نامزدهای انتخابات در هیئت‌ها

محسن تولایی/خبر‌نگار

 قانون‌های انتخاباتی در کشور به‌رغم طرح کلیاتی درباره جرایم و تخلفات انتخاباتی، سازوکار مشخص و جامعی برای جلوگیری از دخالت گروه‌های ذی‌نفوذ شبه‌سیاسی ازجمله مداحان ندارد. طی 4سال اخیر تنها برخی بندهای اصلاحیه قانون انتخابات مجلس یا سیاست‌های کلی نظام به‌صورت مصداقی استفاده سیاسی از جامعه مداحان و نیروهای مسلح در امر انتخابات را محدودتر کرده است. خردادماه سال95 نمایندگان 4روز قبل از پایان مجلس نهم مصوبه‌ای را گذراندند که براساس آن «خرید و فروش رأی، از قبیل هرگونه اقدام به خرید و فروش مستقیم و غیرمستقیم رأی، توزیع اقلام و لوازمی که برای دریافت‌کننده جنبه انتفاعی داشته باشد و همچنین کمک‌های نقدی و غیرنقدی به اشخاص، اماکن عمومی و مذهبی و هیئت‌ها و امور خیریه بعد از ثبت‌نام در انتخابات» جزو جرایم انتخاباتی برشمرده می‌شد؛ این در حالی است که در همه ادوار انتخاباتی ریاست‌جمهوری یا مجلس و شوراها مداحان هدایت بخشی از جامعه رأی اصولگرایان را برعهده گرفته‌اند و له و علیه نامزدها اعلام موضع کرده‌اند. شفاف‌سازی مسائل مالی پشت پرده این حب و بغض‌های انتخاباتی اصلی‌ترین اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی محسوب می‌شد.

چه نهادهایی مراودات مداحان و نامزدها را رصد می‌کنند؟
حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در پاسخ به سؤال همشهری مبنی بر اینکه با توجه به عقیم ماندن بحث شفاف‌سازی مسائل مالی نامزدهای انتخابات مجلس، دولت با چه ابزاری می‌خواهد برای کنترل ورود هیئات مذهبی و مداحان به بحث انتخابات استفاده کند، گفت: در لایحه جامع انتخابات یکی از احکامی که گذاشته بودیم، احکام مربوط به نحوه تأمین مالی هزینه‌های انتخاباتی و شفاف‌سازی بود. این احکام می‌توانست نحوه تعاملات گروه‌های ذی‌نفوذ ازجمله مداحان و خیریه‌ها در مسائل انتخاباتی را چارچوب‌مند سازد. این لایحه در مجلس در نوبت رسیدگی است و فکر نمی‌کنم به انتخابات در پیش رو برسد؛ به‌خاطر اینکه کسانی که نامزد هستند براساس قانون فعلی دارند فعالیت می‌کنند و روابط‌شان را تنظیم کرده‌اند.
امیری در پاسخ به اینکه چه نهادهایی باید مراودات و هزینه‌های انتخاباتی نامزدها برای مداحان را رصد کنند، تصریح کرد: این مسئله در شرایط فعلی باید براساس قانون فعلی پیگیری شود. قانون فعلی خرید و فروش آرا را ممنوع می‌شمارد و کمک به هیئت‌های مذهبی را هم در شمول آن آورده است. وزارت کشور در چارچوب همین ماده قانونی رصدهای لازم را دارد و دستگاه‌های نظارتی دیگر در امر انتخابات نیز به آن رسیدگی می‌کنند. معاون پارلمانی رئیس‌جمهور همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا اصلاحات سال95قانون انتخابات مجلس درباره خرید و فروش آرا به جلوگیری از دخالت مداحان و خیریه‌ها در انتخابات کمک می‌کند یا خیر، افزود: اصلاحاتی که سال95در قانون انتخابات مجلس انجام گرفت سر جای خود باقی است. بحث خرید و فروش از قبل جرم بوده و الآن نیز جرم است و در لایحه جامع انتخابات نیز ما مفادی برای خرید و فروش رأی قائل بودیم. اما آن چیزی که باید عرض کنم این است که در شرایط فعلی قانون ناظر بر انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفندماه سال‌جاری، قانون حاکم فعلی خواهد بود. در عین حال حتما وزارت کشور درخصوص موضوع اطلاع‌رسانی کرده، هشدارهای لازم را داده و مبتنی بر قانون بر هزینه‌کرد نامزدهای مجلس در هیئت‌های مذهبی و خیریه‌ها نظارت خواهد کرد. شورای نگهبان نیز کار نظارتی خودش را انجام می‌دهد.

