روزی 15هزار کودک زیر خاک می‌روند

سمیرا رحیمی/روزنامه نگار

آمار مرگ کودکان در جهان تکان‌دهنده‌است. هر5ثانیه یک کودک زیر 15سال در اثر ابتلا به بیماری‌های قابل پیشگیری در جهان می‌میرد، این یعنی 6.3میلیون کودک تا پایان سال 2017جان خود را از دست داده‌اند که 5.4میلیون نفر از آنها زیر5سال سن داشته‌اند و نیمی از آنها نوزاد بوده‌اند. 5.4میلیون مرگ در سال به معنی مرگ 15هزار کودک در روز است.
براساس گزارش مشترک سال 2018یونیسف، سازمان جهانی بهداشت، بخش جمعیت سازمان ملل متحد و بانک جهانی، درصورتی که اقدام جدی برای مهار این معضل انجام نگیرد، تا سال 2030بالغ بر 56میلیون کودک زیر5سال که نیمی از آنها نوزاد خواهند‌بود، جان خود را از دست خواهند‌ داد. اگرچه از سال 1990نرخ مرگ‌ومیر کودکان زیر5سال 58درصد کاهش داشته و میزان مرگ‌ومیر از 12.6میلیون به 5.4میلیون کودک رسیده‌است، اما نرخ مرگ خردسالان زیر5سال در کشورهای جنوب صحرای بزرگ آفریقا همچنان به شکلی نگران‌کننده بالاست و این کشورها بالاترین آمار مرگ‌ومیر کودکان زیر پنج‌سال در جهان را دارند. در این مناطق از هر 13کودک، یک کودک پیش از5 سالگی جانش را از دست می‌دهد؛ نرخی که 14برابر بیشتر از نرخ مرگ‌ومیر کودکان در کشورهای توسعه‌یافته است.
بیش از نیمی از مرگ‌های زیر 5 سال در اثر ابتلای کودکان به بیماری‌های قابل پیشگیری یا بیماری‌هایی که درمان‌هایی ارزان و ساده دارند رخ می‌دهند؛ از این‌رو توانمند‌سازی نظام‌های سلامت در این کشورها می‌تواند جان‌های بسیاری را از مرگ نجات دهد. کودکان مبتلا به سوء‌تغذیه، به‌ویژه مواردی که به نوع حاد و شدید سوءتغذیه مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر مرگ ناشی از ابتلا به بیماری‌هایی مانند اسهال، ذات‌الریه و مالاریا قرار دارند. عوامل مرتبط با تغذیه مقصر 45درصد از مرگ‌ومیرهای زیر 5 سال جهان به شمار می‌روند.
اصلی‌ترین دلایل مرگ‌ومیر کودکان زیر 5 سال در جهان به گفته سازمان جهانی بهداشت، ذات‌الریه یا عفونت‌های حاد ریوی و اسهال کودکی است که شرایطی مانند کم بودن وزن در زمان تولد، سوءتغذیه، تغذیه نشدن از شیر مادر، بالا بودن جمعیت خانواده، آلودگی آب و غذا و بهداشت ناکافی باعث ابتلای کودکان به این بیماری‌ها می‌شود.
درحال حاضر بالاترین آمار مرگ کودکان زیر5سال به کشور سومالی تعلق دارد که از هر 1000تولد 133کودک در آن تا پیش از 5 ‌سالگی نابود می‌شوند و پس از آن کشورهای چاد با آمار 130مرگ در 1000تولد، جمهوری آفریقای مرکزی با 128مرگ، سیرالئون با 116مرگ، ‌مالی با 111مرگ، نیجریه با 106مرگ، بنین با 104مرگ، سودان جنوبی با 101مرگ، کنگو با 98مرگ و ساحل عاج با 97مرگ بالاترین آمار را دارند.
آن‌سوی آمار جهانی، کشورهای اسلونی، ایسلند، سن‌مارینو، فنلاند، ژاپن، لوکزامبورگ، نروژ، قبرس، استونی و سنگاپور قرار گرفته‌اند که در ازای هر هزار تولد در این کشورها حداکثر 3 کودک و در تعدادی از آنها 2 کودک جان خود را از دست می‌دهند.
مرگ زودهنگام کودکی که یکی از معضلات بزرگ جامعه جهانی به شمار می‌رود، راهکارهایی بسیار ساده مانند واکسیناسیون، تغذیه درست، تغذیه از شیر مادر، کاهش آلودگی هوای خانه‌ها، آب و غذای سالم و دسترسی به بهداشت کافی دارد که ضعف زیرساخت‌ها، فساد دولتی یا فقر شدید مالی یا فرهنگی کشورهایی که بیشترین آسیب را از این پدیده می‌بینند، مانع از عملی شدن دقیق این راهکارهای ساده می‌شود. ریشه‌کن‌سازی مرگ‌های قابل پیشگیری نوزادان و کودکان در دهه آینده یکی از اهداف توسعه پایدار سازمان ملل به شمار می‌رود که درصورت تحقق این هدف تا سال 2030، آمار مرگ زیر5سال هیچ کشوری نباید بالای 12در 1000باشد. براساس راهکارهای ارائه شده از سوی این سازمان اثرگذارترین اقدام برای تحقق این هدف تشویق به ایمن‌سازی‌ مادران در دوران بارداری به واسطه واکسیناسیون و تغذیه نوزادان از شیر مادر است. سازمان بهداشت جهانی نیز در این راستا استراتژی‌هایی ارائه داده‌است که کشورهای در معرض خطر از آنها برای محافظت از جمعیت نوزاد و خردسال خود استفاده کنند. این استراتژی‌ها بر حوزه‌هایی مانند مراقبت‌های مناسب خانگی و درمان‌های منظم بیماری‌های نوزادان، مدیریت یکپارچه بیماری‌های کودکان برای کودکان زیر 5سال در تمامی نقاط جهان، توسعه برنامه ایمن‌سازی‌ با کمک واکسیناسیون و تأکید بر تغذیه نوزادان و کودکان متمرکزند.