محله «غرشمار» های خراسان در آستانه تخریب

سحر وحدت/ مشهد - خبرنگار

کوی گلستان سبزوار محله‌ای در مرکز شهر با سکونت حدود 3 هزار نفر از اقوام «غرشمار» است که اغلب به خراطی، آهنگری، ابزارفروشی و نمدمالی مشغولند. کوی گلستان به دلیل وجود خانه‌های فرسوده و نبود برخی امکانات شهری به محله‌ای محروم تبدیل شده و طی چند سال اخیر هم به دلیل بی‌توجهی مدیران شهری بخشی از جمعیت آن به دیگر شهرها مهاجرت کرده‌اند.
بافت فرسوده و قدیمی این محله برای اهالی و ساکنان هم خطرآفرین است. به همین دلیل مردم خواستار مرمت و نوسازی خانه‌ها و مغازه‌های خود هستند. شهرداری اعلام کرده با توجه به طرح تفصیلی باید بخش‌هایی از این محله تخریب و بازسازی شود، اما میراث فرهنگی مخا لف این طرح است و اجازه اجرای آن را به شهرداری نمی‌دهد. میراث فرهنگی باید طرح نهایی برای ساماندهی این محله تهیه کند، اما تاکنون خبری نشده است و معطلی در تهیه طرح نارضایتی اهالی، مسئولان و فرماندار سبزوار را به همراه داشته است.

بررسی مشکلات کوی گلستان
مشکلات کوی گلستان و دیگر محله‌های سبزوار باید به صورت علمی بررسی و پیگیری شود. رئیس شورای اسلامی سبزوار با تاکید بر این موضوع می‌گوید: نباید هر کسی درباره کوی گلستان نظر بدهد، زیرا چنین نظرهایی نمی‌تواند برای این محله کارساز و موثر باشد.
به گفته علی‌اکبر فروغی، مطالعات علمی کوی گلستان از سوی دانشگاه حکیم سبزواری در حال انجام است و پس از بررسی‌های علمی، برای اجرایی شدن باید به مدیران شهری منتقل شود.
وی با بیان این‌که درباره کوی گلستان سبزوار باید نگاه به سمت گردشگری و در راستای حفظ ظرفیت‌های میراث فرهنگی باشد، ادامه می‌دهد: باید به صورت کارشناسی و علمی و با در نظر گرفتن ظرفیت تاریخی و فرهنگی برای کوی گلستان تصمیم‌گیری کنیم.

میراث فرهنگی برنامه‌ بدهد
معاون فنی و عمرانی فرماندار سبزوار می‌گوید: 3 نامه درباره شرح خدمات در کوی گلستان به اداره کل میراث فرهنگی استان ارسال شده است. 3 جلسه هم با حضور مسئولان میراث فرهنگی شهرستان برگزار شد و آ‎ن‌ها معتقد بودند باید مطالعات در این منطقه انجام شود.
اسماعیل نصرآبادی با تاکید بر این‌که میراث فرهنگی باید برنامه‌های خود را برای کوی گلستان اعلام کند،‌ می‌افزاید: 5 جلسه با دانشگاه حکیم سبزواری برای انجام مطالعات برگزار کردیم و در نهایت این دانشگاه شرح خدمات را آماده کرد. فعلا منتظریم اداره کل میراث فرهنگی در این زمینه نظرش را اعلام کند تا مشخص شود چه اقدامی باید در این ‌منطقه انجام دهیم.
نصرآبادی با بیان این‌که هر اقدامی با هزینه‌های برابر توسط اداره راه و شهرسازی، شهرداری و میراث فرهنگی انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: اداره میراث فرهنگی به عنوان متولی باید شرح خدمات و مطالعات را قبول و قرارداد امضا کند.
این مسئول با بیان این‌که در شرح خدمات ذکر شده بخشی از کار که اضطراری است باید سریع‌تر انجام شود، ادامه می‌دهد: دانشگاه هم قبول کرده است تا ۲ سال اگر اهالی برای پروانه کسب اقدام کردند، نقشه‌ها را رایگان تهیه و به کمیته فنی استان ارسال کند.