معروف‌ترین حامیان
برخی از معروف‌ترین حمایت‌ها و تخریب‌های مداحان مربوط به بعد از سال84 و انتخاب محمود احمدی‌نژاد به ریاست‌جمهوری بود. حاج منصور ارضی آذرماه 86 در کنایه‌ای به رقیب شکست‌خورده احمدی‌نژاد (یعنی قالیباف) در حسینیه صنف لباس‌فروشان و میان دعای عرفه به محمدباقر قالیباف، شهردار تهران کنایه زد که «برخی ابن‌سعدهای دوران ما هم اینگونه‌اند و اگر به گندم ریاست‌جمهوری نرسیدند به جوی شهرداری که رسیده‌اند و این برایشان کافی است!» آن روزها احمد‌ی‌نژاد محبوب جامعه مداحان بود و در انتخابات سال88این حمایت‌ها با حضور برخی مداحان در کمپین میدان ولیعصر گداخته‌تر از قبل شد. محمدرضا طاهری و سعید حدادیان در جشن پیروزی انتخابات ریاست‌جمهوری 88حضور یافتند. در عین حال این حمایت‌ها چندان طولی نکشید و با انتخاب اسفندیار رحیم مشایی به مسئولیت رئیس‌دفتر احمدی‌نژاد و حاشیه‌های شکل گرفته متعدد دیگر حول دولت احمدی‌نژاد جای خود را به نفرین‌های وسط دعاهای مداحان علیه دولت دوم او داد. این سوگیری‌های انتخاباتی تنها محدود به انتخابات ریاست‌جمهوری نبودند و در انتخابات‌های مجالس نیز رخ برمی‌کشیدند. پیش از این در قانون انتخابات مجلس تنها به ممنوعیت «خرید و فروش رأی» بدون پرداختن به جزئیات چنین اقدامی اکتفا شده بود. اما در مصوبه جدید به‌طور مشخص کمک‌های نقدی و غیرنقدی به هیئت‌ها نیز ممنوع اعلام شده است. همزمان دولت در لوایح جداگانه‌ای از جمله لایحه شفاف‌سازی منابع مالی و هزینه‌های انتخاباتی یا لایحه جامع انتخابات به‌طور غیرمستقیم درصدد جلوگیری از خاصه‌خرجی نمایندگان مجلس و ارتباطات غیرشفاف آنها با برخی گروه‌های مرجع اجتماعی ازجمله مداحان برای جلب آرای مردم برآمده بود. از میان این لوایح یکی در کمیسیون رد شد و دومی هنوز در دستور کار رسیدگی مجلس قرار نگرفته است. چه در لایحه شفاف‌سازی منابع مالی و چه در لایحه جامع انتخابات هزینه‌های انتخاباتی داوطلبان تنها شامل 4مورد «هزینه‌های مربوط به دایر کردن محل ستاد انتخابات»، «هزینه‌های برپایی تجمع عمومی»، «هزینه‌های تبلیغات مجاز در رسانه‌ها» و «هزینه و حق‌الزحمه عوامل اجرایی و کارشناسی در فعالیت‌های انتخاباتی» عنوان شده بود. این جنبه‌های ایجابی می‌توانست هرگونه مراودات غیرشفاف تبلیغاتی و انتخاباتی نامزدها با سو‌ء‌استفاده از هیئت‌های مذهبی و مداحان را محدود کند.
اما آنچه نمایندگان مجلس را در سال95به گنجاندن نام هیئت‌های مذهبی و خیریه‌ها در فهرست ممنوعیت‌های انتخاباتی مجاب کرد، شاید سابقه مراودات معمول و غیرمعمول این هیئت‌ها و دست برتر آنها یعنی مداحان در جهت‌گیری‌ها و سوگیری‌های انتخاباتی بود. آنها برای فهرست‌های انتخاباتی مجلس نهم و دهم پا پیش گذاشتند. اسفندماه سال94 برخی مداحان کشور نشانه‌های آشکاری را در حمایت از نامزدهای اصولگرا بروز داده بودند، ازجمله سعید حدادیان که همان سال94با خط‌دهی آشکاری را جامعه مداحان نسبت به انتخابات گفته بود: «یکی از اشتباهات ما این است که در انتخابات سراغ آدم‌های غیرروحانی می‌رویم.» و بعد هم تأکید کرده بود: «خبرهای خوبی از وحدت اصولگرایان به گوش می‌رسد اما در نهایت اگر آقایان به وحدت نرسند مداحان لیست جداگانه‌ای خواهند داد.» هرچند در نهایت اصولگرایان فهرست 30نفره جبهه متحد را برای انتخابات تهران منتشر کردند و فرض مسئله برای مداحان اصولگرا منتفی شد. یک دوره قبل‌تر اما فهرست انتخاباتی 20نفره‌ای از سوی حسین‌الله کرم و منصور ارضی با حمایت مداحان دیگری همچون سعید حدادیان، حسین سازور، محمود کریمی، محمدرضا طاهری و سیدمجید بنی‌فاطمه در مرحله دوم انتخابات مجلس نهم ارائه شده بود. 



