بازگشت فرانسه به سیاست بین‌الملل

محمدامین خرمی|خبرنگار:

وزیر خارجه فرانسه شب گذشته وارد تهران شد تا امروز علاوه بر مذاکره با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه، با دیگر مقام‌های ارشد ایران دیدار و گفت‌وگو کند. رایزنی درباره زمینه‌های گسترش روابط دوجانبه و تبادل‌نظر درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی ازجمله محورهای مذاکرات ژان ایو لودریان اعلام شده است.
سفر لودریان به تهران در راستای سیاست خارجی فعالانه دولت فرانسه در دوره امانوئل مکرون قرار می‌گیرد؛ رئیس‌جمهوری که طی 9‌ماه حضورش در کاخ الیزه نشان داده به‌دنبال احیای جایگاه کشورش نه‌تنها در اروپا که در جهان است.

قدرت در فرانسه دهه‌هاست که میان 2جریان اصلی سیاسی در این کشور یعنی راست‌های میانه و چپ‌های میانه دست به‌دست می‌شود. بهار امسال اما مردم فرانسه در انتخاباتی پرشور به احزاب بزرگ این کشور پشت کردند و رأی خود را به نفع نامزدی مستقل به صندوق‌ها انداختند. امانوئل مکرون 39ساله از همان ابتدا شعار «نه چپ؛ نه راست» سر داد و وعده‌اش به‌لرزه درآوردن نظامی سیاسی در فرانسه بود. او با کسب 66درصد آرا چنین کرد.

رئیس‌جمهور جوان فرانسه خیلی زود بر متحول ساختن سیاست‌ خارجی این کشور متمرکز شد تا آنگونه که خود در جمع سفرای فرانسه در پاریس مطرح کرد معرف یک «فرانسه قوی‌، متحد و باز» باشد. امانوئل مکرون در این نشست که حدود 3‌ماه پس از انتخابش به‌عنوان رئیس‌جمهور برگزار می‌شد، طی یک سخنرانی که به‌نظر می‌رسید جملاتش با دقت خاصی انتخاب شده مهم‌ترین محورهای سیاست خارجی دولتش را تبیین کرد.

فرانسه طی سال‌های اخیر یکی از قربانیان اصلی تروریسم در اروپا بوده است. مکرون در سخنانش جنگ با تروریسم و به‌طور ویژه گروه تروریستی داعش را مهم‌ترین محور سیاست‌ خارجی دولتش اعلام کرد و افزود: «تمرکز ما بر مبارزه با داعش و پایان جنگ در سوریه خواهد بود.» اگر روسای جمهور پیشین فرانسه به‌دنبال آن بودند که در چارچوب ائتلاف‌های بین‌‌المللی در کنار آمریکا برای خود وجهه‌ای دست‌و‌پا کنند، به‌نظر می‌رسد اکنون مکرون تلاش دارد سیاست‌ خارجی مستقل و فعالانه‌ای را در زمینه بحران‌های بین‌المللی در پیش بگیرد. نیکلاس سارکوزی در مداخله نظامی ناتو در لیبی همراه دیگر کشورهای غربی شد و فرانسوا اولاند برای حفظ آبرو پس از سلسله حملات مرگبار تروریستی داعش در خاک فرانسه، به چند حمله هوایی و موشکی به پایگاه‌های داعش در سوریه بسنده کرد. مکرون اما هر دوی این اقدامات را «اشتباه» خوانده است. او در زمانی که اروپایی‌ها ترجیح می‌دهند از بشار اسد دوری کنند، نشان داده برای تعامل و مذاکره با دولت مرکزی سوریه هیچ ملاحظه‌ای ندارد.

امانوئل مکرون پس از مبارزه با تروریسم، تقویت ایده «اروپای واحد» را اولویت خود اعلام کرده است. او خود را یک «اروپایی معتقد» می‌داند و حتی بازسازی اقتصاد فرانسه را هم در راستای تقویت سازوکار اتحادیه اروپا دنبال می‌کند. مکرون وعده داده با ترمیم اقتصاد فرانسه، این کشور را دوباره در جایگاهی نزدیک به آلمان قرار دهد تا هر 2کشور بتوانند تقویت‌کننده شاکله اقتصادی این سازمان باشند. بلاتکلیفی سیاسی ماه‌های  اخیر بعد از انتخابات آلمان و همچنین بحران جدایی انگلیس از اتحادیه اروپا شرایط را برای ظهور فرانسه فراهم کرده است.

