نخستین گام خودرو محوری
نخستین روزهای حکومت رضاخان تهران همراه بود با تغییرات اساسی در خیابانهایش. در سال ۱۳۰۸ که گسترش و تعریض خیابانهای تهران شروع شد خطوط تراموای اسبی را زیر خاک کردند اما در عوض اتوبوس و اتومبیل روبه گسترش گذاشت.
در آن سال۱۵۲۲ دستگاه اتومبیل سواری و ۱۱۰۵دستگاه کامیون و اتوبوس و مینیبوس از ۱۵۴کارخانه مختلف جهان به ایران وارد شد. بیشتر این اتومبیلها آمریکایی و بقیه ساخت آلمان، فرانسه، ایتالیا یا انگلیس بودند.
حملونقل شهری و بینشهری هم وارد دوره جدیدی شد. تاکسی کمکم رونق میگرفت و اتوبوس شهری و برونشهری جای خود را باز میکرد. در دیماه ۱۳۰۵ مجلس قانون اجازه اتوبوسرانی تهران - شمیران توسط یک شرکت تجارتی دانمارکی را به تصویب رساند. در ماده سوم این قانون آمده بود: «کمپانی متعهد است لااقل بیستویک اتوبوس در هفت خطی که در نظامنامه تعیین خواهد شد حاضر نموده و حرکت بدهد. به علاوه کمپانی عهدهدار میشود که در تمام ایام سال یک اتوبوس صبح و یک اتوبوس عصر به تجریش فرستاده و عودت دهد».کرایه این اتوبوس 8شاهی بود و افزایش آن هر سال اول خرداد با توافق شرکت و دولت ایران تعیین میشد. البته پیش از واردات خودروها، قوانین راهنمایی و رانندگی به تصویب رسیده بود.
۲۳ اردیبهشت ۱۳۰۷ مقرراتی برای عبورومرور وسایل نقلیه وضع شد.
اما این بار تدوین مقررات با کمک متخصصان خارجی نظیر «پطروس» و «وارنه» فرانسوی و متخصص دیگری به نام «فایک» انجام شد.
آنها برای معاینه اتومبیل، آزمایش رانندگی و دادن گواهینامه استخدام شدند و به کمک آنها نظمیه قواعد اصولی را از کتابهای خارجی استخراج و تابلوهای ایست، سرعت مسیر، توقف ممنوع و... را تهیه کرد. به وسیله آنها به مأموران تعلیم داده شدند که برای نخستین بار سر چهارراه بایستند و با دستکش و کفگیرکی سفید فرمان بدهند. البته به راحتی میتوان تصور کرد که این ماجرا موضوعی شد برای ازدحام دوباره مردم. این تصمیم بلدیه تا مدتها مردم را بر سر چهارراهها نگه داشت و موجب تفریح آنان شد.
کمکم چارچوبهای حملونقل شهری در تهران در حال مشخص شدن بود و در آن سالها عوارضی که برای مصارف بلدیه از وسایل نقلیه به صورت سالانه دریافت میشد، به این ترتیب بود:
درشکه 15 قران
چهارچرخه بارکش 15 قران
کالسکه بدون ملاحظه عده اسب 3قران
اتومبیل یک تومان
واگن اتومبیل 6 قران
دلیجان 4 قران
گاو بارکش و الاغ 3 شاهی، قاطر و اسب و یابو 5 شاهی، شتر 6 شاهی.