ضمانت اجرایی ضعیف قانون

مصادیق جرم‌انگاری در ماده قانونی 66انتخابات مجلس 18مورد است که تنها یک بند از آن به موضوع خرید و فروش رأی می‌پردازد. در سایر بندها به موارد دیگری همچون تهدید یا تطمیع در امر انتخابات یا توصیه به نوشتن اسم نامزدهای معین در ورقه‌های رأی از طرف اعضای شعبه اخذ رأی، ناظران و بازرسان نیز اشاره شده است. مرتکبان جرایم انتخاباتی ذیل ماده66قانون انتخابات مجلس احکام خاص خود را در این قانون دارند. حبس، جزای نقدی و محرومیت‌های چندساله از عضویت در هیأت‌های اجرایی و نظارت و شعب اخذ رأی بخشی از این احکام هستند. انفصال از خدمات دولتی نیز در میان مجازات‌ها دیده می‌شود. با این حال به‌نظر می‌رسد میزان مجازات درنظر گرفته شده در این قانون چندان متوجه نامزدهای انتخاباتی نخواهد شد و بیشتر با فرض دخالت مجریان و ناظران انتخاباتی نوشته شده است. خرید و فروش رأی از سوی نامزدهای انتخابات مجلس و هواداران آنها نیاز به بازتعریف مجازات‌های درنظر گرفته شده برای آنها در قانون انتخابات مجلس نیز دارد. همچنان که جزای نقدی 100هزار تا 500هزار تومانی برای مرتکبان چنین جرایمی از همان سال تصویب قانون یعنی سال78تاکنون تغییری نکرده است.


معـــاون پارلمانــی رئیس‌جمهور: قانون فعلی، خرید و فروش آرا را ممنوع می‌شمارد و کمک به هیئت‌های مذهبی را هم در شمول آن آورده است.



نعمتی: نمی‌توان درباره حضور نامزدها در هیئت‌ها قضاوت کرد




گفته می‌شود برخی کاندیداهای انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی هیئت‌های عزاداری ایام محرم و مراسم مردمی این ایام را به‌عنوان فرصتی برای جذب رأی مردم می‌بینند، حضور فعال کاندیداها در این مراسم‌ها واقعا تأثیر‌گذار است؟
درست است که سال آخر عمر مجلس دهم است اما ما باید منصفانه به روند فعالیت‌ها نگاه کنیم و به ‌نظرم حق طبیعی نمایندگان است که بخواهند مجامع مختلف و در جاهایی که رقبایشان حضور دارند، داشته باشند اما اینکه بخواهند برای حضورشان امتیاز بدهند و دادن امتیازات بسترساز حضور آنها در اماکنی مثل دسته‌جات عزاداری و هیئت‌ها باشد این امر جای سؤال دارد و من به شخصه آن را نمی‌پسندم.

شاهد این سبک ورود به بحث عزاداری محرم بوده‌اید؟
ببینید در برخی شهرها هیئت‌ها از مسئولان گذشته و فعلی آن شهرها انتظار کمک دارند، نمی‌توان در مورد همه قضاوت یکسان داشت؛ مثلا من الان نماینده اسدآباد نیستم اما همچنان هیئت‌های عزاداری اسدآباد توقع حمایت ما از هیئت‌ها را دارند. اینکه یک عده‌ای در حمایت از هیئت‌ها به‌دنبال سود انتخاباتی باشند بعید نیست اما ما امیدواریم نماینده‌ها با نیت عزای امام حسین(ع) در کار عزاداری‌ها و هیئت‌داری‌ها فعال باشند.

