هیچ تغییری یک‌شبه نیست

علی فیروزآبادی ـ روانپزشک

‌ـ دکتر، پسرم را آوردم مشاوره، بهش بگید چی کار باید بکنه. ‌ـ خب، در این مورد اگر خودش مایل باشه و بتونه وقت بذاره می‌تونیم با هم صحبت کنیم اما می‌دونید که باید برای جلسات مشاوره از قبل هماهنگ کنید و بعد زمانش را تنظیم کنیم.
- خب، حالا که برای افسردگی‌اش دارو نوشتید و بهتر شده، یک کمی هم الان باهاش مشاوره کنید. می‌خوام روانکاوی بشه. اصلا نمی‌شه هیپنوتیزمش کنید؟
اگر پسر شما می‌خواست برای یادگیری یک زبان خارجی اقدام کند، چه باید می‌کرد؟ آیا امکان داشت در یک جلسه و شنیدن چند کلام، آن زبان را یاد بگیرد؟ بسیاری از مراجعان درک درستی از واژه‌های مشاوره، روان‌درمانی و روانکاوی ندارند. تصور آنها این است که درمانگر واژه‌های شفابخش خود را برای حل مشکلاتشان به‌صورتی به‌کار می‌گیرد که جراح چاقوی جراحی‌اش را. او با مشکلی مراجعه می‌کند و درمانگر به وی می‌گوید چه کند و او با پیروی از دستور درمانگر، به سر منزل مقصود می‌رسد. ذهن آسان‌طلب همه ما به این تصور دامن می‌زند و یکی از دلایل رونق بازار، انواع روش‌های درمانی، شبه‌علمی و ضدعلمی در همین وعده‌های درمان یک‌شبه است. این نیاز و تمایل آنچنان در ذهن برخی ریشه‌دار و قوی است که حتی تبلیغات آنهایی که وعده افزایش 10سانتی‌متری قد را در طول چندماه می‌دهند، باور می‌کنند! همگی تغییر می‌خواهیم بی‌آنکه حاضر به پرداخت هزینه آن باشیم و این‌ گاهی ما را تا سرحد خرافه و جادو می‌برد. بنابراین مشاوره با موعظه و نصیحت و ارائه راهکار و... اشتباه گرفته می‌شود. واقعیت این است که «درمان‌های کلامی» را می‌توان در طول یک طیف دید که یک سر آن مشاوره و یاری به مراجع در جهت رسیدن به تصمیم مناسب است و در آن سو درمان‌های عمیق و طولانی‌مدت قرار می‌گیرند. اما آنچه همگی در آن مشترکند، استفاده از ظرفیت‌های درونی مراجع برای رسیدن به هدف است. تصمیم‌‌گیری‌گاه آسان نیست و انتخاب‌های انسان نه میان خوب و بد، که طیف پیچیده‌ای از امکان‌های مختلف که هیچ‌یک هم «خوب» نیستند، انجام می‌شود. هیچ نسخه شفابخش از‌پیش‌آماده‌ای هم وجود ندارد. بسته به نوع نیاز، پرسش‌های مراجع، ظرفیت‌ها و قوت و ضعف‌های شخصیتی او و آمادگی‌اش برای تغییر راهی که در پیش گرفته می‌شود، متفاوت است. اما شکی نیست که طی این راه، همراهی، همکاری و مشارکت مراجع جزئی لاینفک از فرایند تغییر است و هیچ تغییری یک‌شبه به‌دست نمی‌آید.