خاورمیانه
اولین عقب‌نشینی
عربستان سعودی برای نخستین‌بار از آغاز جنگ یمن، پیشنهاد آتش‌بسی یک‌طرفه و جزئی را مطرح کرد
4سال بعد از شروع جنگی که از سوی دبیرکل سازمان ملل با عنوان «سیاه‌ترین بحران انسانی معاصر» توصیف شده، حالا عربستان سعودی برای نخستین‌بار از ضرورت پایان نزاع و آتش‌بس سخن می‌گوید؛ آن هم درحالی‌که طی این سال‌ها با تمام میانجیگری‌های بین‌المللی برای هدف توقف حملات نظامی به شهرهای مختلف یمن مخالفت کرده بود. اگرچه طرح اولیه آتش‌بس عربستان به فاصله کوتاهی بعد از انتشار، با مخالفت قاطعانه دولت یمن و جنبش انصارالله روبه‌رو شد اما بسیاری از رسانه‌ها این تحول را سرآغازی بر پایان یکی از غیرانسانی‌ترین جنگ‌های تاریخ خاورمیانه به‌شمار آورده‌اند. جزئیات طرح ناکام سعودی‌ها چه بود، چرا با مخالفت یمنی‌ها روبه‌رو شد و از تمام اینها مهم‌تر، علت چرخش عربستان از جنگ به صلح چیست؟
یمنی‌ها به کمتر از «توقف کامل جنگ» راضی نیستند
وال‌استریت ژورنال، نخستین رسانه‌ای بود که خبر این طرح به همراه جزئیات محدودی از آن را به نقل از 2منبع ناشناس از دولت سعودی منتشر کرد. به نوشته این روزنامه، طرح ریاض شامل آتش‌بسی «یک‌طرفه» و «جزئی» است که تنها شامل 4شهر یمن، ازجمله صنعا می‌شود. صنعا نخستین شهری بود که کنترل آن در جریان درگیری‌های سال2014 از دولت منصور هادی (وابسته به عربستان) خارج شد و در اختیار نیروهای انصارالله قرار گرفت. اگرچه طی این سال‌ها جنگ یمن ابعاد بسیار پیچیده‌ای پیدا کرده اما نخستین هدف از آغاز عملیات طوفان قاطعیت، بازگرداندن دولت هادی به صنعا بود؛ هدفی که تا به امروز محقق نشده است. در این گزارش همچنین آمده: دولت عربستان آمادگی دارد در صورت موفقیت آتش‌بس اولیه در 4شهر یمن، اجرای این طرح را در سایر شهرهای یمن نیز توسعه داده و به این ترتیب، شرایط را برای پایان جنگ مهیا کند.
با این حال طرح یادشده به شکل قاطعانه‌ای از سوی یمنی‌ها رد شد؛ محمدعلی حوثی، رئیس شورای انقلاب یمن به فاصله کمتر از یک‌ساعت از انتشار این گزارش در صفحه توییتر خود نوشت: هیچ طرحی که ضامن «توقف کامل» تجاوز همه‌جانبه علیه یمن نباشد مورد قبول ما نیست و اعتباری نخواهد داشت. روزنامه الاخبار لبنان در این زمینه نوشت: اکنون مقاومت یمن در موقعیتی قرار دارد که قادر است شروط هرگونه مذاکره و یا حتی فراتر از آن، آتش‌بس احتمالی را برای طرف مقابل تعیین کند و بر این اساس پذیرش طرح پیش‌دستانه سعودی‌ها تصمیم عاقلانه‌ای به‌شمار نمی‌رود.
چرخش‌های ناگهانی بعد از حملات آرامکو
موضع جدید عربستان نسبت به جنگ یمن برای همه تعجب‌آور بوده است؛ تا جایی که حتی وال‌استریت‌ژورنال نیز در پایان گزارش اختصاصی خود تلاش کرد پاسخی تحلیلی برای این پرسش ارائه دهد؛ پاسخی که البته بیشتر ناظر به یمن بود تا عربستان!
به ادعای این روزنامه، علت اصلی چرخش ناگهانی عربستان، طرح حسن نیت انصارالله برای توقف حملات پهپادی و موشکی علیه منابع ملی و مراکز نظامی سعودی بوده است. این روزنامه می‌نویسد: عربستان گام اول یمنی‌ها را بی‌پاسخ نگذاشت و حرکت در مسیر صلح را انتخاب کرد. اما پرسش اینجاست که چرا عربستان سعودی طی 4سال گذشته به ده‌ها طرح حسن نیت یمنی‌ها پاسخ مشابهی نداده و مسیر صلح را انتخاب نکرده بود؟
روزنامه العربی الجدید در این‌باره می‌نویسد: عربستان در حالی طرح آتش‌بس جزئی را مطرح کرده که بعد از 4سال جنگ، اکنون دایره آتش به عمق راهبردی این کشور رسیده است؛ به‌گونه‌ای که حتی تأسیسات نفتی آرامکو نیز دیگر در مقابل حملات انصارالله مصون نیستند؛ آن هم درحالی‌که آمریکا و سایر متحدان غربی این کشور عملا نشان دادند اقدام نظامی قابل توجهی برای جلوگیری از تکرار این حملات انجام نخواهند داد. تشدید حملات به عمق راهبردی سعودی در شرایطی است که مهم‌ترین متحد منطقه‌ای این کشور، یعنی امارات که ستون دوم ائتلاف عربی در جنگ یمن بود نیز عملا موقعیتش را تغییر داده و حتی به‌نظر می‌رسد خواهان بهبود روابط خود با صنعا و تهران است. در این زمینه روزنامه وال‌استریت‌ژورنال با بررسی وضعیت بازار جهانی نفت نوشت: بعد از حملات آرامکو و کاهش موقت تولید نفت عربستان، امارات روزانه تا سقف 100هزار بشکه به سهم خود از بازار افزوده و عملا برنده اصلی این حادثه به‌شمار می‌رود؛ آن هم درحالی‌که امارات تاکنون از محکومیت مستقیم ایران یا حتی یمن در اثر این حادثه اجتناب کرده است. اگرچه با موضع منفی صنعا، پرونده آتش‌بس در جنگ یمن فعلا بسته شده اما نگاهی به تحولات اخیر نشان می‌دهد این جنگ بیش از هر زمان دیگری به پایان خود نزدیک شده است؛ امری که ثابت می‌کند توان نظامی یمن از مواضع رسانه‌ها، سازمان‌های حقوق بشری و حتی برخی سیاستمداران پرنفوذ بین‌المللی در مهار جنگ‌طلبی ولیعهد عربستان سعودی بیشتر بوده است.
در همینه زمینه :
گزارش
گفت‌وگو
گزارش
گزارش