به‌نظرتان چقدر رأی هیئتی می‌تواند در سرنوشت انتخاباتی یک نماینده تأثیر‌گذار باشد؟
من اعتقادم این است که این خرج‌ها وهزینه‌ها باعث ایجاد رأی برای هیچ‌کس نمی‌شود. من بعد از چند دوره حضور در انتخابات به این نتیجه رسیده‌ام که مردم درباره رأی به یک نفر باید به نتیجه برسند که از او حمایت کنند و گرنه شاید گاهی از این دست و دلبازی‌ها و ولخرجی‌های انتخاباتی برخی آقایان خوششان بیاید اما هرگز براساس آن رأی ندهند، رأی مردم براساس دید و قضاوت خودشان است و مصداقش این حکایت انتخاباتی است که شام‌شان را منزل کاندیدای پولدار می‌خورند و رای‌شان را به دیگری می‌دهند یا با یک کاندیدا عکس یادگاری می‌گیرند اما انتخابشان برای نمایندگی کاندیدای دیگر است.  بازهم تأکید می‌کنم، ممکن است یک عده‌ای معدود با هزینه‌ها و ولخرجی‌هایی که در انتخابات می‌کنند نتیجه بگیرند و نماینده شوند اما بعد از 4 دوره حضور در مجلس تأکید می‌کنم که پول خرج کردن زیاد کاندیداها حتما منجر به رأی برای کاندیداها نمی‌شود، کاندیدایی موفق می‌شود که با مردم ارتباط برقرار کند و در دل مشکلات مردم باشد.


نقوی حسینی: رقبای انتخاباتی در عزاداری‌ها فعال می‌شوند 

گفته می‌شود برخی کاندیداهای انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی هیئت‌های عزاداری ایام محرم و مراسم مردمی این ایام را به‌عنوان فرصتی برای جذب رأی مردم می‌بینند ؟
عزاداری امام حسین(ع) ازجمله رویدادهایی است که در کشور ما پیر و جوان، زن و مرد، مذهبی و غیرمذهبی را با شور و نشاط به عرصه عمومی جامعه می‌کشاند، پویایی و تحرکی که نشان‌دهنده جاذبه مکتب امام حسین(ع) است و حیف است که ما بخواهیم این مکتب را به مباحث انتخاباتی، جناحی و سیاسی آلوده کنیم. البته نمایندگان مردم حتما در این مراسم‌ها و هیئت‌ها و حسینیه‌ها فارغ از تعلق سیاسی‌شان حضور می‌یابند و جهت رفع مشکلات آنها سرکشی‌هایی را انجام می‌دهند.

اینکه هیئت‌های عزاداری، حسینیه‌ها و... به فرصتی برای رقابت انتخاباتی بدل شوند، به‌نظرتان خوب است یا بد؟
همانطور که اشاره کردید وزارت کشور اعلام کرده کمک نامزدهای انتخاباتی به اشخاص و هیئت‌ها و گروه‌های عزاداری مختلف جرم است. این موضوع بحث خوبی است که سبب پاک نگه‌داشتن هیئت‌ها از شائبه سیاسی می‌شود؛ ضمن اینکه نمایندگانی مثل من هم که توانایی کمک مالی ندارند از این موضوع رها می‌شوند.

ورود نمایندگان به بحث عزاداری ایام محرم شائبه سیاسی‌کاری را متوجه آنها نمی‌کند؟
خب اگر اینطور باشد در اختیار همه کاندیدا‌ها اعم از نمایندگان و دیگران یعنی رقبای آنها هم قرار می‌گیرد، خوب یا بد موضوع یک بحث است و بحث دیگر واقعیتی است که الان دیده می‌شود، واقعیت این است که رقبای انتخاباتی همگی در هیئت‌های عزاداری ایام محرم فعال می‌شوند و همه با هم در کنار هم و بعضا مقابل هم خدمت می‌کنند، که هم می‌تواند خوب باشد و هم بد.

بیشتر توضیح می‌دهید؟
ورود کاندیداها به عزاداری امام حسین(ع) از این جهت خوب است که مردم عملا می‌توانند نوع و سبک رفتار اجتماعی نماینده را ببینند و تصمیم درستی اتخاذ کنند، اما به‌دلیل اینکه عزاداری‌ها را سیاسی می‌کند خیلی خوشایند نیست.
به‌نظرتان چقدر رأی هیئتی می‌تواند در سرنوشت انتخاباتی یک کاندیدا تأثیر‌گذار باشد؟
حق انتخاب و رأی با مردم است، چرا باید عذاب کشید که سرانجام چه می‌شود، من تز انتخاباتی‌ام این است که مردم اگر به من رأی دهند نوکری‌شان را می‌کنم و اگر رأی ندهند آقای خودم هستم و بدهکار کسی نیستم. من در حوزه انتخابیه‌ام هرگز وعده و وعید نمی‌دهم و به‌دنبال جذب رأی به هر قیمتی نیستم.