سرانجام شاخه بین‌المللی شرکت دولتی نفت چین از سرمایهگذاری در فاز11 پارس‌جنوبی کنار رفت و حالا پس از خروج توتال فرانسه و شرکت چینی، این پتروپارس است که باید 100درصد اجرای این فاز را بر دوش بکشد. 12تیرماه سال96 بود که قرارداد توسعه بخش فراساحل فاز11 پارس‌جنوبی به رهبری شرکت توتال با سهم 50.1درصدی، سی‌ان‌پی‌سی چین با سهم 30درصدی و پتروپارس با سهم 19.9درصدی، در حضور بیژن زنگنه، وزیر نفت در تهران امضا شد. این نخستین قرارداد مهم سرمایهگذاری در پارس‌جنوبی پس از برجام بود که ارزش آن 4.8میلیارد دلار برآورد می‌شد. البته در همان زمان موضوع ماندن یا نماندن توتال، به‌دلیل رویکردهای دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. سرانجام توتالی‌ها که نتوانستند از آمریکا برای سرمایهگذاری چراغ سبز بگیرند، انصراف خود را از مشارکت در این پروژه اعلام کردند، در نتیجه چین ماند و ایران. انتقادها از انصراف توتال و فشار منتقدان سیاسی دولت به زنگنه به اوج خود رسید، حالا باید دید واکنش آنها به کنار رفتن شرکتی که سهامدار آن دولت چین است و دارای روابط راهبردی با ایران، چه خواهد بود.
دیروز بیژن زنگنه، وزیر نفت که به همراه برخی مدیران شرکت ملی نفت ایران به بازدید و گفت‌وگو با مدیران شرکت مپنا رفته بود، رسما اعلام کرد شرکت چینی از قرارداد توسعه فاز11 پارس‌جنوبی به‌طور کامل خارج شده و این فاز را به‌طور کامل شرکت ایرانی پتروپارس توسعه می‌دهد. او قول داد تا آخر امسال نخستین جکت در این فاز نصب و سپس کار حفاری چاه‌ها آغاز شود تا در گام نخست 500میلیون فوت مکعب گاز برداشت شود.
خطر افت فشار پارس‌جنوبی
اصلی‌ترین علتی که زنگنه در تیرماه سال96 حاضر به امضای قرارداد با توتال شد، استفاده از توان فنی و اجرایی این شرکت فرانسوی برای نصب یک سکوی 20هزار تنی فشارافزا برای جلوگیری از افت تولید گاز در فازهای مختلف پارس‌جنوبی بود. او دیروز درباره سرانجام سکوی فشارافزایی، اعلام کرد: این موضوع به مذاکراتی که با مپنا و سایر شرکت‌ها داریم، بستگی دارد. زنگنه در پاسخ به پرسشی درباره علت امضای قرارداد با توتال و سی‌ان‌پی‌سی، توضیح داد: قصد داشتیم برای این فاز منابع خارجی جذب کنیم و سیستم فشارافزایی هم اجرا شود، شرکت پتروپارس هم قرار بود این سیستم را در کنار شرکت‌های خارجی یاد بگیرد. زنگنه البته سربسته پاسخ منتقدانش را داد و گفت: معتقد نیستیم در همه کارها از ابتدا می‌توانیم مدرک دکتری داشته باشیم. البته داریم می‌گیریم ولی روش درستی نیست. فعلا باید ببینیم برای فشارافزایی چه کاری می‌توانیم انجام دهیم.
این موضع‌گیری زنگنه نشان می‌دهد وزارت نفت امیدوار بود در سایه برجام، هم از گذر سخت تنگنای مالی و هم دشواری‌های دسترسی به فناوری پیشرفته، برای افزایش تولید در پارس‌جنوبی نهایت بهره را ببرد اما حالا با رفتن توتال و چین، تکیه‌گاه اصلی وزارت نفت، در بخش مالی، به منابع صندوق توسعه ملی دوخته شده و زنگنه برای رفع نیاز فنی دست‌کم به امکان‌سنجی توان شرکت‌هایی ازجمله مپنا چشم دوخته است.
رمزگشایی از سکوی پرش
به گزارش همشهری، دلیل این را‌که چرا وزارت نفت اصرار داشت توتال در پارس‌جنوبی بماند و چرا چینی‌ها حاضر به ماندن نشدند، می‌توان در اظهارنظر یک‌ماه پیش محمد مشکین‌فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس جست‌وجو کرد. او توضیح می‌دهد: حجم سکوهایی که هم‌اکنون در پارس‌جنوبی نصب می‌شود، ۲۵۰۰ تن است، درحالی‌که حجم سکوی فشارافزا ۲۰ هزار تن می‌شود؛ یعنی 8برابر سکوهایی که در پارس‌جنوبی نصب می‌شود. به گفته او، هم‌اکنون زیرساخت‌های لازم برای ساخت این سکوها در یاردهای تاسیساتی داخل کشور مانند صدرا، تاسیسات دریایی، ایزوایکو و صف وجود ندارد. به گفته او، انتخاب توتال در بعد فنی، استفاده از توان این شرکت برای اجرای سکوی فشار‌افزای 20هزار تنی و انتقال دانش فنی توتالی‌ها به شرکت‌های ایرانی بود. حالا نه توتال مانده و نه چین و تنها پتروپارس باقی مانده است. به گفته مشکین‌فام، پتروپارس قرار نیست سکوی فشارافزا بسازد و این شرکت طرح توسعه فاز۱۱ را همانند دیگر پروژه‌هایی که تاکنون اجرا کرده، انجام می‌دهد و گاز را به خشکی منتقل می‌کند و تکلیف افت فشار و ساخت سکوی فشارافزا بعدا مشخص می‌شود.
