رای مشروط استان به یک طرح

فاطمه امامی| قم – خبرنگار همشهری:

شاید نخستین بار اسفند سال گذشته بود که در جلسه شورای شهر قم رئیس و چند نفر از اعضا و همچنین معاون شهردار نسبت به توقف اجرای طرح تقاطع غیرهمسطح بلوار شهید کیوانفر و خیابان امام خمینی(ره) به شورای ترافیک انتقاد کردند. 

«عبدالله جلالی» رئیس شورای اسلامی شهر در آن جلسه از نامه شهردار قم به مسئولان مربوطه در این زمینه خبر داد و مطرح کرد که این طرح ابتدای امسال باید آغاز شود. معاون شهردار قم هم حق اظهار نظر شورای ترافیک برای اجرای طرح‌های عمرانی را زیر سوال برد. 11اردیبهشت امسال بود که جمعی از مدیران استان از استاندار و شهردار گرفته تا معاونان و رئیس و اعضای شورای شهر و حتی راه و شهرسازی، برای تصمیم‌گیری درباره این طرح و بازدید میدانی به تقاطع خیابان امام خمینی(ره) و شهید کیوانفر رفتند. در آن جلسه هم بحث‌های زیادی درباره سناریوهای مختلف مطرح شد.


گزینه‌های اجرای طرح

چند هفته قبل بود که رسانه‌ها از برگزاری جلسه‌ای در شورای شهر قم برای الزام شهرداری به اجرای این تقاطع با وجود همه مخالفت‌ها خبر دادند. با اجرای این طرح در محل تقاطع بلوار شهید کیوانفر و خیابان امام خمینی(ره) یک زیرگذر ایجاد خواهد شد که رمپی هم به سمت بلوار زینبیه دارد و می‌تواند سرعت ترافیک را در این محدوده تقریبا 500 متری افزایش دهد.

گزینه دیگر اجرای این طرح زیرگذر شدن کیوانفر بود که به دلیل تملک‌های سنگین و وجود پل آیت‌الله کاشانی کاری غیر ممکن به نظر می‌رسد و اگر هم شدنی باشد یک طرح چند صد میلیارد تومانی است.

در عوض محور امام خمینی(ره) یک محور شریانی درجه‌ یک است، اما نقش تجاری‌اش نسبت به محور کیوانفرکمرنگ‌تر است و می‌شود با تملک‌هایش کنار آمد. با این حال، موضوع به اینجا ختم نمی‌شود و در طرف دیگر ماجرا سئوال‌های بسیاری در اجرای این طرح وجود دارد. این طرح در یک محور پر ترافیک بین 2 میدان بسیار شلوغ واقع شده. سئوال این است که اگر ترافیک با سرعت 100 کیلومتر از 500 متر محل اجرای این طرح رد شود، با توجه به حجم ترافیک روبه‌رو و پشت سر، چه مشکلی برطرف شده است؟

این‌که برای سریع رد شدن از 500 متر ترافیک در یک محور و رسیدن از یک چراغ قرمز به چراغ قرمز بعدی، طرحی با هزینه اولیه 35 میلیارد تومان اجرا کنیم چه توجیهی دارد؟ تقاطع‌های غیرهمسطح در مسیرهایی معنی پیدا می‌کنند که چراغ را حذف کنند و ترافیک به صورت روان و بدون توقف ادامه یابد، نه این‌که صرفا فاصله زمانی بین 2 چراغ قرمز کوتاه‌تر شود.

نکته دیگر این‌که طرح شهرسازی خیابان امام خمینی(ره) توسط مشاور در معاونت شهرسازی در حال تهیه است. در این طرح جداره‌ها، پیاده‌روها، عقب‌نشینی و بسیاری موضوعات دیگر بررسی می‌شود. حالا چرا پیش از تکمیل این طرح و گرفتن نظر مشاور، چنین طرحی در این خیابان مطرح می‌شود؟

از طرفی 2 مشاور گذرراه و باوند به طور مشترک در حال مطالعه میدان مطهری هستند. بر اساس این مطالعات قرار است طرح‌های آرام‌سازی ترافیک از میدان سعیدی تا میدان مطهری اجرا شود تا شاهد کاهش حجم ترافیک به سمت حرم مطهر و این 2 میدان باشیم. حالا با وجود این مطالعات و اهداف در طرح‌های پیشنهادی آینده، اجرای تقاطع کیوانفر برای انتقال سریع‌تر ترافیک به سمت میدان سعیدی و میدان مطهری چه توجیهی دارد؟ آیا قرار است مشاورها فعالیت کنند تا طرح‌ها به صورت کارشناسی پیش بروند یا این‌که برای طرح‌های مورد علاقه مدیران، توجیه کارشناسی پیدا کنند؟

دامنه این موضوع در روزهای اخیر به نشست خبری استاندار هم رسید. پاسخ معاون استاندار قم مبنی بر ایراد شهرسازی این طرح و از دست دادن منظر حرم مطهر، دستمایه انتقادهای بیشتر رسانه‌ها شد.


مخالفت‌ها؛ سلیقه‌ای یا کارشناسی

«روح‌الله امراللهی» رئیس کمیسیون حمل‌و‌نقل شورای اسلامی شهر قم هم در خبری که در سایت شهرداری قم منتشر شد، به سخنان معاون استاندار پاسخ داد.

