شاهزاده در سایه

 روز گذشته پایگاه اینترنتی میدل‌‌ایست‌آی نزدیک به قطر از سفر طحنون بن‌زاید، مشاور امنیت ملی ولیعهد ابوظبی به تهران خبر داد؛ اگرچه این خبر با تکیه به قید زمانی از سوی منابع ایرانی تکذیب شد اما رسانه‌های منطقه همچنان احتمال سفر وی به تهران برای رایزنی با مقامات ایران را وارد می‌دانند؛ آن هم درحالی‌که چرخش‌های استراتژیک امارات در قبال ایران طی ماه‌های گذشته، توجه افکار عمومی در سطح جهانی را به‌خود جلب کرده است. اما طحنون بن‌زاید کیست و چرا در ساختار سیاسی امارات شخص با‌اهمیتی به شمار می‌رود؟
طحنون بن‌زاید 48ساله، برادر کوچک‌تر ولیعهد ابوظبی و ازجمله فرزندان فاطمه، محبوب‌ترین همسر شیخ زاید (مؤسس کشور امارات) به شمار می‌رود که اکنون سهم بالایی از قدرت امارات را در اختیار دارند. اگرچه طحنون در ساختار رسمی امارات چهارمین فرد قدرتمند این کشور شناخته می‌شود (بعد از شیخ خلیفه، محمد بن‌راشد و محمد بن‌زاید)، اما در عمل بعد از ولیعهد ابوظبی، دومین فرد صاحب نفوذ و قدرت در این شیخ‌نشین حاشیه عربی خلیج‌فارس است. علاوه بر تمام اینها، طحنون طی سال‌های گذشته نقش‌آفرینی ویژه‌ای در معادلات منطقه‌ای و حتی بین‌المللی داشته است؛ از جنگ یمن گرفته تا بحران داخلی لیبی و حتی انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا!

صاحب امپراتوری اقتصادی-تسلیحاتی
در هم تنیدگی شاخه‌های اقتصادی- امنیتی امارات که تأثیر مهمی بر معادلات منطقه‌ای و جهانی داشته را بهتر از هر جای دیگری می‌توان در مسیر زندگی طحنون بن‌زاید یافت. او از دهه90 مجموعه اقتصادی بزرگ «رویال گروپ» را تاسیس کرد که امروزه بیش از 70شرکت بین‌المللی با نزدیک به 20هزار نیرو را تحت پوشش خود دارد؛ از رستوران‌های زنجیره‌ای گرفته تا صنایع تسلیحاتی. وی همچنین در میانسالی با استفاده از نفوذ خود در خانواده حاکم امارات به‌عنوان رئیس بانک اول خلیج (با بیش از یک‌میلیارد دلار سرمایه) انتخاب شد؛ اگرچه در ادامه به این هم اکتفا نکرده و با ادغام بانک اول خلیج و بانک ملی ابوظبی، «بانک اول ابوظبی» را به‌عنوان یکی از ثروتمندترین بانک‌های جهانی (با بیش از 175میلیارد دلار سرمایه) تاسیس کرد. منابع متعددی در سال‌های گذشته از نقش این بانک در تشدید فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها علیه برخی کشورها و گروه‌ها (از ایران، ترکیه و قطر گرفته تا اخوان‌المسلمین یا حماس و حزب‌الله) پرده برداشته‌اند.
طحنون یکی از چهره‌های اساسی در مسیر ورود امارات به باشگاه کشورهای فعال در صنایع نظامی به شمار می‌رود. وی علاوه بر نقش‌آفرینی در میزبانی امارات از نمایشگاه دوسالانه نظامی IDEX، شرکت‌های تسلیحاتی متعددی ازجمله EDIC را در این کشور تاسیس کرد. این شرکت تولید‌کننده نفربرهای مشهور انیگما است که طی سال‌های گذشته به وفور در بحران‌های نظامی یمن و لیبی مورد استفاده قرار گرفته است.
به گزارش شبکه الجزیره، شرکت‌های تسلیحاتی زیرنظر طحنون در سال‌های اخیر موفق به نفوذ در قلب شرکت‌های تسلیحاتی آمریکایی و اروپایی از طریق انعقاد قراردادهای شراکتی شده‌اند؛ امری که مقدمه را برای ورود «تکنولوژی‌های حساس نظامی-اطلاعاتی» به امارات مهیا کرده است. تمام اینها در حالی است که نام طحنون در پرونده شنود مکالمات تلفنی سیاستمداران منطقه خاورمیانه (از جمله امیر قطر، ولیعهد عربستان یا نخست‌وزیر لبنان) به‌عنوان یکی از متهمان اصلی مطرح است.

بازوی ولیعهد در سیاست خارجی
طحنون طی سال‌های گذشته علاوه بر توسعه امپراتوری تسلیحاتی- اقتصادی خود، مستقیما به نقش‌آفرینی در معادلات حساس منطقه نیز پرداخته، اگرچه نامش کمتر در رسانه‌ها شنیده می‌شود. برای مثال از او به‌عنوان یکی از معماران اصلی جنگ یمن یاد می‌شود، مخصوصا به‌دلیل روابط ویژه‌ای که با ولیعهد جوان سعودی، محمد بن‌سلمان دارد. طحنون مسئول ویژه اتاق هماهنگی عملیات «توفان قاطعیت» بین سعودی و امارات بوده و به گزارش شبکه الجزیره، نقش مهمی در مهار تنش‌های میان این 2 کشور در سال 2016بعد از ورود به عدن داشته است.
وی همچنین نقش پر رنگی در بحران لیبی دارد، تا جایی که علاوه بر تامین تسلیحات و منابع مالی لازم برای شبه‌نظامیان ژنرال حفتر، فرماندهی پایگاه هوایی المرج را نیز مستقیما در اختیار داد؛ پایگاهی که از آن برای حمله به دولت قانونی لیبی در طرابلس استفاده می‌شود. از سوی دیگر، منابع قطری بارها از طحنون بن‌زاید به‌عنوان فرمانده جنگ اقتصادی ابوظبی علیه دوحه نام برده‌اند. وی با استفاده از توان اقتصادی خود، به‌ویژه در بانک اول ابوظبی اقدامات گسترده‌‌ای را به منظور کاهش ارزش ریال قطر مقابل دلار انجام داد؛ همان سناریویی که از قضا توسط این کشور نسبت به لیر ترکیه نیز پیاده شد.
اما شاید مهم‌تر از تمام آنچه ذکر شد، نقش وی در ارتباط اعضای ستاد ترامپ با برخی مقامات اقتصادی- امنیتی دولت روسیه بوده است. رسانه‌های آمریکایی بعد از طرح نام طحنون بن‌زاید در پرونده دخالت روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور از وی به‌عنوان «معمار ملاقات جزیره سیشل» نام می‌برند؛ ملاقاتی که گفته می‌شود در جریان آن، برخی نزدیکان ترامپ برای نخستین بار با صندوق سرمایه‌گذاری ملی روسیه و چند تن از مقامات امنیتی این کشور ملاقات کردند. به گزارش روزنامه نیورک‌تایمز، طحنون بن‌زاید نقش مهمی در راه‌اندازی ائتلاف عربی- آمریکایی علیه ایران بعد از توافق برجام داشته؛ ائتلافی که البته اکنون به اعتراف رسانه‌های غربی و عربی شکست خورده است.