مخالفت میراث فرهنگی با تعریض
در طرح تفصیلی شهرستان سبزوار طرح تخریب معابر کوی گلستان پیش‌بینی شده، زیرا دارای خیابان‌ها و معابر 12 متری، 10 متری و 8 متری است.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری سبزوار در این باره می‌گوید: طرح شهرداری سبزوار درباره کوی گلستان معطوف به تخریب و بازسازی است. برای تعریض کوچه‌ها بناها باید تخریب شوند. در نقشه طرح تفصیلی این‌گونه پیش‌بینی شده، اما میراث فرهنگی اعلام کرده است به دلیل اهمیت خاص کوی گلستان امکان تخریب و بازسازی وجود ندارد.
مرتضی احمدی می‌افزاید: میراث فرهنگی درباره کوی گلستان به دنبال ارائه طرح مرمت و نوسازی است و در طرح میراث فرهنگی، کوچه‌های کم‌عرض تخریب نمی‌شوند و اجازه تعریض وجود ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا طرح میراث فرهنگی درباره کوی گلستان ابلاغ شده است یا خیر می‌گوید: میراث فرهنگی طی یک سال گذشته قرارداد امضا کرده، اما طرح را به شهرداری سبزوار ابلاغ نکرده است. تا زمانی که طرح ابلاغ نشود، براساس طرح تفصیلی در این محله اقدام می‌کنیم.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری سبزوار با تاکید بر این‌که متاسفانه ساکنان کوی گلستان به دلیل ارائه نشدن طرح میراث فرهنگی در بلاتکلیفی به سر می‌برند، بیان می‌کند: در طرح میراث فرهنگی ساکنان کوی گلستان برای دریافت خدماتی مانند اورژانس و آتش‌نشانی با مشکل مواجه می‌شوند و مسئولان میراث فرهنگی باید به این موضوع توجه کنند.

اجرای طرح شهرداری امکان‌پذیر نیست
اهالی کوی گلستان، فرهنگ خاصی دارند و بنابراین باید همگی در کنار یکدیگر زندگی کنند. ساکنان این محله نباید در شهر پخش شوند، چون فرهنگ آنها با دیگر شهروندان سازگاری ندارد.
سرپرست پایگاه میراث فرهنگی سبزوار با این توضیح می‌گوید: طرح شهرداری سبزوار برای کوی گلستان، تعداد زیادی از ساکنان را در شهر پخش می‌کند‌.
محسن برآبادی با بیان این‌که طرح شهرداری برای ساماندهی کوی گلستان قابلیت اجرایی ندارد و میراث فرهنگی با اجرای این طرح مخالفت کرده است، می‌افزاید: اجرای طرح بازسازی و بازآفرینی شهرداری سبزوار، محله کوی گلستان را با خاک یکسان می‌کند و موجب ساخت مجتمع‌های تجاری و مسکونی می‌شود، اما کوی گلستان باید با همان فرهنگ ساکنان و آداب و رسوم حفظ و بهسازی شود.
برآبادی کوی گلستان را یکی از قابلیت‌های ویژه گردشگری در سبزوار می‌داند و می‌افزاید: میراث فرهنگی برای ساماندهی کوی گلستان طرحی در دستور کار قرار داده و در حال انجام مطالعات است. با این مطالعات مشخص می‌شود چقدر حق مداخله در این محله داریم.
وی درباره آخرین وضع کوی گلستان می‌گوید: در جلسه‌ها قرار شد دانشگاه حکیم سبزواری طرح راهبردی برون‌رفت از مشکلات کوی گلستان را تهیه کند. دانشگاه شرح خدمات را تهیه کرده و به شورای فنی استان ارسال شده است.
سرپرست پایگاه میراث فرهنگی سبزوار با بیان این‌که جلسه شورای فنی هر ماه برگزار می‌شود و در نهایت اعضا باید تصمیم بگیرند، می‌افزاید:  حجم ارائه درخواست‌ها، طرح‌ها و مشکلات به این شورا زیاد است و این امر منجر به زمان‌بر شدن رسیدگی به درخواست‌ها می‌شود. ما طرح را ارسال و اضطرار آن را اعلام کرده‌ایم ولی هنوز خبری نشده است.
به گفته برآبادی، براساس این طرح، نوع و میزان مداخله هر ارگان مشخص می‌شود. همچنین قرار است شهرداری ابنیه خطرآفرین را مشخص و به دانشگاه حکیم سبزواری معرفی تا دانشگاه با همکاری پایگاه میراث فرهنگی اقدام به تهیه طرح استحکام‌بخشی آنها کند، اما هنوز شهرداری بنایی را معرفی نکرده است.