او در این مصاحبه تأکید کرده که اجرای این تقاطع به این دلیل که به صورت زیرگذر انتخاب شده هیچ ضربه‌ای به حریم قدسی حرم مطهر نمی‌زند. وی گفته مخالفت‌هایی که با نوع اجرای طرح وجود دارد سلیقه‌ای است.

به گفته این عضو شورای شهر، اگر قرار باشد به جای خیابان امام خمینی(ره)، خیابان کیوانفر زیر سطح برود، به دلیل وجود پل هوایی در ادامه مسیر، زیرگذر باید به‌صورت تونل تا تقاطع معصومیه ادامه پیدا کند که منطقی نیست و هزینه سرسام‌آوری را نیز به شهر تحمیل می‌کند.

«محسن بهشتی»، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قم اما معتقد است روال اجرای طرح‌های عمرانی در قانون مشخص شده و پیش از تصویب در شورای ترافیک و در صورت لزوم کمیسیون ماده 5 نمی‌توان پروژه‌ای را اجرا کرد.

وی گفت: به استناد مطالعات طرح جامع حمل‌و‌نقل شهر و با توجه به بازدیدهای میدانی این محل در اولویت اجرایی تقاطع غیرهمسطح نیست. ما اولویت‌های دیگری داریم که یک نمونه‌اش تقاطع هفت‌تیر و کیوانفر در نزدیکی همین طرح و در منطقه 3 شهری است.

وی با تأکید بر این‌که خیابان امام خمینی(ره) به عنوان یک خیابان تاریخی و اولین خیابان حرم‌نمای قم باید مسطح بماند اظهار کرد: اگر بپذیریم که اجرای این طرح اولویت فوری دارد کیوانفر باید از زیر سطح خیابان امام خمینی(ره) عبور کند تا همان طور که آن طرف حرم مطهر بلوار پیامبر اعظم(ص) با هزینه زیاد ایجاد شد، در این سمت هم یک خیابان 80 ساله را از دست ندهیم.

بهشتی با اشاره به اصرار اعضای شورای شهر برای اجرای این طرح گفت: با احترام به اعضای شورای شهر، بدنه کمیسیون ماده 5 و شورای ترافیک وزن فنی بیشتری در مقایسه با دوستان شورای شهر دارند. قانون گذار هم به همین دلیل این مسئولیت را به شورای ترافیک و کمیسیون ماده 5 داده است نه شورای شهر.

وی با تأکید بر این‌که نگاه توسعه منطقه‌ای با استفاده ابزاری از تقاطع غیرهمسطح انجام‌پذیر نیست افزود: این نگاه که فکر کنیم در یک منطقه تقاطع غیرهمسطح ایجاد نشده باید تلاش کنیم تا به وجود بیاید و ربطی به تعادل و توسعه شهری در مناطق ندارد.

بهشتی با اشاره به این‌که جریان ترافیک باید محوری دیده شود اضافه کرد: سوالی که در شورای ترافیک از مشاور درباره تعیین تکلیف گره‌ پایین‌دست و بالادست داشتیم بی‌پاسخ ماند، چراکه مشاور گفت، در قراردادش پاسخگویی به این موضوع نیامده است.

بهشتی بیان کرد: در واقع قرارداد مشاور طوری بوده که فقط هندسه تقاطع را کار کرده، در حالی که مشاور در چنین طرح‌هایی باید جریان ترافیک در محور را مطالعه کند. نه این‌که از یک تقاطع عبور کنیم و در تقاطع بعدی به ترافیک برسیم. اگر هم قرار است در همه این محورها تقاطع ایجاد شود. باید بر اساس اولویت‌بندی و یک مطالعه کلی پیش برود.

وی با اشاره به اجرای طرح‌های تقاطع غیرهمسطح مانند مقداد، شهرک قدس، ولیعصر، شهدای مدافع حرم و... توسط شهرداری گفت: همه این طرح‌ها را در شورای ترافیک تصویب کردیم و هیچ نیازی به ورود شورای شهر نبود.

معاون استاندار قم با تأکید بر این‌که شهرسازی در کشور تحت سیطره ترافیک است ادامه داد: در بیشتر شهرهای کشور طرح‌ها تنها با این هدف اجرا می‌شوند که خودرو چگونه سریع‌تر و راحت‌تر حرکت کند، در حالی که رویکرد شهرسازی امروز دنیا انسان‌محور است.

وی افزود: در دنیا تقاطع‌ها در مرکز شهر را غیرهمسطح نمی‌کنند. اغلب رینگ‌های شهری را تکمیل می‌کنند و ترافیک سنگین را از طریق این رینگ‌ها با محورها و تقاطع‌های غیرهمسطح جابه‌جا می‌کنند. در درون شهر با چراغ و میدان مشکل را حل می‌کنند و در مرکز شهر پیاده‌راه ایجاد می‌شود.

بهشتی با اشاره به ریشه چنین اختلافاتی گفت: ما در دوره گذار در شهرسازی هستیم. نه از شهرسازی سنتی خارج شده‌ایم، اما در عین حال می‌خواهیم وارد شهرسازی مدرن شویم. همین است که جایی در خیابان ارم را پیاده‌راه می‌کنیم و چند صد متر آن طرف‌تر به دنبال ایجاد تقاطع  غیرهمسطح هستیم.