دفاع با فیلم، حمله با روایت

آرش نهاوندی/مترجم

رومن پولانسکی، کارگردان لهستانی- فرانسوی در 86سالگی همچنان از جنجالی‌ترین و پر‌سرو‌صدا‌ترین چهره‌های سینماست. درحالی‌که سروصداهای مربوط به جنجال‌ها بر سر فیلم یک افسر و یک جاسوس به کارگردانی رومن پولانسکی نخوابیده و او نتوانسته برای گرفتن جایزه‌اش روی صحنه اختتامیه جشنواره فیلم ونیز حاضر شود، این کارگردان لهستانی‌- فرانسوی در آخرین اظهارات خود درباره پرونده تجاوز به یک دختر نوجوان در سال1977 که علیه وی هنوز در جریان است، با انتقاد از طرز بررسی و نحوه نتیجه‌گیری در پرونده جنایی منتسب به وی، گفت: روند طی‌شده در این پرونده اشتباه بود؛ یک اشتباه تاریخی و اخلاقی. به گفته وکلای پولانسکی، او بر این باور است که باید از دادگاه عالی آمریکا که 40سال است عهده‌دار رسیدگی به این پرونده است، سلب صلاحیت شده و قاضی دیگری خارج از محدوده قضایی لس‌آنجلس برای بررسی این پرونده از سوی قاضی کل دیوان‌عالی انتخاب شود. پرونده پولانسکی همچنان در آمریکا در جریان است. او از بیم آنکه در آن کشور به‌دلیل پرونده مفتوح تجاوز به حبس متهم شود، سال‌ها‌ست در اروپا و در فرانسه و لهستان زندگی می‌کند.

‌یک افسرو یک جاسوس‌؛ فیلمی درباره وضعیت پولانسکی
بسیاری بر این باورند که پولانسکی با ساخت فیلم «یک افسرو یک جاسوس» به‌طور غیرمستقیم خواسته است خود را هم‌سرنوشت با آلفرد دریفوس، متهمی که به اشتباه به جرم جاسوسی محکوم شده بود، بداند و خود مبرا از اتهام تجاوز به یک دختر نوجوان بنمایاند. گاردین با اشاره به مصاحبه مطبوعاتی پولانسکی پیش از اکران فیلمش در ونیز نوشته است: رومن پولانسکی در این مصاحبه درباره وضعیت خود گفته بود: افرادی که امروز من را مورد اذیت و آزار قرار می‌دهند، من را نمی‌شناسند و هیچ‌چیز درباره این پرونده نمی‌دانند. او در پاسخ به این سؤال که آیا در این فیلم او از خود چهره یک قربانی را به تصویر کشیده که توسط نئو‌فیمنیست‌های مک‌کارتیسم تحت تعقیب است، گفته بود: این فیلم را من برای التیام و درمان نساخته‌ام؛ چراکه اساسا کار من درمان نیست. اما می‌توانم به این نکته اعتراف کنم که با لوازم و ابزاری که برای اذیت و آزار و شکنجه در این فیلم به تصویر کشیده‌ام، بیگانه نیستم و وضعیت کنونی من که تا حدودی مشابه وضعیت دریفوس در 120سال قبل است، الهام‌بخش من برای ساخت این فیلم شده است. 

   آنچه در ونیز گذشت و آنچه بر سر دریفوس آمد

 فیلم اخیر رومن پولانسکی با نام یک افسر و یک جاسوس، به‌رغم جنجالی که بر سر موضوع آن و خود پولانسکی در‌گرفت، در روز 7سپتامبر (16شهریور) جشنواره ونیز 2019 برنده جایزه بزرگ هیأت داوران شد. به‌رغم پایان‌یافتن جشنواره ونیز اما همچنان جنجال‌ها پیرامون پولانسکی و این فیلم وجود دارد؛ جنجال‌هایی که همزمان با اکران آن آغاز شد.