حلقه محاصره سعودی‌ها در واشنگتن تنگ‌تر شد

10‌ماه پس از قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی-آمریکایی در استانبول، فضای سیاسی آمریکا به‌شدت علیه دولت عربستان پیش می‌رود؛ وضعیتی که تازه‌ترین نشان آن تلاش سناتورهای آمریکایی برای توقف فروش سلاح به سعودی‌هاست.
تلاش سناتورهای آمریکایی در کنگره برای متوقف کردن قرارداد 8میلیارد دلاری فروش تسلیحات به عربستان دیروز با شکست روبه‌رو شد، اما این جلسه به خوبی نشان داد که ادامه حمایت‌های دولت دونالد ترامپ از دولت عربستان سعودی تا چه حد مخالف دارد. سناتورها قصد داشتند با تصویب طرحی، وتوی ترامپ علیه طرح پیشین کنگره برای لغو فروش سلاح را دور بزنند. آنها برای لغو وتوی رئیس‌جمهور به دوسوم آرای سنا نیاز داشتند، اما تنها توانستند 45رأی در مخالفت با ترامپ کسب کنند. برای کسب این رأی، 5سناتور جمهوریخواه نیز در کنار دمکرات‌های سنا قرار گرفتند اما در نهایت دوسوم آرا کسب نشد.
حدود 5‌ماه پیش اعضای هر 2مجلس نمایندگان و سنا با تصویب طرحی خواستار توقف فروش سلاح به عربستان، امارات و دیگر متحدانشان در منطقه خلیج‌فارس و پایان حمایت آمریکا از این کشورها در جنگ یمن شدند، اما این خواسته نمایندگان هفته گذشته با وتوی ترامپ بی‌نتیجه ماند. ترامپ زمانی که مخالفت نمایندگان کنگره با همکاری‌های تسلیحاتی آمریکا و عربستان را دید، با استفاده از اختیارات ریاست‌جمهوری، اجرایی شدن قرارداد جدید فروش سلاح به سعودی‌ها را به‌عنوان وضعیت اضطراری ملی اعلام کرد و بهانه آن را وجود «تهدید از سوی ایران» در منطقه قرار داد. وضعیت اضطراری ملی به رئیس‌جمهور آمریکا اجازه می‌دهد طرح‌های مصوب کنگره را دور بزند.
سیاست دولت ترامپ برای ادامه حمایت بی‌چون و چرا از عربستان، به‌خصوص پس از قتل جمال خاشقجی مخالفت‌های زیادی، هم در میان دمکرات‌ها و هم در میان جمهوریخواهان به همراه داشته است. حتی چهره‌های تندرو جمهوریخواهی مثل لیندزی گراهام نیز با این رویکرد ترامپ مخالف هستند. او بارها گفته است که عربستان سعودی را متحد استراتژیک آمریکا می‌داند، اما نمی‌تواند رفتار محمد بن‌سلمان ولیعهد این کشور را نادیده بگیرد. اشاره او به ماجرای قتل فجیع خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول است. خاشقجی در ویرجینیا زندگی می‌کرد و برای روزنامه واشنگتن‌پست هم قلم می‌زد. سنا قبلا در قطعنامه‌ای براساس اطلاعات ارائه شده از سوی نهادهای اطلاعاتی آمریکا، محمد بن سلمان را مسئول قتل خاشقجی معرفی کرده است.

تعطیلی اندیشکده وابسته به عربستان
فضا برای سعودی‌‌ها در آمریکا طی هفته‌های اخیر به هیچ وجه خوب پیش نرفته است. دیروز دفتر اندیشکده «بنیاد عربی» وابسته به عربستان در واشنگتن که در حقیقت مرکز لابی‌گری سعودی‌ها در آمریکا بود، تعطیل شد. علی سمیر الشهابی، مدیر این مرکز اختلاف‌نظر میان حامیان مالی بنیاد عربی را دلیل تعطیلی این مرکز دانست. وب‌‌سایت MiddleEastEye اما دیروز در گزارشی اعلام کرد که افزایش فشارها علیه دولت آمریکا برای محدود کردن فعالیت مراکز لابی‌گری عربستان در خاک آمریکا باعث تعطیلی دفتر بنیاد عربی شده است.
الشهابی جزو افرادی بود که حتی پس از انتشار گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا در مورد قتل خاشقجی و متهم شدن محمد بن‌سلمان به صدور فرمان قتل او، همچنان از ولیعهد سعودی و سیاست‌های او دفاع می‌کرد. همین موضوع باعث شد تا الشهابی به یکی از منفورترین چهره‌ها به‌خصوص میان روزنامه‌نگاران آمریکایی که همکار خود را از دست داده بودند تبدیل شود. الشهابی دیروز نیز اعلام کرد که تعطیلی بنیاد عربی، تغییری در حمایت او از دولت عربستان و سیاست‌های «اصلاحی» بن‌سلمان ایجاد نخواهد کرد.

