احیای جنگل‌های زاگرسی ایران کلید خورد

الهام مصدقی‌راد/خبر‌نگار

جنگل‌های زاگرسی به‌عنوان وسیع‌ترین پهنه جنگلی کشور و رویشگاه اصلی درختان بلوط، ‌حدود 10سال قبل با پدیده خشکیدگی روبه‌رو شد و همین اتفاق آفت‌ها را به جان بلوط‌ها انداخت. براساس آمارهای رسمی، یک میلیون و 430هزار هکتار و براساس آمارهای‌ غیررسمی یک میلیون و 800هزار هکتار از وسعت 6میلیون هکتاری جنگل‌های زاگرسی دچار خشکیدگی و آفت شدند. فعالیت‌های معدن‌کاوی، چرای بی‌رویه دام، آتش‌سوزی‌های گسترده، سدسازی و... همراه با کاهش باران و هجوم آفت‌ها، ‌فشار بر جنگل‌های زاگرسی را افزایش داد. طرح‌ها و اعتباراتی نیز برای کاهش فشارها به اجرا درآمد و تخصیص داده شد. سازمان جنگل‌ها در سال‌جاری اما امیدوار است، طرح احیای بوم‌سازگان (اکوسیستم) زاگرس به نتیجه برسد تا بوم‌سازگان آسیب‌دیده جنگل پهناور زاگرسی ایران با بیش از 5500سال قدمت نجات یابد.

پروژه پنج‌ساله احیای جنگل‌های زاگرسی
در میان 70عاملی که به‌عنوان عامل تخریب جنگل‌های زاگرسی شناخته شد، عوامل انسانی نقش مهم‌تری دارند. فشار همین عوامل انسانی بود که تأثیر خشکیدگی و آفت را بر درختان بلوط افزایش داد. سدسازی، چرای دام، زراعت زیراشکوب جنگل، ‌قطع درختان برای تأمین سوخت، قاچاق چوب، زغال‌گیری از بلوط‌ها و... ازجمله همین عوامل بودند که در چند دهه اخیر بوم‌سازگان(اکوسیستم) جنگل‌های زاگرسی را در تمامی 11استان کشور با بحران مواجه کردند. اکنون اما با هدف حمایت از جنگل زاگرسی و احیای اکوسیستم این جنگل اعتبار قابل‌توجهی درنظر گرفته شده است.
فریبرز غیبی، رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به همشهری می‌‌گوید: حداقل 480میلیارد تومان اعتبار از محل صندوق توسعه ملی و 169میلیارد تومان از منابع استانی برای احیا و حفاظت از جنگل‌های‌ زاگرسی در سال‌جاری درنظر گرفته شد.
براساس آنچه غیبی اعلام کرده است، 700میلیارد تومان اعتبار درنظر گرفته شده که  قرار است در حدود 20پروژه و طی 5سال از همین امسال هزینه شود تا اکوسیستم جنگل زاگرسی در 111هزار هکتار از مجموع وسعت این جنگل را احیا و به تعادل برساند. تمامی این اقدامات نیز در کارگروه تخصصی تشکیل شده اکوسیستم زاگرس با همراهی دانشگاه‌ها مورد بررسی و تأیید قرار گرفت.
غیبی می‌گوید: افزایش رطوبت خاک در راستای اجرای طرح‌های آبخیزداری که در سال‌های اخیر تأمین نشدن آن بیماری‌ها را بر عرصه جنگلی غالب کرد، افزایش پوشش گیاهی و توسعه جنگل، شناسایی و حفاظت از کانون‌های بحران در جنگل زاگرسی، رصد وضعیت درختان با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، ساماندهی مدیریت چرای دام و... در تمامی 11استان زاگرس اجرایی می‌شود.
رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها امیدوار است، فعالیت‌هایی که از امسال آغاز می‌شود تا 5سال دیگر به نتایج مطلوب و قابل توجه برسد. او البته تأکید می‌کند که رسیدن به نتیجه مطلوب تنها با مشارکت و همراهی مردم و زاگرس‌نشینان ممکن است.


تأثیر آبخیزداری بر جنگل‌های زاگرسی 
حوضه آبخیزداری سازمان جنگل‌ها نیز تمام تمرکز خود را بر احیای جنگل زاگرسی در سال‌جاری متمرکز کرده است. هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها در این رابطه به همشهری می‌گوید:‌ تلاش می‌کنیم پوشش گیاهی و ذخیره نزولات در تمامی 11استان زاگرسی افزایش یابد.
به گفته او، با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری امکان زنده ماندن گیاهان افزایش خواهد یافت و کاشت درختان و پوشش گیاهی به روش کاهش مصرف آب اجرایی خواهد شد.
به گفته جزی در این روش با ایجاد بند و هلال در پای درختان، نزولات جوی در پای درختان ذخیره خواهد شد و نوع نهال‌های موردنظر برای توسعه نیز به آب کمی احتیاج خواهند داشت.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، ‌استان ایلام را ازجمله استان‌های زاگرسی کشور خواند که وضعیت درختان جنگلی آن تاکنون با اجرای طرح‌های آبخیزداری بهبود یافته‌اند.


  جنگل‌های زاگرسی به نام دولت سند می‌خورد

یکی از اقداماتی که سازمان جنگل‌ها قرار است در سال‌جاری برای جنگل‌های زاگرسی انجام دهد، تثبیت مالکیت دولت بر اراضی جنگلی است. آنگونه که فریبرز غیبی، رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها به همشهری گفته است، قرار است کاداستر یا حدنگاری نقشه‌برداری ثبتی در مورد جنگل‌های زاگرسی تا پایان سال اجرایی شود و پس از آن، سند مالکیت جنگل زاگرسی به نام دولت صادر شود. با این اقدام اراضی جنگلی و ملی و مستثنیات به درستی تفکیک و تکلیف آنها برای همیشه مشخص می‌شود. غیبی می‌گوید: این اقدام، حفاظت از اراضی ملی و جنگلی را افزایش می‌دهد.