   جدامانده از مردم

نماینده محله گلستان سبزوار به همشهری می‌گوید: از سال 86 پیگیر مشکلات محله هستیم، اما هیچ مسئول و نهادی پاسخگو نبوده و کار رضایت‌بخشی برای ما انجام نداده‌اند. حسن سیمایی با تاکید بر این‌که بافت گلستان ۱۰۰ درصد فرسوده است، می‌افزاید: با یک زلزله ۲ ریشتری این محله تخریب می‌شود و ۵ هزار جمعیت ساکن در محله زیر آوار می‌مانند. وی با اشاره به این‌که اهالی این محله به شغل خراطی و آهنگری مشغولند، عنوان می‌کند: از ۱۲ واحد آهنگری و ۱۵۰ واحد خراطی، ۱۰۰ واحد خراطی غیرفعال و تعطیل هستند. اهالی به علت این‌که منطقه در بن بست قرار گرفته، کسب و کار درستی ندارند و بیشتر مغازه‌ها تعطیل است. سیمایی با بیان این‌که مسئولان ما را از مردم شهر جدا کرده‌اند، تصریح می‌کند: اگر بازار ما را به بازار سرپوش متصل کنند، کسب و کار ما رونق می‌یابد. واحدهای خراطی مشغول به کار محصولات خود را به مشهد و تهران ارسال می‌کنند زیرا گردشگر و مردم شهرستان به محله نمی‌آیند و رفت و آمد کم است. وی از نبود مکان ورزشی و محرومیت جمعیت 5 هزار نفری منطقه از خانه بهداشت گلایه می‌کند و توضیح می‌دهد: شهرداری فضای سبزی را که از آن استفاده می‌کردیم به مخابرات اجاره داده است.  نماینده کوی گلستان با بیان این‌که شبکه فاضلاب‌ اجراشده اصلا جوابگو نیست و هر چند ماه فاضلاب‌ بالا می‌زند، ‌تاکید می‌کند: اهالی محله گلستان آماده همکاری با مسئولان هستند تا برای محله کاری انجام شود. سیمایی با اشاره به گفته مسئولان میراث فرهنگی مبنی بر اهمیت بافت تاریخی و گردشگری این کوی می‌گوید: سوال ما این است که آیا گردشگری در اینجا مهم‌تر است یا جان ۵ هزار انسان؟ مهندسان که به اینجا آمدند گفتند این بافت باید تخریب و دوباره ساخته شود. ما نیز موافقت کردیم. شهرداری می‌گوید خودمان باید خانه‌ها را بازسازی کنیم، اما ساکنان محله بودجه ساخت ندارند و شهرداری باید به اهالی برای ساخت و ساز کمک کند. حتی اگر ساخت‌وساز انجام شود، اما بازار به بازار سرپوش اتصال داده نشود، وضع تغییری نمی‌کند. وی به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن سختی تردد در معابر محله است. سیمایی می‌گوید: ۲ سال قبل خانمی در آتش‌سوزی منزلش  جان سپرد. چند بار از شهرداری و سازمان آتش‌نشانی درخواست کرده‌ایم که چند شیر اصلی در کوچه‌ها قرار دهند، اما تاکنون اقدامی انجام نشده است. وی تاکید می‌کند: کوی گلستان مرکز و قلب سبزوار است و از مسئولان کشوری و استانی درخواست داریم به این منطقه توجه ویژه داشته باشند تا فاجعه‌ای مانند بم کرمان ایجاد نشود.