مکرون مانند دیگر روسای جمهور فرانسه، توجه به آفریقا را نیز در صدر برنامه‌های خود قرار داده و همچنان به این کشورها به عنوان مستعمره سابق فرانسه نگاه می‌کند. سفر 3‌ماه قبل او به قاره آفریقا را باید در راستای همین سیاست دانست. امانوئل مکرون 60سال پس از فروپاشی شاکله استعمار در جهان و پایان سیطره استعماری فرانسه بر سرزمین آفریقا، پا به کشورهای این قاره گذاشت تا از آغاز دوره‌ای جدید از ارتباط میان پاریس و آفریقا بگوید. اگرچه نظام استعمار فرانسه در آفریقا در میانه قرن بیستم فروپاشید اما این کشور همچنان برخی کشورهای آفریقایی را تحت کنترل و نفوذ داشت. او به‌خاطر برخی رفتارهای استعماری کشورش از مردم آفریقا عذرخواهی کرد و از تصمیمش برای پایان دادن به تسلط فرانسه بر کشورهای آفریقایی خبر داد.

امانوئل مکرون 2هفته پس از سفر به قاره آفریقا، قدم به قاره کهن گذاشت تا در نخستین سفر خارجی خود در سال جدید میلادی با شی جین‌ پینگ، رئیس‌جمهور چین، دیدار کند؛ دیداری که از تلاش 2رئیس‌جمهور برای تقویت جایگاه کشورشان در صحنه سیاست بین‌الملل حکایت داشت. رئیس‌جمهور فرانسه طی این سفر وموضع‌گیری‌هایش نشان داد به‌دنبال گسترش حوزه نفوذ کشورش فراتر از اروپا و در فضای خلأ قدرتی است که بر اثر خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و سیاست‌ خارجی انزواگرایانه دونالد ترامپ در جهان به‌وجود آمده است.

مکرون درباره مناقشه فلسطین و رژیم صهیونیستی نیز موضع مشخصی داشته است. او از ابتدا اعلام کرد حامی «راه‌حل 2دولت» است. رئیس‌جمهور فرانسه در ماجرای اعلام تصمیم دونالد ترامپ برای پذیرش بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی نیز موضعی مستقل اتخاذ کرد و تصمیم ترامپ را «تأسف‌آور» خواند. او تصمیم ترامپ را ناقض حقوق بین‌الملل و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل دانست.

اما شاید سرآمدترین موضع‌گیری امانوئل مکرون در زمینه سیاست ‌خارجی را باید موضع مشخص او در قبال توافق هسته‌ای با ایران دانست. مکرون در جمع 200نفری سفرای فرانسه از توافق هسته‌ای ایران حمایت کرد و گفت: «هیچ جایگزینی برای این توافق نمی‌توان تصور کرد.» مکرون اگرچه در مواردی درباره قدرت موشکی ایران با دونالد ترامپ همنوایی داشته اما در قبال توافق هسته‌ای و برجام موضع مشخصی را مطرح کرده است. رئیس‌جمهور فرانسه حتی فراتر از این رفته و اعلام کرده قصد دارد با هدف آغاز دوره‌ای جدید در روابط فرانسه و ایران طی ماه‌های آینده به تهران سفر کند. این سفر، نخستین سفر رئیس‌جمهور فرانسه به ایران پس از انقلاب اسلامی خواهد بود.

امانوئل مکرون نشان داده که قصد دارد در تاریخ سیاسی فرانسه پا جای پای چهره‌هایی همچون «شارل دوگل» و «فرانسوا میتران» بگذارد. فرانسه اکنون نه‌تنها به فضای سیاسی در اروپا، بلکه به زمین بزرگ سیاست در جهان بازگشته است.

ژان ایو لودریان کیست؟

با حضور امانوئل مکرون در کاخ الیزه، ژان ایو لودریان هم به انتخاب او سکان وزارت خارجه فرانسه را در دست گرفت. لودریان خیلی زود به فعالیت سیاسی رو آورد و در دهه1970میلادی، در 26سالگی به حزب سوسیالیست فرانسه پیوست. او مدتی معاون شهردار شهر کوچک «لوریان» در غرب فرانسه بود اما خیلی زود در حزب پیشرفت کرد و در 30سالگی وارد مجلس ملی فرانسه شد. او ابتدا تا سال1993 و سپس از سال1997 تا 2007 نماینده مجلس بود. لودریان بین سال‌های 2012 و 2017 در کابینه فرانسوا اولاند هدایت وزارت دفاع فرانسه را برعهده داشت. خروج نیروهای فرانسوی از افغانستان در دوره حضور او در وزارت دفاع ممکن شد. وزیر خارجه فرانسه دانش‌آموخته رشته تاریخ است.