گزینه فعلی شرکت ملی نفت، شرکت مپناست. باید روشن شود آیا آنها با مپنا می‌توانند درباره سکوی 20هزارتنی به نتیجه برسند. پیش از بازگشت تحریم‌های آمریکا، شرکت ملی نفت ایران با یک شرکت فرانسوی، برای انجام یک طراحی بنیادی با هدف ساخت سکوی فشارافزا، قراردادی امضا کرده ولی حالا راه سخت‌تر این است که آیا می‌توان از روی این طرح، الگوی بومی را ساخت؟ مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس می‌گوید: خیلی سخت است.
دیدار با مپنایی‌ها
زنگنه با اعلام خبر خروج کامل چینی‌ها، به دیدار مدیران مپنا رفت و خواسته‌اش را اینگونه اعلام کرد: به آنها گفتم انتظار ما این است که مپنا در بخش «های‌تک» و خدمات فنی و مهندسی نفت کمک کنند. زنگنه گفت: از فرصت تحریم‌ها باید برای توسعه صنایع داخلی استفاده کنیم. او درعین حال یادآوری کرد: هم‌اکنون حداقل دو‌سوم کارهای صنعت نفت را داخلی‌ها انجام می‌دهند. او درباره بخش بغرنج پروژه یعنی ساخت سکو و فشارافزایی،تأکید کرد: برای این بخش با شرکت‌های داخلی ازجمله مپنا مذاکراتی را آغاز کرده‌ایم.
طعنه به هندی‌ها
زنگنه که حالا می‌داند نه توتالی در کار است و نه چین، طعنه‌ای هشدارآمیز به هندی‌ها زد که از همین حالا تکلیف خود را در ارتباط با سرمایهگذاری در میدان فرزادB روشن کنند. او به صراحت اعلام کرد: به هندی‌ها اعلام کرده‌ایم که شرایط خود را اعلام کنند تا اگر نیامدند، بعدا گله‌ای نداشته باشند. حالا باید دید پس از چین، نوبت هندی‌ها‌ست؟
پاسخ چشمآبی به اتهام سنگین
وزیر نفت همچنان با اتهام سنگین منتقدان مواجه است که او را به همکاری با شرکت‌های غربی متهم می‌کنند. زنگنه در پاسخ به اینکه برخی شما را وزیر علاقه‌مند به چشم‌آبی‌ها می‌دانند، به شوخی گفت: بنده خودم هم چشمآبی هستم، پس نمی‌توانم در این مورد چیزی بگویم، اما این ایده تاسیس مپنا، فرآب، پتروپارس و پتروایران را کسی مطرح کرده که این نوع اتهام‌ها به او وارد می‌آید. اگر اتهام‌زدن مالیات داشت، حتما درآمد آن بیشتر از نفت بود.
در انتظار پاسخ دلواپسان
دست‌کم از زمان خروج آمریکا از برجام و انصراف توتال از سرمایهگذاری در پارس‌جنوبی، دلواپسان و منتقدان سیاسی دولت انتقادها و فشارهایشان را نه فقط علیه وزیر نفت که حتی به محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، روزبه‌روز افزایش داده‌اند؛ اتهام و انتقادی از جنس اینکه آنها فقط نگاه‌شان به غرب دوخته شده و کمتر از ظرفیت‌های دیپلماسی برای تقویت روابط خارجی ایران با کشورهای شرق آسیا و به‌طور روشن چین، استفاده می‌کنند. حالا که گزینه مطلوب منتقدان به‌طور کامل از فاز 11پارس‌جنوبی کنار رفته، پاسخ منتقدان به افکار عمومی چه خواهد بود؟ البته ایران همچنان سیاست همکاری و نگاه به شرق به‌ویژه چین و در یک افق دوردست با هند را دنبال می‌کند، زیرا این دو کشور از خریداران اصلی نفت ایران هستند و اشاره دیروز محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در صحن علنی مجلس درباره یک برنامه راهبردی همکاری با چین در 25سال آینده نشان می‌دهد تهران و پکن به آینده نظر دارند، حالا که چین از فاز11 رفته، باید دید در کجا نشانه‌های حضور چینی‌ها ظهور خواهد کرد؟ نتیجه روشن است، توتال رفت چون تحریم بود، چین رفت چون توان فنی نداشت، پتروپارس و مپنا گزینه‌های فعلی وزارت نفت هستند.
بن‌بست نگاه به شرق در فاز11
چینی‌ها، ایران را در پارس‌جنوبی تنها گذاشتند
در همینه زمینه :
