جایگاه ازدواج در فرهنگ اسلام

حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی امامی |  استاد سطوح عالی حوزه و مشاور امور خانواده:


سالروز پیوند آسمانی امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) به عنوان روز ازدواج فرصتی است که اهمیت مسأله ازدواج و تشکیل خانواده را می‌توان در فرهنگ اسلام بررسی کرد. پروردگار عالم و دین مبین اسلام به ازدواج و مسأله تشکیل خانواده توجه و عنایت ویژه‌ای دارد، تا آنجا که آیات بسیار و نیز روایات متعدد از اهل بیت(ع)، بشریت را توصیه به انجام این سنت ارزشمند کرده است.

خدای متعال در سوره روم می‌فرماید: «از نشانه‌های قدرت خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا در کنارشان آرامش یابید و در میان شما دوستی و مهربانی قرار داد. یقیناً در این کار شگفت‌انگیز نشانه‌هایی است برای مردمی که می‌اندیشند». 

از نگاه آموزه‌های دینی به تأخیر انداختن ازدواج براى افرادی که آمادگی آن را دارند، موجب بروز مشکلاتى در فرد و جامعه می‌شود. با این حال، برای ترغیب جوانان به ازدواج، بیش از پیش باید بر برکات و ویژگی‌ها و دستاوردهای این سنت نبوی تأکید کرد. خداوند در سوره مبارکه نور می‌فرماید: «آنان که ازدواج را نمی‌یابند، عفت پیش بگیرند تا خدا آنها را از فضل خویش بی‌نیاز سازد».

آنگونه که مفسران درباره این آیه گفته‌اند، منظور از تحقق نیافتن نکاح، نداشتن تمکن و توان مالی برای اموری چون تهیه جهیزیه و نفقه است که پروردگار عالم به زیبایی هرچه تمام‌تر، مؤمنان را در این آیه وعده داده که از فقر و مشکلات مالی نترسند، چراکه پروردگارشان آنها را به فضل خود بی‌نیاز می‌سازد و وسعت و رزق می‌دهد و سنت الهی چنان است که وعده‌های او تخلف ناپذیر و حتمی است.

نه فقط امروز بلکه در طول تاریخ، یکی از بهانه‌ها برای ازدواج نکردن، ترس از مشکلات مالی و تشکیل زندگی و مخارج آن بوده است. منتها امروزه به دلیل چشم و هم‌چشمی‌ها و کمتر شدن فرهنگ قناعت این مسأله مشهودتر از قبل شده است. در آیاتی از این قبیل، قرآن به کسانی که به دلیل فقر و نداشتن امکانات مالی به سمت ازدواج نمی‌روند، تأکید می‌کند که اگر افرادی برای ازدواج کردن، فقیر و تنگدست باشند، خدای قادر و متعال آنها را از فضل خود بی‌نیاز می‌سازد و به زندگی‌شان برکت می‌دهد.

پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «برای خود اهل بگیرید که این کار برای شما روزی‌آورترین اقدام است». منظور از اهل گرفتن در این جا ازدواج است، چه آن‌که ازدواج خود، بهترین منبع خیر و برکت در زندگی است. در حدیث مبارکی از حضرت صادق(ع) داریم که ایشان فرمودند: «هر کس از ترس فقر، ازدواج را ترک کند، پس به خدا گمان بد بُرده است، چون خدای متعال می‌فرماید: اگر فقیر باشند، خداوند از فضل خویش آنان را بی‌نیاز می‌کند».

در حدیث دیگری از امام صادق(ع) یکی از برکات مهم ازدواج، تربیت فرزند صالح به عنوان گلی از گل‌های بهشتی است و این‌که این مسأله باعث عاقبت به‌خیری والدین و سعادتمندی آنها در دنیا و آخرت می‌شود. به تعبیر یکی از استادان حوزه، ازدواج زمینه برکت را برای انسان ایجاد می‌کند و بستری فراهم می‌آورد که آدمی بهتر از قبل در مسیر سعادت و کمال، چه در امور مادی و دنیوی و چه در عرصه معنوی و اخروی گام بردارد. 

برخی به اشتباه فکر می‌کنند که برکت و رزق و روزی محدود به امور مالی است و حال آن‌که داشتن فرزندانی خوب و صالح و همچنین آرامش در زندگی به برکت ازدواج درست، آسان و به موقع، به مراتب اهمیت و برکاتش از داشتن مال و ثروت بالاتر است. از سوی دیگر، ازدواج قدم بسیار مهمی در مسیر رفع بسیاری از مشکلات روانی ناشی از تنش‌های زندگی است. کما این‌که بر اساس کلام قرآن و اهل بیت(ع)، ازدواج، مقدمه دست‌یابی به سکون، محبت، مودت و آرامش روحی و جسمی است و به خصوص در زمانه پرتلاطم کنونی، اینها برای جامعه انسانی حکم کیمیا را دارد.