نگرانی از عربستان هسته‌ای
نگرانی از سیاست‌های عربستان در میان سیاستمداران آمریکایی تنها به عملکرد این کشور در ماجرای یمن و قتل خاشقجی محدود نشده است. 2‌ماه پیش شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان در گزارشی به نقل از 3منبع آگاه خبر داد که دولت آمریکا به اطلاعاتی دست پیدا کرده که نشان می‌دهد عربستان در حال تقویت برنامه موشک‌های بالستیک خود است؛ اطلاعاتی که البته دولت آمریکا تلاش کرده مانع انتشار آنها شود. نمایندگان کنگره ضمن انتقاد از اقدام دولت ترامپ برای پنهان کردن چنین اطلاعات مهمی، آن ‌را نشانه‌ حمایت کورکورانه رئیس‌جمهور آمریکا از عربستان دانسته‌اند.
در گزارش سی‌ان‌ان آمده بود که عربستان با کمک چین در حال توسعه برنامه موشکی خود است. این گزارش می‌گوید که هرچند دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا ارزیابی دقیقی از هدف نهایی عربستان ارائه نکرده‌اند اما توسعه برنامه موشکی این کشور می‌تواند مقدمه تلاش‌های سعودی‌ها برای رفتن به سمت دستیابی تکنولوژی لازم برای پرتاب کلاهک‌های هسته‌ای در آینده باشد. براساس قوانین آمریکا دولت این کشور اجازه فروش موشک‌های بالستیک به عربستان را ندارد.
قبل از سی‌ان‌ان، روزنامه واشنگتن‌پست نیز با انتشار تصاویر ماهواره‌ای از احداث یک کارخانه تولید موشک‌های بالستیک در عربستان خبر داده بود؛ گزارشی که البته مورد بی‌توجهی کاخ سفید قرار گرفت.

دمکرات‌ها علیه سعودی‌ها
ابراز مخالفت با سیاست‌های دولت عربستان به یکی از بحث‌های محوری این روزها در انتخابات داخلی حزب دمکرات نیز تبدیل شده است. حدود 15‌ماه به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باقی مانده و دمکرات‌ها باید از میان خود یک نامزد را برای رویارویی با ترامپ انتخاب کنند. شورای روابط خارجی آمریکا در یک نظرسنجی جامع، 12سؤال کلیدی در زمینه سیاست خارجی آمریکا را با نامزدهای دمکرات در میان گذاشته است.
یکی از این سؤال‌ها پرسش در مورد تغییر در سیاست‌ خارجی آمریکا در قبال عربستان درصورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری است. تمامی نامزدهایی که مورد پرسش قرار گرفته‌اند، اعلام کرده‌اند با ادامه سیاست کنونی موافق نیستند و در این وضعیت تغییرات اساسی ایجاد خواهند کرد. کوری بوکر، سناتور دمکرات پاسخ داده که آمریکا باید سیاست خود را در قبال عربستان به کلی تغییر دهد. به اعتقاد او تغییر در این زمینه از توقف فروش سلاح به سعودی‌ها آغاز می‌شود. او همچنین در صورت رسیدن به ریاست جمهوری پیگیری ماجرای قتل خاشقجی را اولویت خود اعلام کرده است. برنی سندرز نیز توقف فوری حمایت از عربستان در جنگ یمن را اولویت خود در زمینه سیاست‌ خارجی اعلام کرده است. سندرز عربستان را منبع رادیکالیسم دینی خوانده و تکیه آمریکا به دولت «فاسد» و «مستبد» این کشور را به ضرر منافع واشنگتن در خاورمیانه می‌داند. به قدرت رسیدن دمکرات‌ها را در کاخ سفید باید نقطه پایان سیاست حمایتی دونالد ترامپ از عربستان دانست؛ سیاستی که با کشته شدن عده زیادی از مردم در جنگ یمن همراه بوده است.