن پزشک، مدت‌ها انتظار بکشند. کیفیت تحصیل در مدارس دولتی به‌شدت پایین است و با مدارس خصوصی فاصله بسیار دارد. نظام حقوق و دستمزد، همان نظامی است که بیش از 5دهه قبل در حکومت دیکتاتوری پینوشه پایه‌گذاری شده و حقوق‌ها را در کمترین میزان نگه‌ داشته است. به همین دلیل، شکاف درآمدی بالایی وجود دارد. درآمد ماهانه طبقه‌های مرفه بیش از 40برابر طبقه‌های فرودست است. این در حالی است که شهرهای شیلی، گران‌‌ترین شهرهای آمریکای جنوبی به شمار می‌روند.
شیلیایی‌ها پیش از این در سال‌های 2006، 2011 و 2016 نیز در اعتراض‌ به شکاف اجتماعی در کشور خود تجمع‌های خیابانی داشته‌اند اما این بار به‌نظر می‌رسد اعتراض‌ها با چاشنی خشونت ادامه‌دار خواهد بود؛ اعتراض‌هایی که با وجود اصرار دولت، رهبری و سازماندهی خاصی ندارد و تنها متوجه بی‌عدالتی و تفاوت طبقاتی در شیلی است. شیلی فعلا دیگر باثبات‌ترین کشور آمریکای جنوبی نیست.